Profesjonalizacja, kapitał komercyjny i nowe kanały wzrostu

Sytuacja makroekonomiczna wywiera znaczący wpływ na małe i średnie przedsiębiorstwa, które w obliczu piętrzących się trudności poszukują innowacyjnych rozwiązań do utrzymania konkurencyjności i stabilności finansowej. Problemami, z którymi muszą się zmierzyć przedsiębiorcy są rosnące koszty prowadzenia działalności, w tym głównie wysokie koszty energii i koszty pracownicze, coraz wyższe wymagania klientów i zaostrzająca się konkurencja także ze strony firm spoza UE. Temu towarzyszy niska dynamika eksportu głównie ze względu na spowolnienie gospodarcze w Unii Europejskiej. Wyzwaniem dla przedsiębiorstw może stać się planowane od 1 stycznia 2026 r. wprowadzenie zmian w przepisach o podatku dochodowym.

Michał Pomorski, adwokat z kancelarii Pomorski Tax Legal Finance, zwraca uwagę, że projekt ustawy przewiduje m.in. wzrost stawek ryczałtu nawet o 600 proc. w wielu branżach, w tym budowlanej, handlowej czy usługowej. Nowa stawka 17 proc. będzie obowiązywała już od pierwszej złotówki przychodów w przypadku świadczenia usług na rzecz spółek powiązanych.

Lista wyzwań, które wpływają na sytuację sektora MŚP, jest naprawdę długa. Utrzymanie konkurencyjności w dzisiejszych realiach wymaga od przedsiębiorców strategii, odwagi, intuicji, a także doboru odpowiednich instrumentów, dzięki którym można sfinansować inwestycje rozwojowe i kapitał obrotowy oraz wykorzystać potencjał funduszy unijnych, które właśnie teraz są dla firm dostępne.

Faktoring wychodzi poza płynność 

Faktoring, choć tradycyjnie postrzegany jako narzędzie poprawy płynności i ochrony przed zatorami płatniczymi, coraz częściej jest wykorzystywany przez firmy jako strategiczny element zarządzania ryzykiem operacyjnym, zyskując na popularności w sektorach międzynarodowych i specyficznych branżach.

Bartłomiej Świeca, prezes zarządu PKO Faktoring, potwierdza, że faktoring coraz częściej wychodzi poza swoją klasyczną rolę źródła płynności: – Dziś staje się narzędziem strategicznym, wspierającym zarządzanie ryzykiem w szerokim rozumieniu, nie tylko finansowym. Firmy korzystają z niego nie tylko po to, by szybciej otrzymać środki z wystawionych faktur, ale także by ustabilizować przepływy pieniężne w zmiennym otoczeniu rynkowym.

Dodaje, że dla eksporterów oznacza to m.in. zabezpieczenie przed ryzykiem braku płatności z zagranicy czy zmian kursowych. Dla producentów – większą przewidywalność finansową przy długich cyklach produkcyjnych. Dla firm projektowych – możliwość elastycznego finansowania kontraktów rozłożonych w czasie. Bartłomiej Świeca podkreśla, że w grupie kapitałowej PKO Banku Polskiego wspierają przedsiębiorców nie tylko poprzez dostęp do płynności, ale też poprzez instrumenty, które wzmacniają krajowy łańcuch wartości (local content). Dzięki temu firmy mogą realizować projekty z udziałem polskich dostawców i technologii, zwiększając jednocześnie konkurencyjność krajowego rynku.

– W tym kontekście faktoring staje się integralną częścią systemu odporności przedsiębiorstwa pozwala szybciej reagować na wyzwania biznesowe, finansować wzrost bez nadmiernego zadłużenia i budować kulturę zarządzania ryzykiem opartą na danych, a nie intuicji. To już nie tylko narzędzie finansowe, ale element strategii zarządzania ryzykiem operacyjnym, który coraz częściej trafia do planów zarządów, a nie tylko działów finansowych – zauważa prezes PKO Faktoring.

Unijne i krajowe programy wsparcia

Dostępność środków z Funduszy Europejskich wpływa na boom inwestycyjny, szczególnie w firmach produkcyjnych i przemysłowych, umożliwiając im realizację dużych projektów. Jednak, największym wyzwaniem pozostaje zdolność prefinansowania, co otwiera pole dla innowacyjnych rozwiązań pomostowych.

Grzegorz Orawiec, Dyrektor Departamentu Programów Wsparcia Innowacji i Rozwoju w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej informuje, że Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) wchodzi w nową fazę wsparcia innowacji.

– Pandemia Covid-19, wojna w Ukrainie, niepewna sytuacja wokół Tajwanu, rosnące znaczenie Chin w takich obszarach jak nauki biologiczne, to tylko niektóre powody skłaniające nas do przekierowania części środków z Funduszy Europejskich na dofinansowanie konkretnych działań o znaczeniu strategicznym dla Polski i Europy: technologii cyfrowych i deeptech, czystych technologii i rozwiązań zasobooszczędnych, biotechnologii, w tym leków i substancji aktywnych uznanych za kluczowe dla zdrowia publicznego w UE – wymienia Grzegorz Orawiec.

Ekspert dodaje, że Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej utworzyło Fundusz Wsparcia Technologii Krytycznych, którym odpowiedziało jako pierwsze w Europie, na unijną inicjatywę STEP. Jego celem jest  zwiększenie konkurencyjności i odporności naszej gospodarki na wyzwania globalne, takie jak kryzysy klimatyczne czy geopolityczne, w tym umożliwienie finansowania projektów podwójnego zastosowania (dual use). Dofinansowanie dostępne jest w formie dotacji, a wartość kosztów kwalifikowanych, w zależności od wnioskodawcy wynosi od 7 do 10 mln zł.

– Budżet Funduszu to ok. 4 mld zł, w tym roku dostępne jest 1,84 mld zł, w 2026 r. planujemy 14 konkursów STEP – wyjaśnia Grzegorz Orawiec. Podkreśla, że aplikujący przedsiębiorcy powinni sprawdzić, czy ich projekt faktycznie wpisuje się w regulamin i kryteria wyboru, wykazać się zasobami technicznymi i kadrowymi do realizacji projektu, dobrze przygotowanym budżetem.

Kredyty i pożyczki pod presją elastyczności  

Kredyty i pożyczki zabezpieczone gwarancjami (de minimis, InvestEU) pozostają istotnym narzędziem zwiększania dostępności kapitału, zwłaszcza w przypadku inwestycji o podwyższonym ryzyku lub ograniczonych zabezpieczeń rzeczowych. W 2025 r. coraz częściej to nie koszt kapitału, ale szybkość decyzji i możliwość dopasowania struktury finansowania do potrzeb projektu staje się czynnikiem decydującym o wyborze partnera finansowego.

Mateusz Olszak, dyrektor Departamentu Gwarancji i Poręczeń w Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK), podkreśla, że wciąż jednym z największych wyzwań dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw pozostaje dostęp do finansowania, szczególnie w sytuacjach braku odpowiednich zabezpieczeń majątkowych.

– W takich przypadkach niezwykle istotną rolę odgrywają gwarancje BGK, które umożliwiają uzyskanie kredytu na korzystniejszych warunkach – mówi Mateusz Olszak i tłumaczy, że BGK, poprzez instrumenty takie jak: gwarancje de minimis, Investmax czy Ekomax z dopłatą do kapitału kredytu, skutecznie wspiera sektor MSP w finansowaniu inwestycji oraz działalności bieżącej. Dzięki tym rozwiązaniom, banki mogą udzielać kredytów z zabezpieczeniem w formie gwarancji – nawet do 80 proc. wartości kapitału kredytu, co znacząco obniża ryzyko kredytowe i ułatwia przedsiębiorcom dostęp do środków na rozwój. Ekspert dodaje, że w wielu przypadkach gwarancje są udzielane bezpłatnie, a prowizja – jeśli występuje – jest symboliczna i nie przekracza 0,5 proc. kwoty gwarancji (gwarancja de minimis).

– Takie instrumenty nie tylko zwiększają konkurencyjność firm, ale także sprzyjają realizacji inwestycji innowacyjnych, ekologicznych czy cyfrowych – podkreśla. Z samych gwarancji de minimis, jak podsumowuje, przez 12 lat skorzystało w Polsce ponad 300 tys. przedsiębiorców. Gwarancje jako produkt finansowy są narzędziem, które realnie wspiera rozwój przedsiębiorczości, wzmacnia odporność firm na zmiany gospodarcze i stymuluje inwestycje niezbędne do dalszego wzrostu polskiej gospodarki. 

Elastyczny partner finansowy

Agencja Rozwoju Przemysłu (ARP) zyskuje na znaczeniu w finansowaniu MSP, oferując elastyczne komercyjne instrumenty – leasing, pożyczki, faktoring – z dostępem do gwarancji unijnych (InvestEU). Kluczowym atutem jest specjalistyczna oferta finansowania pod dotacje, umożliwiająca sfinansowanie inwestycji przed otrzymaniem grantu. Dzięki temu ARP skutecznie odpowiada na potrzeby nowoczesnych firm, poszukujących rozwiązań pomostowych do pełnego wykorzystania potencjału unijnych i krajowych programów wsparcia. W przeciwieństwie do banków, Agencja charakteryzuje się znacznie większą elastycznością w podejściu do klienta. Nie stosuje sztywnych limitów branżowych, dzięki czemu finansuje praktycznie wszystkie sektory gospodarki, indywidualnie oceniając każdy projekt. 

Ponadto ARP aktywnie wykorzystuje gwarancje unijne (InvestEU) oraz KUKE, co zwiększa dostępność finansowania i oferuje korzystniejsze warunki, takie jak niższe oprocentowanie i mniejsze wymagane zabezpieczenia. W odróżnieniu od historycznych skojarzeń z pomocą publiczną czy restrukturyzacją ARP obecnie koncentruje się na rynkowych rozwiązaniach, które wspierają inwestycje rozwojowe oraz optymalizują wykorzystanie kapitału zewnętrznego w MSP, uznając go za bardziej efektywny niż wyłącznie kapitał własny.

- - -

Rozwój, który nie musi czekać

Autor komentarza: Jarosław Kała, dyrektor Departamentu Produktów Finansowych, Agencja Rozwoju Przemysłu S.A.

W obecnych warunkach gospodarczych rolą instytucji rozwoju jest nie tyle konkurować z rynkiem, lecz uzupełniać go tam, gdzie tradycyjne instrumenty finansowe okazują się niewystarczające. 

Standardowe rozwiązania nie zawsze nadążają za potrzebami firm inwestujących w nowoczesne technologie, automatyzację czy zieloną transformację. W szczególności dotyczy to przedsiębiorstw, które mają ograniczoną zdolność do zabezpieczenia finansowania majątkiem trwałym lub nie chcą go angażować, by utrzymać elastyczność strategiczną. W takich przypadkach skuteczną alternatywę stanowią instrumenty dłużne wspierane gwarancjami publicznymi – jak np. pożyczki inwestycyjne i obrotowe z gwarancją InvestEU oferowane przez ARP. Redukują one ryzyko ze strony instytucji finansującej, zapewniając korzystniejsze warunki cenowe i dostępność finansowania dla szerszej grupy firm. 

Drugim istotnym działaniem jest finansowanie projektów z komponentem dotacyjnym. Współfinansowane ze środków unijnych oraz programów krajowych inwestycje często wymagają poniesienia całości lub znacznej części wydatków inwestycyjnych przed otrzymaniem refundacji. To bariera, która wstrzymuje realizację wielu ambitnych projektów. Odpowiedzią są instrumenty takie jak „Pożyczka Rozwojowa pod Dotacje”, które działają jak finansowanie pomostowe – umożliwiają firmie realizację inwestycji przy zachowaniu płynności finansowej bez konieczności angażowania wyłącznie kapitału własnego. Co ważne, po rozliczeniu dotacji zwrócona część pożyczki może być elastycznie wykorzystana dalej – na finansowanie obrotowe wspierające rozwój bieżącej działalności. Dzięki takim rozwiązaniom, jak Pożyczka Rozwojowa pod Dotacje, firmy nie muszą wybierać między płynnością a inwestycją – mogą rozwijać się tu i teraz.

- - -

Boom inwestycyjny

Autor komentarza: Tomasz Krupowicz, menedżer ds. programów zrównoważonego rozwoju, Bank BNP Paribas

Przedsiębiorcy mają obecnie do dyspozycji 45 mld zł w Funduszach Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki, 13 mld zł w Funduszach dla Polski Wschodniej oraz dodatkowo ok. 269 mld zł w funduszach na infrastrukturę, klimat, rozwój cyfrowy i w programach regionalnych, a także środki z KPO wspierające inwestycje w całym kraju. Boom inwestycyjny w programach krajowych koncentruje się na przemyśle i innowacjach, w programach regionalnych wsparcie trafia głównie do MSP z usług i turystyki, a w instrumentach klimatycznych – do energetyki i przemysłu energochłonnego. W przemyśle kluczowe wyzwania to zapewnienie wkładu własnego, finansowanie pomostowe przy dużych projektach oraz skomplikowane procedury środowiskowe i techniczne. 

To otwiera przestrzeń do rozwiązań komplementarnych oferowanych przez Bank BNP Paribas, wspierających firmy w całym cyklu inwestycji od pozyskania dotacji po zapewnienie płynności. W ramach programu GO4Funds bank pomaga identyfikować źródła finansowania, informuje o naborach i organizuje szkolenia. 

Kredyt Unia+ finansuje inwestycje współfinansowane ze środków UE lub krajowych programów, refinansuje nakłady i wcześniejsze kredyty, a kredyt z Funduszu InvestEU to dla MSP i mid-caps szansa na preferencyjne finansowanie nowych technologii, cyfryzacji i B+R. 

Bank wspiera też projekty innowacyjne i ekologiczne – Biznesmax Plus finansuje m.in. rozwój, cyfryzację i automatyzację, a Ekomax poprawę efektywności energetycznej. Oba produkty mają dotację i gwarancję BGK.