Złota era dezinformacji

Co dla specjalisty od bezpieczeństwa cyfrowego oznacza obecność Elona Muska u boku Donalda Trumpa?

Nie mam wątpliwości, że sojusz właścicieli największych platform cyfrowych z najpotężniejszym politycznie człowiekiem świata zwiastuje złotą erę dla twórców teorii spiskowych i dezinformacji.

Z pojęcia „dezinformacji” kpił ostatnio w Monachium wiceprezydent USA J.D. Vance. „Jeśli amerykańska demokracja może przetrwać 10 lat besztania przez Gretę Thunberg, wy możecie przetrwać kilka miesięcy Elona Muska” – mówił do europejskich przywódców.

Trudno się mu dziwić, w końcu narzędzia sztucznej inteligencji były przez Muska masowo wykorzystywane w ostatniej kampanii prezydenckiej. Nie tylko zresztą do wspierania Trumpa, ale przede wszystkim do ataków na Kamalę Harris. W tej chwili Musk idzie za ciosem, wspiera niemiecką AfD, prowadzi też zmasowany atak na brytyjski rząd labourzystowski i premiera Keira Starmera.

Uważa pan, że to groźne?

Niestety tak. Musk posługuje się dezinformacją, korzystając ze zmanipulowanych statystyk i wątpliwych źródeł informacji, takich jak anonimowy kanał Visegrad24, który uznawany jest przez ekspertów za narzędzie w rękach skrajnej prawicy. Także w naszej części Europy Visegrad24 propaguje treści propagujące niedemokratyczne reżimy, m.in. na Węgrzech. Niestety za poprzednich rządów był też wspierany przez polski MSZ i poprzedni rząd. To jest świetna baza do rozwoju ruchów konspiracyjnych, których wpływy w ostatnim czasie lawinowo rosną.

Co to są ruchy konspiracyjne?

Ruchy te zakładają, że władze państwowe i – szerzej – elity potajemnie przyczyniają się do krzywdy ludzkiej. Te spiski elit mogą być bardzo różne, podobnie jak różne są hasła, pod którymi się je rzekomo dekonspiruje. U nas klasycznym przykładem może być ruch smoleński.

W Polsce mamy podatny grunt pod takie teorie?

Niestety tak. Poziom zaufania społecznego w naszym kraju zawsze był niski, co ma swoje źródło w naszej historii, czyli zaborach, wojnach czy PRL-u. Ale teraz, w wolnej Polsce, to zaufanie jeszcze spada. Z badań CBOS wynika, że aż 80 proc. Polek i Polaków nie ufa innym i instytucjom publicznym.

Dlaczego?

W 1989 r. wchodziliśmy w świat wolnego rynku idei z bardzo słabymi instytucjami publicznymi. Później politycy niechętnie je budowali i wzmacniali, a PiS wręcz je zdemolował. O ile więc kraje zachodnie o długiej tradycji demokratycznej wykształciły jakieś elementy systemu odpornościowego w tej dziedzinie, w polskich warunkach było to bardzo trudne. Warto też dodać, że dzisiejszy rozwój teorii spiskowych bazuje nie tylko na tradycyjnym braku zaufania, ale też na środowisku informacyjnym i cyfrowym. Najwyższy czas mówić o swoistej chorobie informacyjnej wynikającej z ciągłego funkcjonowania w otoczeniu bezwartościowych lub po prostu fałszywych informacji.

Dlaczego tak chętnie wierzymy w fake newsy i spiski?

Prof. Krystyna Skarżyńska, wybitna psycholożka społeczna, jakiś czas temu wprowadziła do debaty pojęcie „naiwnego darwinizmu społecznego”. Opisuje ono świat osób podatnych na teorie spiskowe. To świat będący...