Polacy odkryli AI, która uczy się i rozumuje jak ludzie. Startup Pathway z historycznym przełomem w sztucznej inteligencji

Adrian Kosowski to postać niezwykła w świecie nauki – w wieku 23 lat został jednym z najmłodszych profesorów na Ziemi, doktorat obronił mając 21 lat, a studia rozpoczął już jako 13-latek. Teraz, wraz ze swoim zespołem Pathway stworzył „posttransformatorową AI”. To przełomowe odkrycie polega na opracowaniu nowej architektury, która imituje bezskalową, biologiczną sieć neuronową, stanowiącą podstawę ludzkiego mózgu. Jak podkreśla Kosowski, ich model rozwiązuje fundamentalny problem generalizacji w czasie, co było dotąd jedną z głównych barier dla uczenia maszynowego. Adrian Kosowski, będący jednocześnie matematykiem, fizykiem i informatykiem, odnalazł pomost pomiędzy ludzkim mózgiem a technologią Transformer.

Dzięki temu innowacyjnemu podejściu, ich model tworzy strukturę podobną do sieci neuronów w mózgu, która pojawia się spontanicznie podczas treningu. Ta samoistnie powstała struktura przypomina zachowanie kory nowej – zewnętrznej warstwy mózgu ssaków, odpowiedzialnej za wyższe funkcje poznawcze, takie jak percepcja, pamięć, uczenie się i podejmowanie decyzji. Pathway dostrzegł w tym mechanizm „emergencji” – czyli wyłaniania się złożonych właściwości, które nie były zaprogramowane, lecz powstały samoistnie.

Zrozumiała i kontrolowana AI

Jednym z największych wyzwań w rozwoju obecnych modeli AI, opartych na architekturze Transformer, jest ich „nieprzejrzystość” – działają jak „czarne skrzynki”, których wewnętrznych procesów nie rozumiemy. Polskiemu zespołowi udało się to zmienić, identyfikując synapsy odpowiadające za konkretne koncepty.

– Model, którego "życie" rozumiemy, pozwala się kontrolować, a tego będzie wymagać od systemów humanitaryzm – zaznacza Kosowski w rozmowie z Maciejem Kaweckim, wskazując na kluczowe znaczenie tego aspektu dla etycznego rozwoju sztucznej inteligencji. Zdolność do rozumienia i kontrolowania działania AI jest fundamentalna dla jej bezpiecznego i odpowiedzialnego wykorzystania.

Brakujące ogniwo w ewolucji AI

Generalizacja w czasie to umiejętność, która wyróżnia ludzką inteligencję – zdolność do rozumowania, uczenia się na podstawie doświadczeń i formułowania przewidywań na podstawie nowych, nieznanych informacji. Obecne modele transformatorowe, choć potężne, są statyczne; doskonale dopasowują się do wzorców z danych historycznych, ale mają ograniczoną zdolność do przenoszenia swojego rozumowania na nowe, nieznane konteksty. 

– To jest jeden aspekt, którego bardzo brakuje dzisiaj modelom sztucznej inteligencji. To jest umiejętność uczenia się w trakcie wykonywania zadania – mówi współautor rozwiązania, podkreślając, że ich AI będzie samorozwijająca się i zdolna do uczenia się przez całe życie, a nawet funkcjonowania jak współpracujące ze sobą grupy ludzi.

Adrian Kosowski zmapował sposób, w jaki inteligencja pojawia się w mózgu, co pozwoliło mu stworzyć sztuczny system rozumowania z modelem wykonania przypominającym mózg, który nazwali BDH. Jak sam wyjaśnia, udało im się zrozumieć różnicę między inteligencją naturalną a sztuczną oraz sposób projektowania systemów sztucznych, które zachowują się jak naturalny mózg. – Doszliśmy na tyle blisko, że możemy powiedzieć, iż te systemy będą rozumowały na podobnych zasadach jak człowiek. Widzimy podobieństwo – komentuje.

Przyszłość z przewidywalną i bezpieczną AI?

Odkrycie zespołu ma również fundamentalne znaczenie dla bezpieczeństwa i przewidywalności sztucznej inteligencji. Adrian Kosowski wyraził swoje wcześniejsze obawy dotyczące braku zrozumienia i kontroli nad działaniem AI: – Przerażało mnie przede wszystkim to, że świadomość pewnego problemu, który się wyłaniał w kontekście sztucznej inteligencji, była jakby postawiona w innym miejscu niż być może bym sobie tego życzył. – Nowy paradygmat Pathway ma to zmienić, oferując nadzieję na systemy, które będą działały przewidywalnie nawet w warunkach odmiennych od tych, w których były testowane.

– To będzie inteligencja, co do której istnieje nadzieja, że będzie działała w sposób nierozróżnialny od człowieka i to na zadaniach dowolnie długich – prognozuje Kosswski, wskazując na perspektywę stworzenia AI, której będziemy mogli ufać.

Pathway skupia się na dalszym rozwoju tej technologii. Twórcy planują demonstrować wyższość swojego rozwiązania w bardzo złożonych przypadkach użycia, które przekraczają możliwości największych obecnych modeli, zwłaszcza w obszarach wymagających przetwarzania prywatnych, wewnętrznych danych. 

Adrian Kosowski wyraźnie zaznacza, że celem jest samodzielny rozwój: – Tutaj podążanie naszą własną ścieżką, żeby pójść krok, dwa kroki dalej niż jesteśmy i być w stanie doprowadzić do sytuacji, w której nasza technologia działa w miejscach, w których inni nie działają, i też zająć się trochę większą liczbą przypadków użycia, właśnie związanych naprawdę z tą wymagającą stroną. To jest coś, do czego byśmy chcieli dojść sami.

Finansowanie Pathway

Sukces i potencjał Pathway zostały już docenione przez inwestorów. W 2022 r. startup pozyskał 4,5 miliona dolarów w rundzie pre-seed. Wśród strategicznych aniołów biznesu, którzy zainwestowali w firmę, znaleźli się Łukasz Kaiser, współtwórca TensorFlow i Transformers, obecnie związany z OpenAI, oraz Roger Crook, były globalny prezes DHL. Wsparcie zapewniły także polskie fundusze Market One Capital i Inovo Venture Partners. Pathway, jako platforma programistyczna do budowania reaktywnych aplikacji przetwarzających dane w czasie rzeczywistym, już wtedy umożliwiała uczenie maszynowe w realnym czasie, automatycznie aktualizując dane potrzebne deweloperom. Dzięki technologii Pathway, liderzy branży, tacy jak DB Schenker i La Poste, mogli analizować operacje transportowe, dziewięćsetkrotnie redukując latencję, czyli czas oczekiwania na wyniki analiz. To przełożyło się na zmniejszenie opóźnień i znaczące obniżenie wydatków na chmurę dla klientów.

Z kolei w 2024 r., Pathway zamknął kolejną rundę finansowania, pozyskując 10 milionów dolarów w rundzie seed. Tę znaczącą inwestycję poprowadził amerykański fundusz TQ Ventures, a ponownie w gronie inwestorów znalazł się Łukasz Kaiser, co świadczy o jego niezachwianej wierze w potencjał polskiego deeptechu. 

Rosnące zaufanie do innowacyjnej technologii Pathway potwierdza również fakt, że do grona klientów firmy dołączyło niedawno NATO, co stanowi kolejny dowód na globalne znaczenie i zaawansowanie rozwiązań rozwijanych przez polski zespół.

Całość można obejrzeć tutaj: