Inwestor niedzielny

W oczach osób zaprawionych w inwestycjach na rynku kapitałowym, korzyści z wprowadzenia na rynek nowego wehikułu inwestycyjnego w postaci Osobistych Kont Inwestycyjnych są łatwe do ustalenia. Wprawieni inwestorzy znają już zalety Indywidualnych Kont Emerytalnych (zwolnienie z zysków kapitałowych) oraz Indywidualnych Kont Zabezpieczenia Emerytalnego (wpłaty na IKZE można odliczyć od dochodu do opodatkowania). Przez 20 lat działania programu Polacy otworzyli nieco ponad 1 mln kont IKE i ponad 0,6 mln kont IKZE, czyli niezbyt wiele.

Powszechniejszym programem są Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK), ponieważ udział w nich obejmuje każdego zatrudnionego, który nie wyrazi w tej sprawie sprzeciwu, a w dodatku są to bardzo opłacalne programy. Na każde 100 zł z kieszeni pracownika 75 zł dopłaca pracodawca, więc już na stracie program daje 75 proc. zysku. Do tego dokłada się państwo składką powitalną (250 zł) i roczną (240 zł), a następnie pieniądze są inwestowane. Ponieważ w ostatnich latach koniunktura giełdowa była pomyślna, uczestnicy PPK powinni być zadowoleni z wyników inwestycji.

Wszystkie te programy mają jednak cechę, która z punktu widzenia osób lubiących mieć kontrolę nad swoimi pieniędzmi, staje się wadą. Ustawodawca przymusza uczestników do utrzymania środków aż do osiągnięcia wieku emerytalnego, pod rygorem utraty korzyści podatkowych. Wypłaty są możliwe wcześniej, ale np. wcześniejsza wypłata środków z IKE oznacza konieczność zapłaty podatku od zysków kapitałowych, wcześniejsza wypłata środków z PPK to przepadek składek opłaconych przez państwo i większość składek opłaconych przez pracodawcę.

OKI będą tego rygoru pozbawione. Zaoferują zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych i dowolność wpłat i wypłat. Ryczałtowy i niski podatek będzie naliczany jedynie od aktywów przekraczających 100 tys. zł średniorocznie. Będą to więc konta znacznie bardziej elastyczne niż wszystkie dotychczasowe rozwiązania i być może w ten sposób uda się sprawić, że Polacy zaczną inwestować naprawdę masowo. Lecz najważniejsza bariera musi zostać sforsowana przez nich samych. A jest nią strach przed utratą kapitału i niechęć do uczenia się nowych rzeczy.

Najtrudniejszy pierwszy krok

Założenia OKI pomagają nieco te obawy zmniejszyć. Do 25 proc. środków zgromadzonych w OKI będzie mogło być zdeponowanych na lokatach lub w obligacjach oszczędnościowych Skarbu Państwa. Przyzwyczajeni do prostych i bezpiecznych produktów Polacy, znajdą się więc częściowo w znajomym środowisku. W dodatku te ograniczenia nie są trudne do ominięcia. Zwolennicy bezpiecznego inwestowania będą mogli za pozostałą część aktywów kupić np. notowane na giełdzie obligacje skarbowe, których bezpieczeństwo niczym nie różni się od skarbowych obligacji oszczędnościowych sprzedawanych inwestorom indywidualnym, poza tym, że te pierwsze są notowane na giełdzie, a więc ich cena może zmieniać się codziennie. Zamiast lub jako uzupełnienie obligacji skarbowych można będzie wybrać do portfela np. hipoteczne listy zastawne, które są jeszcze mniej ryzykowne od obligacji skarbowych, bo podwójnie zabezpieczone...