Pokolenie lęku

ak wskazuje Jonathan Haidt, amerykański psycholog społeczny i autor książki „The Anxious Generation”, generacja Z – jako pierwsze pokolenie dorastające w erze wszechobecnej cyfrowej łączności – zmaga się z nasilającymi problemami zdrowia psychicznego, wymagającymi naszej pilnej uwagi.

Musimy tutaj pamiętać o trzech istotnych czynnikach. Po pierwsze, media społecznościowe i urządzenia ekranowe są największym eksperymentem na naszym mózgu oraz eksperymentem psychologicznym w dziejach ludzkości. Ich skutki już odczuwamy wszyscy, niezależnie od pierwszych cyfr numeru PESEL, lecz prawdziwe implikacje i zmiany odkryjemy za 10, 100, 500 (i więcej) lat. Po drugie, technologie nie są jedynym źródłem problemów nastolatków – jest nim np. szkolny stres, o czym za moment. Po trzecie, często istnieje spory rozdźwięk pomiędzy tym, co dorośli i biznes myślą o młodzieży, a tym, co rzeczywiście jest udziałem ich wartości, światopoglądu, wyzwań i codzienności.

Według raportu UNICEF „Prawa dziecka w Polsce 2024” kondycja psychospołeczna dzieci i młodzieży pogarsza się. Poczucie szczęścia deklaruje 59 proc. osób w wieku 12-17 lat. To aż o 16 p.p. mniej niż pięć lat wcześniej. Jednocześnie 80 proc. rodziców deklaruje, że ich dzieci są szczęśliwe. Takich różnic w percepcji jest niestety więcej.

Prowadząc szkolenia czy wystąpienia dla biznesu, niekiedy słyszę – głównie z ust kadry zarządzającej – że młode pokolenie nie szanuje pracy, bo „zamyka laptopa o 16 i wychodzi z biura”. Rozumiem opór, który u osób stawiających na pracę to budzi, ale być może ta nowa recepta na (nie)sławny work-life balance jest właściwa.

Czasem słyszę też następujące komentarze dotyczące pokolenia Z: „wygodne”, „zbyt wrażliwe", „płatki śniegu” itd. itp. Choć taka narracja to ocena i stereotypizacja, próbuję wejść w dialog i zrozumieć, skąd się bierze. Często wynika ze zderzenia z różnicami pokoleniowymi, z niezrozumienia młodych, z wyzwań komunikacyjnych, z presji na wykonanie pracy czy z pragmatycznego podejścia do wyników, celów, realizowanych projektów (w czym nie ma nic złego).

Nie możemy jednak zapominać, że różnice między generacjami istniały zawsze (każde pokolenie ma swoje „ech, ta dzisiejsza młodzież”), a my również kiedyś stawialiśmy pierwsze kroki na tej potwornie wyboistej drodze zwanej życiem. W świecie, w którym znikają podwórka – te naturalne miejsca budowania przyjaźni, testowania granic w konflikcie i nabywania odporności psychicznej – wyzwania eskalują już nie na trzepaku, lecz na Discordzie czy TikToku, i to z tysiąckrotnie większą siłą. W tych realiach, które ostatecznie my zaprojektowaliśmy, młode i najmłodsze osoby potrzebują naszego czasu, uwagi i autentycznego wsparcia. Kluczem do budowania głębokich relacji i więzi może być umiejętność wsłuchania się nie tylko w siebie, ale przede wszystkim w nich. Pamiętajmy, że to nie tylko pracownicy przyszłości, architekci nadchodzących organizacji i gospodarek, ale głównie nasza odpowiedzialność.

Po odwiedzeniu ponad 200 szkół z zajęciami dotyczącymi cyfrowej higieny i przeciwdziałania hejtowi wniosków mam wiele. Jednak najważniejszy z nich niech będzie puentą tego krótkiego wywodu: młode pokolenie jest wspaniałe i warto w nie wierzyć. Mają prawdziwe emocje na czasy sztucznej inteligencji, ludzką kreatywność w erze mediów syntetycznych, ciekawość świata w pandemii znudzenia i moc, by zmieniać świat na lepsze. Jak pomożemy im pokonać lęk i to wydobyć?