ESG. Nie tylko dla orłów

Rok 2024 to początek obowiązywania unijnej dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive). Dotyczy ona sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju i wprowadza obowiązek raportowania dla ponad 4-5 tys. firm w Polsce. Obecnie to zaledwie 150 przedsiębiorstw. Nic dziwnego, że coraz częściej biznes traktuje to jako wyzwanie, a nie jedynie obowiązek.

W popularnej wyszukiwarce ofert pracy po wpisaniu frazy „praca ESG” wyskakuje 160 wyników. I to dodanych w ciągu poprzednich trzech dni. Firmy poszukują kandydatów na stanowiska: starszy konsultant w zespole ESG, ESG Manager, specjalista ds. zrównoważonego rozwoju, Sustainability Manager, Specjalista ds. strategii zrównoważonego rozwoju, Ekspert ds. sprawozdawczości ESG. Wymogi dotyczące zielonej transformacji sprawiają, że firmy potrzebują nowych pracowników, którzy będą odpowiedzialni m.in. za wiarygodne raportowanie niefinansowe czy ocenę ryzyk w zakresie ESG. W efekcie liczba ofert pracy na stanowiskach związanych ze zrównoważonym rozwojem gwałtownie rośnie.

- Oferty z ogłoszeniami pracy dla specjalistów od ESG wysypują się jak z lodówki, bo niedobór kadr jest duży, a wymagania jakie powinny spełniać takie osoby – jeszcze większe – zauważa Aleksandra Majda, wiceprezeska ESG Impact Network, ekspertka Krajowej Izby Gospodarczej, CEO Go Green (strategy & communication), a także wykładowczyni na SGGW i Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Jej zdaniem docelowo firmy powinny stawiać na edukację i rozwój umiejętności własnych pracowników, którzy dobrze znają specyfikę branży i danej organizacji. – Wiele uczelni włącza do swojego programu ścieżki ESG, jest sporo szkoleń i kursów na rynku, warto rozważyć dokształcenie swoich ludzi – przekonuje. Ale dodaje, że rynek oczekuje odnoszenia się do kwestii ESG już teraz, tymczasem w firmach brakuje odpowiednich kompetencji. – W tej sytuacji na początek warto sięgnąć po doradców, którzy pomogą przedsiębiorstwu postawić pierwsze kroki – radzi Majda.

Pracownik potrzebny od zaraz

Trudno dziś wskazać drugi zawód, który tak dobrze wpisuje się w oczekiwania młodych osób. Chcesz mieć pracę, która da ci poczucie pozytywnego wpływu na środowisko naturalne i społeczność? Przy okazji chciałbyś dobrze zarabiać? (Widełki płac w ogłoszeniach, w których podano poziom wynagrodzeń wynoszą 7–19 tys. zł brutto). Postaw na ESG.

W strukturach firm pozycja specjalistów ds. ESG wyparła fachowców od CSR (społecznej odpowiedzialności biznesu). Poprzednicy często byli traktowani jako element PR i marketingu. Obecnie fachowcy od zrównoważonego rozwoju funkcjonują w ramach oddzielnych działów.

I słusznie. W przypadku ESG rozwój i sukces firmy oparty jest na dbałości o środowisko, kwestiach społecznościowych i ładzie korporacyjnym. Oprócz dobrego wizerunku pojawiają się wymierne kwestie finansowe w postaci zysków lub strat dla danego przedsiębiorstwa.

Specjalista ds. ESG, czyli kto

Dynamiczny rozwój obszaru ESG oparty jest na kilku czynnikach. Zmiany regulacyjne nakładają na firmy nowe obowiązki, poszerzają się wymagania instytucji finansowych (np. banków oferujących przedsiębiorstwom finansowanie), zmieniają się wymogi i oczekiwania w ramach łańcuchów dostaw. Idealny pracownik działu zrównoważonego rozwoju powinien skutecznie planować i wdrażać strategie, zarządzać i koordynować działania w tym zakresie, monitorować i analizować wyniki, a na końcu stworzyć odpowiednie raporty zewnętrzne i wewnętrzne.

Nie dziwi więc wzrost wymagań wobec kandydatów na te stanowiska. Na pierwszym miejscu stawiane są umiejętności analityczne wymagające pracy z danymi. Istotne są też kompetencje komunikacyjne i relacyjne – sukces zależy bowiem od współpracy w ramach całej organizacji.

Niemałą rolę odgrywa też wiedza na temat ESG – znajomość bieżących regulacji prawnych w kontekście danego przedsiębiorstwa, wymagania stawiane przez instytucje zewnętrzne, umiejętność korzystania z odpowiednich narzędzi. Na końcu najważniejsze – przełożenie całej wiedzy i umiejętności na wykonanie konkretnych zadań w przedsiębiorstwie.

Znalezienie odpowiedniego kandydata, który łączy wszystkie te kompetencje, nie jest wcale łatwym zadaniem.

Jak znaleźć idealnego kandydata

ESG jest trendem stosunkowo nowym. Znalezienie pracownika z kilkuletnim choćby doświadczeniem graniczy więc z cudem. Wynika to także z faktu, że obowiązkiem raportowania ESG było objętych do tej pory zaledwie ok. 150 przedsiębiorstw. Siłą rzeczy fachowców od zrównoważonego rozwoju z umiejętnościami przetestowanymi w praktyce jest niewielu. Jak więc poradzić sobie z tym problemem?

Zatrudnić osobę z odpowiednim wykształceniem i kompetencjami, która zaczyna swoją przygodę na rynku pracy. Dużym ułatwieniem jest szeroki profil wykształcenia kandydatów. Dobrym specjalistą ESG nie musi być jedynie absolwent ekonomii czy prawa. Na tym stanowisku sprawdzi się również inżynier i humanista. Dobrym punktem wyjścia do kariery w dziedzinie zrównoważonego rozwoju są więc finanse, kierunki przyrodnicze, inżynieria środowiska, prawo, a także nauki społeczne.

Wynika to z faktu, że zakres wymagań od specjalistów ESG jest bardzo szeroki. Pracownik musi sprostać konieczności regularnej, szybkiej i wielowątkowej nauki w warunkach zmieniającej się czy wręcz dopiero powstającej praktyki rynkowej.

Edukacja w zakresie ESG

ESG jest dziedziną interdyscyplinarną i wymaga bardzo specyficznej edukacji. Dostrzegły to uczelnie wyższe, poszerzając swoją ofertę o studia podyplomowe związane ze zrównoważonym rozwojem. I tak na SGH można ukończyć studia podyplomowe Modele biznesu ESG lub Strategiczna transformacja ESG w przedsiębiorstwie, na Politechnice Warszawskiej studiować ESG w budownictwie, SGGW oferuje studia ESG i transformacja klimatyczna, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Zrównoważony rozwój w strategii organizacji i raportowanie niefinansowe, a Uniwersytet Warszawski zaprasza do Akademii ESG.

Wprowadzane obowiązki wynikające z regulacji unijnych w zakresie zielonej transformacji skutkują coraz bliższą współpracą nauki i biznesu. Przykład stanowić może inicjatywa Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie i Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Instytucje te proponują studia podyplomowe Menedżer ESG, które przeznaczone są dla aktualnej i potencjalnej kadry menedżerskiej firm notowanych na GPW lub planujących debiut giełdowy na rynku kapitałowym, a także pracowników firm doradczych związanych z obrotem na rynku papierów wartościowych. Z kolei współpraca EY i Akademii Leona Koźmińskiego zaowocowała uruchomieniem w 2022 r. studiów podyplomowych Zasady zrównoważonego rozwoju dla biznesu. Transformacja klimatyczna”.

Na rynku pojawiają się też pierwsze certyfikaty potwierdzające kompetencje ESG, np. przyznawany przez CFA Institute certyfikat ESG Investing. Poświadcza on wiedzę o inwestowaniu uwzględniającym także kryteria niefinansowe.

Trzecia droga

Rekrutacja na stanowiska w działach ESG nie musi się opierać jedynie na poszukiwaniu pracowników zewnętrznych z doświadczeniem czy świeżo upieczonych absolwentów studiów podyplomowych. Ciekawym pomysłem wartym rozważenia jest znalezienie odpowiedniego kandydata wewnątrz własnej struktury. Obowiązki wynikające z wprowadzenia ESG spowodują również reskilling i upskilling, czyli zdobywanie przez pracowników nowych umiejętności i podnoszenie tych posiadanych.

Wprowadzanie strategii zrównoważonego rozwoju do firm będzie więc okazją do podnoszenia kwalifikacji pracowników działów produkcji, jakości, logistyki, inwestycji, a także HR. Już dziś wielu pracowników jest zaangażowanych w działania na rzecz klimatu, współpracy z lokalnymi społecznościami oraz równego traktowania.

Naturalnym procesem jest przechodzenie pracowników dotychczas zajmujących sie w firmie kwestiami CSR do nowo tworzonych działów ESG.

Większość inwestorów uważa, że ważne jest, aby spółki przekazywały informacje na temat znaczenia czynników zrównoważonego rozwoju dla ich działalności oraz na temat podejmowanych działań związanych z ESG. Wynika tak z badań przeprowadzonych przez PwC. Z kolei według EY, aż 97 proc. inwestorów uważa informacje niefinansowe za istotne przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Sprawozdania ESG stają się więc częścią sprawozdania z działalności. Efekt? Oprócz oczywistego wypełnienia obowiązku sprawozdawczego i zaspokojenia potrzeb informacyjnych interesariuszy oznacza to także zwiększenie odpowiedzialności organów spółki za ten obszar raportowania. Zgodnie z przepisami organy spółki ponoszą odpowiedzialność solidarną za szkodę wyrządzoną naruszeniem dotyczącym sprawozdań z działalności, a sporządzenie takich sprawozdań niezgodnie z wymogami lub zawarcie w tych sprawozdaniach nierzetelnych danych podlega odpowiedzialności karnej.

----------------------------------------

Monika Kulik, ekspertka ds. komunikacji i CSR, Orange Polska

CSRD w bardzo kompleksowy sposób podchodzi do zarządzania i raportowania kwestii dotyczących ESG. Wymaga od firm kompleksowego spojrzenia na ich cały łańcuch wartości. Oznacza to, że firmy, które zostaną objęte nowymi regulacjami, będą mieć nowe oczekiwania od swoich dostawców czy partnerów biznesowych.

Z jednej strony mogą być to wymogi raportowe i pytania o ślad węglowy produktów czy usług i o to, jak ten ślad został policzony. W Orange już teraz w ankietach pytamy, czy nasz dostawca mierzy emisje dwutlenku węgla (zakres 1, 2 i 3) i czy ma cele redukcyjne w tym zakresie. A dostawcy, którzy pozytywnie odpowiedzą na nasze pytania, zyskują dodatkowe punkty w procedurze zakupowej.

Z drugiej strony wymogi dotyczące należytej staranności, a więc oczekiwanie, że nasz partner będzie spełniał określone wymagania w zakresie warunków pracy, BHP, zarządzania wpływem na środowisko i klimat, różnorodności, etyki i compliance.

W Orange takie wymogi wpisane są już w klauzule CSR w umowach z dostawcami. Co więcej, dostawcy z określonych grup ryzyka są zobowiązani do poddania się ocenie i przedstawienia odpowiednich certyfikatów potwierdzających działanie zgodnie z wymogami ESG.

Firmy, które już teraz dostarczą nam takie potwierdzenie, otrzymują dodatkowe punkty w procedurze przetargowej. Inne mają czas na ich dostarczenie. Ci dostawcy, którzy nie przejdą pozytywnej oceny, nie będą brani pod uwagę w procesach zakupowych. Ci partnerzy, którzy już teraz przygotują się do zarządzania kwestiami ESG, zyskują przewagę konkurencyjną.

ESG to dla mnie inna narracja dla CSR, czyli społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR – Corporate Social Responsibility). Językiem wskaźników, mierników i analityków mówimy o zarządzaniu naszym wpływem na otoczenie społeczne i środowiskowe.

CSRD sankcjonuje poważne i głębokie rozumienie odpowiedzialności przedsiębiorstw, stawiając określone wymogi zarządzaniem procedurami ESG i ich raportowaniem. Podpowiada nie tylko, co powinniśmy zrobić, aby rozwijać firmę w sposób zrównoważony, ale też jak to zrobić.