ESG. Zielone raportowanie

Partner publikacji:

Raportowanie czynników ESG to jedno z najpoważniejszych wyzwań, przed którymi staną przedsiębiorcy w ciągu najbliższych kilku lat. Nadchodząca wielkimi krokami nowa unijna dyrektywa dotycząca niefinansowej sprawozdawczości przedsiębiorstw dotycząca zrównoważonego rozwoju nie dość, że rozszerzy obowiązki jednostek już raportujących, to stworzy zupełnie nowe obowiązki dla wielu podmiotów, które nie mają jakichkolwiek doświadczeń w tej dziedzinie. Na poziomie unijnym wciąż trwają prace nad przygotowaniem jednolitego europejskiego standardu raportowania, który zwiększy i uporządkuje zakres informacji podlegających publikowaniu. Jakby tego było mało, sprawozdanie ESG zostanie objęte obowiązkowym badaniem przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską. 

Żeby pomóc się w tym wszystkim rozeznać, „My Company Polska” rozpoczyna cykl trzech artykułów, z których każdy będzie poświęcony kolejnym czynnikom ESG: środowiskowym (Environmental) społecznym (Social) oraz dotyczącym ładu korporacyjnego (Governance). Na pierwszy ogień – pierwsza literka skrótu, czyli E oznaczająca środowisko.

Choć teoretycznie obowiązek raportowania ESG dotyczy na razie tylko największych firm, to kwestia ta nie dotyczy tylko gigantów. Jeśli współpracujesz z dużymi przedsiębiorcami, wytwarzany przez twoją firmę ślad węglowy lub zużycie energii może mieć znaczący wpływ na ich działalność. Fakt, że nowe obowiązki sprawozdawcze obejmą firmy zatrudniające powyżej 250 osób, nie oznacza, że nie wpłyną one także na mniejsze podmioty. I to już teraz. Duże organizacje będą miały bowiem obowiązek raportować dane pozafinansowe, np. dotyczące śladu węglowego i jego redukcji – w całym łańcuchu dostaw, a więc i w twojej firmie. Przedsiębiorstwa mogą się nawet posunąć do zrywania współpracy z tymi partnerami, którzy nie są w stanie dostarczać odpowiednich informacji do raportowania. 

Dlaczego to ważne?

Obszar dotyczący środowiska obejmuje tak ważne kwestie, jak rodzaje stosowanych źródeł energii, ilość zużywanych mediów, a także wielkości wytwarzanych odpadów i metody ich utylizacji. Zagadnienia te reguluje Taksonomia UE. Opierając się na jej zapisach, działalność przedsiębiorstwa można zakwalifikować jako zrównoważoną, jeśli gwarantuje ona znaczący wkład w realizację co najmniej jednego z sześciu celów środowiskowych związanych z łagodzeniem bądź neutralizacją skutków zmian klimatycznych, ochroną zasobów wodnych i morskich, wdrażaniem gospodarki o obiegu zamkniętym, a także zapobieganiem zanieczyszczeniom. Dodatkowo działalność organizacji nie może powodować istotnych szkód w którejkolwiek z wymienionych dziedzin.

Wiele mogliby na ten temat opowiedzieć byli menedżerowie zarządzający kalifornijską firmą energetyczną Pacific Gas and Electric (PG&E). Władze spółki w 2019 r. zostały zmuszone do złożenia wniosku o ochronę przed wierzycielami (polski odpowiednik wniosku o upadłość) z powodu utraty płynności finansowej spowodowanej kosztami związanymi z pożarami lasów. Mówiło się, że to pierwsze w historii bankructwo ogłoszone z przyczyn ekologicznych. Co poszło nie tak? 

PG&E, dostarczająca energię elektryczną do ponad 5 mln odbiorców, w latach 2014–2018 nieodpowiednio zajmowała się konserwacją i ochroną własnej infrastruktury przesyłowej. Przykładem zaniedbań był brak przycinki drzew, które znajdowały się bezpośrednio przy liniach energetycznych. Konsekwencje tych zaniedbań były potężne – w wyniku wichur wiele drzew przewracając się, uszkodziło infrastrukturę przesyłową spółki, doprowadzając do ogromnych pożarów roślinności. Nie dość, że pożary te zniszczyły ok. 2 proc. powierzchni całego stanu, to doprowadziły do śmierci kilkudziesięciu osób. Efekt? Ogłoszenie w 2020 r. upadłości i konieczność przeznaczenia niemal całego majątku firmy na spłatę odszkodowań związanych z pożarami w astronomicznej wysokości 30 mld dol. 

Uwaga na ekościemę

Nie tylko poważne zaniedbania firmy mogą prowadzić do katastrof ekologicznych i biznesowych. Nie od dziś wiadomo, że niektóre przedsiębiorstwa celowo i z pełną świadomością oszukują swoich klientów i innych interesariuszy, przy okazji szkodząc środowisku. Jedna z największych afer tego typu miała miejsce w 2015 r. w Volkswagenie, a jak się później okazało był to jedynie wierzchołek góry lodowej. Działania praktykowane przez tę spółkę były bowiem powielane niemal u wszystkich największych producentów samochodów. Na czym polegały?

Wytwórcy samochodów celowo programowali silniki Diesla w taki sposób, aby ograniczenia emisji zanieczyszczeń były aktywowane jedynie podczas laboratoryjnych testów emisji spalin. A jak było naprawdę podczas zwyczajnej jazdy w realnym świecie? Emisja szkodliwych substancji była nawet do 40 razy wyższa! Specjalne oprogramowanie oszukiwało w ten sposób aż w 11 mln samochodów.

Działanie takie jest przykładem tzw. ekościemy, znanej również pod nazwą greenwashingu. Zjawisko to polega na wywoływaniu u konsumentów poszukujących produktów ekologicznych wrażenia, że produkt lub firma go wytwarzająca postępują w zgodzie z naturą i ekologią, choć fakty temu zaprzeczają. Innymi słowy, greenwashing to mydlenie oczu konsumentom.

Nic dziwnego, że Komisja Europejska postanowiła powiedzieć: sprawdzam. Dane prezentowane w raportach ESG wymuszają bowiem na firmach przeanalizowanie zjawiska ekościemy i zapobiegają ignorowaniu zmian wywołanych działalnością gospodarczą i jej wpływu na środowisko. 

Pięć sposobów na raportowanie

Jak więc działać skutecznie w zgodzie z przyrodą i z pożytkiem ekonomicznym i jak wykazać to w raporcie ESG? Przedstawiamy pięć prostych rad, które ułatwią wykonanie tego zadania.

Rada pierwsza: Nie wyważaj otwartych drzwi

Skorzystaj z gotowych wzorów i miar określających czynniki środowiskowe. Wskaźniki te zostały opracowane na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2019 r. Opracowanie dostępne jest bezpłatnie – w sposób przystępny i wyczerpujący przedstawia i omawia wskaźniki E z kilkunastu grup takich jak: ślad węglowy, emisja gazów cieplarnianych, udział produkcji i zużycia energii nieodnawialnej, emisje do wody i inne.

Rada druga: Popatrz, jak to robią inni

Dlaczego nie skorzystać z doświadczeń innych? Wyszukaj w sieci gotowe raporty ESG i zapoznaj się z ich częścią środowiskową. Chodzi o wykorzystanie wiedzy i praktyki, którą zdobyły niektóre polskie spółki giełdowe, dla których raportowanie ESG jest obowiązkiem już od kilku lat. Na podstawie sprawozdań spółek giełdowych można opracować własny schemat raportu uwzględniający specyfikę branży i wielkości firmy.

Rada trzecia: Skorzystaj z normy ISO

Warto też skorzystać z normy opracowanej przez 400 ekspertów z prawie 100 krajów. Wprawdzie normę ISO 26000 opracowano już ponad 10 lat temu, ale wysiłek jej autorów procentuje do dziś pod postacią efektywnego narzędzia dla firm w zakresie stosowania zasad odpowiedzialności – w tym w zakresie działań środowiskowych. Co ważne – ISO 26000 przyda się i małym i dużym firmom. Zapoznanie się z rozwiązaniami międzynarodowej normy ISO 26000 pomoże stworzyć – na podstawie zaleceń i wskazówek – własną strategię raportowania działań E.

Rada czwarta: Przemyśl to sam

Jeśli w każdym z powyższych rozwiązań widzisz jakiś element, który można wykorzystać w twojej firmie, być może najlepszym rozwiązaniem będzie opracowanie indywidualnego schematu raportu ESG w części środowiskowej czerpiącego ze wszystkich zaprezentowanych pomysłów. Pamiętaj, że nie ma jednoznacznych i jasnych przepisów, jakie informacje powinny się w takim sprawozdaniu znaleźć. Z jednej strony to ogromne wyzwanie dla zarządzających firmami, jednak z drugiej – okazja, żeby stworzyć idealny schemat raportu pod swoje potrzeby.

Obecnie Komisja Europejska pracuje nad jednolitymi standardami raportów ESG w wersji pełnej dla dużych jednostek i w wersji uproszczonej dla mniejszych przedsiębiorstw – standardy te powinny być dostępne jeszcze w tym roku, co niewątpliwie, ułatwi firmom opracowanie odpowiedniej dla nich formy raportu.

Rada piąta: Na ratunek outsourcing 

W opracowaniu czynników środowiskowych w ramach raportowania ESG zawsze możemy skorzystać z usług wyspecjalizowanych firm. Decydując się na współpracę z podmiotem zewnętrznym, warto rozważyć przeprowadzenie przez niego szkolenia dla pracowników, które przygotowałoby własne służby sprawozdawczo-finansowe do samodzielnego sporządzania sprawozdań ESG w przyszłości. 

Generalnie z analizą i raportowaniem czynników ESG nie warto czekać. Firmy, które się na to zdecydują, nawet nie mając takiego wymogu prawnego, zyskują bowiem dużą przewagę konkurencyjną na rynku. Interesariusze patrzą na budowanie wartości przede wszystkim w perspektywie długofalowej, lepiej więc mogą w takiej sytuacji zarządzać ryzykami (np. ryzykiem inwestycyjnym). Warto też pamiętać, że nowe wymogi sprawozdawczości pozafinansowej wymuszą na przedsiębiorstwach konieczność ustalenia nowych procesów w organizacji czy rozpoczęcia zbierania danych, a przede wszystkim zrozumienia istoty raportowania ESG. Podjęcie takich działań z odpowiednim wyprzedzeniem pozwoli przedsiębiorstwom skutecznie przygotować się do nowych obowiązków. 

--------------------------------------------

Żabka Eko Smart – pierwszy w Polsce sklep łączący ekologię z technologią

Anna Grabowska, Wiceprezeska Zarządu ds. Komercyjnych Grupa Żabka

Na bazie doświadczeń z pilotażowych programów prowadzonych w naszym sklepie-laboratorium w Warszawie wprowadziliśmy do sieci nowe rozwiązania, dzięki którym zredukowaliśmy emisje gazów cieplarnianych o ponad 1,3 tys. t dwutlenku węgla, a także zmniejszyliśmy zużycie energii elektrycznej o prawie 261 MWh. Teraz wkraczamy w kolejny etap projektu i uruchamiamy Żabkę Eko Smart.

W sklepie wdrożyliśmy jedną z pierwszych na świecie instalacji perowskitowych, powstały tzw. cenówki oraz żaluzje z ogniwami perowskitowymi. Placówkę wyposażyliśmy w systemy do zdalnego zarządzania urządzeniami i oświetleniem, a przy stoisku z kawomatem zostały ułożone płytki wykonane z fusów i łusek po kawie. Zamykane, izolowane matami z konopi siewnymi lodówki pozwalają na dużą oszczędność energii, podobnie jak wypełnione glikolem półki w szafie mroźniczej. Aby ograniczyć ilość pyłów i szkodliwych substancji, jedna ze ścian budynku została pokryta roślinami. Nie tylko produkują one tlen, ale też pochłaniają kurz i szkodliwe związki z powietrza. Efekt eliminacji szkodliwych substancji dodatkowo wzmocni ułożona przy budynku antysmogowa kostka, która – w porównaniu z asfaltem – zmniejsza stężenie tlenków azotu w powietrzu średnio o ok. 50 proc.

Nowy sklep wpisuje się w Strategię Odpowiedzialności Grupy Żabka, której jednym z głównych aspektów jest troska o środowisko naturalne.

Prezentując nowe rozwiązania, zachęcamy także klientów do pozyskiwania zupełnie innych doświadczeń zakupowych. Liczymy, że w ten sposób dodatkowo zasiejemy w nich ciekawość i zachęcimy do proekologicznych działań.