Dezinformacja bywa świetnym biznesem

Co to jest infodemia?

To zjawisko pandemii dezinformacyjnej, które wybuchło w okresie pandemii i utrzymało się później, także w efekcie innych globalnych kryzysów takich jak wojna w Ukrainie.

Wcześniej też mieliśmy do czynienia z dezinformacją…

Ale pandemia sprawiła, że dezinformacja eksplodowała. Nigdy wcześniej w tak krótkim czasie nie zalała nas fala tak wielu informacji na jeden temat. Codziennie bombardowały nas nowe wiadomości na temat wirusa i zakażenia, a myśmy nie wiedzieli, co jest prawdą, a co kłamstwem. Objawem infodemii był pewnego rodzaju stupor, w który wielu z nas wpadło. Nie wiedząc, na jakich informacjach możemy się oprzeć, ulegaliśmy swoistemu decyzyjnemu zamrożeniu.

Mówiąc o dezinformacji, zazwyczaj patrzymy w stronę mediów lub polityków. Pani napisała książkę o dezinformacji w świecie biznesu. Dlaczego?

Także dlatego, że nikt poza mną w Polsce się tym nie zajmował. Komunikacja tworzona przez firmy jest gigantyczna, tymczasem praktycznie się o tym nie mówi. Gdy mówimy o zjawisku fake newsów, zwykle odnosimy je do szczepionek czy globalnego ocieplenia, ale już nie do biznesu. Owszem, wiemy, że nie możemy do końca wierzyć reklamom, ale to wszystko. A przecież biznes mówi do nas na wiele innych sposobów, np. za pomocą opakowań.

Dlaczego tak trudno nam dostrzec dezinformację w biznesie?

Bo w dziedzinie dezinformacji biznes jest zarówno sprawcą, jak i poszkodowanym. Stąd tytuł mojej książki „Twórcy czy ofiary?”. W USA aż 59 proc. firm obawia się wykorzystywania dezinformacji do manipulowania rynkiem, we Włoszech 58 proc., a w Wielkiej Brytanii 47 proc. To wszystko sprawia, że środowisko biznesowe jest bardziej hermetyczne i o ile o dezinformacji w mediach czy polityce mówi się bardzo dużo, to w tym przypadku panuje znacząca cisza.

Po co w biznesie stosuje się dezinformację?

Dezinformacja bywa świetnym biznesem. Według Global Disinformation Index, każdego roku do witryn dezinformacyjnych trafia 235 mln dol. z reklam. Tylko w 2021 r. na głoszenie nieprawdy dotyczącej zmian klimatu przeznaczono 36 mln dol. Tak więc pierwszym powodem zjawiska, o którym mówimy, jest generowanie nieuczciwych zysków. W czasie pandemii okazało się, że za 65 proc. fałszywych treści o szczepionkach i pandemii COVID rozpowszechnianych w anglojęzycznych mediach społecznościowych odpowiadało zaledwie 12 kont. Na czele tej „dezinformacyjnej dwunastki” stał dr Joseph Mercola, lekarz i przedsiębiorca z Florydy. Jako czołowy przedstawiciel ruchu antyszczepionkowego nie wprowadzał wcale ludzi w błąd dla idei, lecz po to, by sprzedawać im produkowane przez siebie leki. Zarobił na nich jakieś 100 mld dol. Drugi powód produkowania fake newsów przez biznes to budowanie lub poprawa wizerunku.

Biznes kłamie, żeby się wybielić albo wypaść lepiej niż w rzeczywistości?

Często tak jest. W Polsce koronnym przykładem jest fenomen Natalii Janoszek, niezawodowej aktorki, która opowiadała o swojej błyskotliwej karierze w Bollywood. Dziennikarz Krzysztof Stanowski ujawnił, że duża część jej biografii jest po prostu...