Gigantyczny wzrost szarej strefy. Państwo biedniejsze o 625 mld zł
Według raportu „Przeciwdziałanie szarej strefie w latach 2012-2022”, który został zaprezentowany przez UN Global Compact Network Poland, polska szara strefa obecnie wynosi ponad 20 proc. PKB, co stanowi znaczny wzrost w porównaniu do wyniku z 2019 roku, kiedy wynosiła 13,55 proc.
Szara strefa to termin odnoszący się do działalności gospodarczej, która nie jest legalnie rejestrowana i nie podlega regulacjom państwowym. Obejmuje wiele dziedzin, takich jak handel nielegalnymi towarami, niezgłaszanie dochodów, niepłacenie podatków, nielegalną pracę oraz wiele innych niezgodnych z prawem działań gospodarczych. Funkcjonowanie szarej strefy utrudnia kontrolowanie gospodarki i pobieranie podatków, co negatywnie wpływa na budżet państwa.
Rosnąca potęga szarej strefy
W 2014 roku szara strefa wynosiła 18,09 proc. PKB, a do końca 2019 roku udało się ją obniżyć do 13,55 proc. Jednakże, w wyniku epidemii COVID-19 i wybuchu wojny w Ukrainie, szara strefa znowu znacznie wzrosła, osiągając na koniec 2022 roku poziom 20,65 proc. PKB.To oznacza, że do budżetu państwa nie wpływa kwota około 625 miliardów zł.
Szara strefa jest problemem, który dotyczy nas wszystkich. Pieniądze tracone w ten sposób, mogłyby zostać wykorzystane do wsparcia obywateli w zakupie mieszkań czy całkowitej modernizacji niewydolnego systemu ochrony zdrowia. Ponadto, działania szarej strefy mogą być niebezpieczne dla społeczeństwa, ponieważ często wiążą się z przestępczością i naruszeniem praw pracowników. Dlatego państwa starają się ograniczać szarą strefę poprzez wprowadzenie przepisów prawnych i sankcji oraz poprzez edukację i kampanie informacyjne.
Przemyt tańszych produktów ze wschodu
W raporcie UN Global Compact Network Poland wskazano, że należy zwrócić szczególną uwagę na obrót paliwami płynnymi oraz napojami spirytusowymi, ponieważ ze względu na sankcje nałożone na Rosję w tych branżach mogą pojawić się próby przemytu produktów ze wschodu. Istnieje także ryzyko wzrostu tendencji do zatrudniania pracowników na czarno oraz w zakresie nielegalnych migracji.
Przemyt tańszych produktów ze wschodu sprawdza się szczególnie w dobie inflacji, kiedy ubożsi Polacy są zdesperowani, by zaoszczędzić na produktach. Podobnie jest, z niektórymi przedsiębiorcami. Omijanie wystawiania paragonów to częsta praktyka szczególnie przy świadczeniu drobnych usług. Z tego powodu rząd przeznaczył dużo większe środki na częstsze wizyty urzędników w firmach i dokonywanie w nich tzw. zakupów kontrolowanych.
Czytaj dalej: Zakup kontrolowany, fiskus poluje na przedsiębiorców
Resort Finansów: ograniczamy szarą strefę
Jak wskazuje Ministerstwo Finansów - w ostatnich latach resort wprowadził szereg działań w celu przeciwdziałania szarej strefie, takich jak powołanie Krajowej Administracji Skarbowej, wprowadzenie jednolitego pliku kontrolnego czy systemu monitorowania importu i eksportu towarów, co przyczyniło się do ograniczenia szarej strefy.
Wdrażane są także nowoczesne rozwiązania technologiczne, takie jak Krajowy System e-Faktur, który od lipca 2024 roku będzie obligatoryjny, umożliwiając skuteczniejsze przeciwdziałanie nieprawidłowościom oraz szybką reakcję na próby wyłudzeń.
Jako inny ważny projekt wskazany został jednolity plik kontroli w podatku dochodowym od przedsiębiorców, którego wdrożenia wraz z innymi danymi pozwoli na stworzenie „kompleksowego obrazu wydarzeń gospodarczych”.
Dodatkowe 210 mld zł straty dla państwa
Mimo licznych działań ministerstwa nie da się ukryć, że w ciągu 3 lat szara strefa powiększyła się o dodatkowe 7 proc. PKB (niemal 210 mld zł). Mowa o ogromnych kwotach, które wypływają poza budżet państwa.
Z omawianego raportu wynika, że spośród 14 monitorowanych branż w okresie 2012-2022 w pięciu wystąpił istotny postęp w walce z szarą strefą, a w dwóch doszło do pogorszenia sytuacji. Sytuacja ta wymaga uwagi i działań zarówno ze strony rządu, jak i przedsiębiorców, aby ograniczyć negatywne skutki szarej strefy.
Czytaj dalej: Kapitalizm w płynie. Gdzie tkwi tajemnica historii sukcesu marki Kofola
