Rzęsa wodna zatwierdzona jako świeże warzywo. Może być zamiennikiem mięsa
Decyzja EFSA jest wynikiem wieloletnich badań przeprowadzonych przez holenderski Uniwersytet Wageningen, który przez niemal dekadę analizował wartości odżywcze oraz potencjał rolniczy tej rośliny.
Zrównoważona i efektywna uprawa
Rzęsa wodna to małe zielone rośliny, które rozwijają się w płytkiej wodzie, wymagając minimalnej ilości zasobów. Ich uprawa nie wymaga gleby, pestycydów ani dużych nakładów energetycznych, co sprawia, że są jednym z najbardziej ekologicznych źródeł pożywienia. Roślina charakteryzuje się szybkim tempem wzrostu, umożliwiając cotygodniowe zbiory.
Badania przeprowadzone przez Wageningen University & Research wykazały, że rzęsa wodna może produkować ponad sześć razy więcej białka na hektar niż soja, uznawana za jedną z najbardziej białkowych roślin uprawnych. Warzywo to stanowi zatem obiecującą alternatywę dla tradycyjnych źródeł białka roślinnego.
Wartości odżywcze i bezpieczeństwo spożycia
Naturalnie występujące odmiany rzęsy wodnej mogą zawierać szkodliwe substancje, ponieważ roślina ta pochłania związki chemiczne z wody. Jednak kontrolowane uprawy gwarantują jej pełne bezpieczeństwo. Jak podkreśla badaczka Ingrid van der Meer, białka rzęsy wodnej są dobrze przyswajalne przez organizm i nie wywołują negatywnych skutków zdrowotnych.
Rzęsa wodna jest bogata w witaminy A, C i E, a także w rzadko występującą w produktach roślinnych witaminę B12, co czyni ją cennym składnikiem diety wegańskiej. Ponadto zawiera wapń, żelazo, magnez, potas i cynk, co sprawia, że może konkurować z wieloma tradycyjnymi produktami białkowymi pod względem wartości odżywczych.
Od paszy do superfood
Choć w Europie rzęsa wodna nie była dotychczas popularna jako składnik diety, od wieków jest spożywana w Azji, a w Izraelu jeden z jej gatunków, rzęsa garbata, jest wykorzystywany w kuchni na surowo i po ugotowaniu. W Polsce jeszcze kilkadziesiąt lat temu rzęsa była stosowana jako pasza dla zwierząt, jednak obecnie coraz częściej bada się jej potencjał spożywczy.
Projekt LemnaPro prowadzony w belgijskim Maldegem przez hodowcę azalii Hansa De Steene i jego żonę Kathleen testuje możliwości uprawy rzęsy wodnej na masową skalę. Celem jest opracowanie metod hodowli i przetwarzania, które pozwolą wprowadzić roślinę do codziennej diety Europejczyków.
Rzęsa wodna jako zamiennik mięsa?
Eksperci podkreślają, że rzęsa wodna może być doskonałym substytutem mięsa. W suchej masie zawiera od 30 do 40 procent białka, co czyni ją porównywalną do roślin strączkowych. Badania opublikowane w "Clinical Nutrition" wykazały, że białko rzęsy wodnej cechuje się wysoką biodostępnością, co oznacza, że organizm może je skutecznie przyswajać.
Dodatkowe badania ujawniły, że rzęsa wodna zawiera ponad 200 polifenoli korzystnie wpływających na mikrobiom jelitowy, a niektóre z nich, jak urolityna-A i 4-etylofenol, mogą mieć wpływ na kontrolę masy ciała. Amerykańska firma Parabel odkryła natomiast, że rzęsa wodna jest wyjątkowym źródłem witaminy B12, co może uczynić ją kluczowym elementem diety wegańskiej.
Wyzwania i przyszłość rynkowa
Pomimo licznych zalet, przed rzęsą wodną stoją pewne wyzwania. W przeprowadzonych badaniach konsumenci zachodni generalnie pozytywnie oceniali rzęsę wodną jako produkt spożywczy, choć pojawiały się skojarzenia z mętnymi wodami i stawami. Akceptacja wzrastała, gdy roślina była prezentowana w kontekście dań warzywnych, takich jak sałatki czy zupy.
Większe badanie internetowe (N = 669) potwierdziło, że konsumenci byli bardziej skłonni zaakceptować rzęsę wodną, gdy została ona włączona do odpowiednich potraw. Informacje o jej wartościach odżywczych i zrównoważonej produkcji zwiększały chęć jej spożycia, o ile pasowała do danego dania.
Nowy superfood dla Europy?
Wszystko wskazuje na to, że rzęsa wodna może stać się kolejnym superfood, zwłaszcza w kontekście rosnącego zapotrzebowania na zrównoważone i bogate w białko produkty roślinne. Na początku może pojawić się w restauracjach eksperymentalnych, a z czasem trafić do masowej sprzedaży.
