Raportowanie niefinansowe. Trzy wyzwania dla księgowych i audytorów

Raporty niefinansowe, fot. Shutterstock
Raporty niefinansowe, fot. Shutterstock
Raportowanie niefinansowe, czyli raportowanie ESG, chociaż funkcjonuje już od pewnego czasu, wciąż jeszcze dla wielu firm jest nowością. Co to oznacza dla księgowych i audytorów – tłumaczy Jadwiga Szabat, biegły rewident, prezes zarządu w Ecovis Poland Audit, Tax and Accounting.
ARTYKUŁ BEZPŁATNY

z miesięcznika „My Company Polska”, wydanie 4/2024 (103)

Zyskaj dostęp do bazy artykułów z „My Company Polska” Zamów teraz!

1. Przejrzystość i porównywalność

Od 2025 r. lista przedsiębiorstw, które będą musiały przygotowywać raporty niefinansowe się rozszerzy. Wprowadzone zostaną nowe standardy sprawozdawcze, które przyczynią się do wzrostu przejrzystości i porównywalności raportów. – Obecnie raporty ESG tworzone są z dużą dozą dowolności, co negatywnie wpływa na ich jakość, wartość poznawczą, wiarygodność oraz porównywalność – mówi Jadwiga Szabat i przypomina, że raporty niefinansowe, w przeciwieństwie do wysoko wystandaryzowanych sprawozdań finansowych nie podlegały badaniu przez biegłych rewidentów. – Takie raporty nie mogły stanowić więc wiarygodnej podstawy do podejmowania decyzji dla inwestorów oraz innych interesariuszy – tłumaczy i zaznacza, że to się zmieni. – Raporty niefinansowe sporządzane na podstawie nowej dyrektywy będą przedmiotem obowiązkowej weryfikacji przez biegłych rewidentów zgodnie ze standardami usług atestacyjnych przyjętymi przez Komisję Europejską (Międzynarodowy Standard Usług Atestacyjnych 3000 zmieniony). W 2021 r. IAASB wydał wytyczne do stosowania tego standardu w zakresie raportów ESG, które mogą stanowić istotną pomoc dla polskich biegłych rewidentów przy badaniu raportów niefinansowych – wyjaśnia.

2. Weryfikacja danych

Raporty niefinansowe będą finalnie sporządzane przez księgowych, ale odpowiedzialność za dane w nich zawarte spoczywać będzie na całej organizacji, bowiem pochodzić będą z różnych zakresów jej funkcjonowania. – Jak wiadomo informacje niefinansowe dotyczą procesów dotyczących zmian klimatycznych, zanieczyszczenia środowiska, składowania odpadów, emisji toksycznych substancji, współpracy z lokalną społecznością, inicjatyw społecznych, ładu korporacyjnego i wielu innych aspektów. To oznacza, że księgowi będą musieli uzbroić się w wiedzę i narzędzia informatyczne, które umożliwią im weryfikację danych otrzymanych z innych działów firmy – tłumaczy Jadwiga Szabat i dodaje, że raporty niefinansowe są trudniejsze do sprawdzenia od sprawozdań finansowych, które są wystandaryzowane i wynikają z profesjonalnie prowadzonych ksiąg rachunkowych. – Zagrożenia w raportowaniu niefinansowym pojawiają się na różnych etapach. Pierwszy obejmuje dane wsadowe dostarczane przez komórki merytoryczne wcześniej niezaangażowane w proces raportowania. Istnieć tu może pokusa do „podkolorowania” danych w celu pokazania, że osiągnięto wszystkie raportowane wskaźniki z zakresu ESG – uważa.

Na kolejnym etapie dane te trafią do księgowych. – A przecież oni nie są technikami czy specjalistami od ochrony środowiska. Powinni jednak krytycznie ocenić dostarczone niefinansowe dane wsadowe. W tym celu muszą zostać wyposażeni w nowoczesne narzędzia informatyczne, modele, normy dla poszczególnych wskaźników właściwe dla danej branży – zaznacza Jadwiga Szabat. Jej zdaniem pomocne mogą okazać się także specjalistyczne szkolenia, które umożliwią księgowym krytyczną weryfikację dostarczonych danych.

– Jest jeszcze jeden aspekt, który warto podkreślić – to znaczenie etyki zawodowej księgowych w zakresie prezentowania wiarygodnych danych w raportach niefinansowych. Stanowić one będą wizytówkę firmy definiującą jej rolę w środowisku lokalnym, udział w redukcji zmian klimatycznych itp. Wszystko to składać się będzie na ogólną ocenę przedsiębiorstwa i stanowić podstawę do podejmowania decyzji przez inwestorów, banki, rady nadzorcze i inne podmioty z otoczenia firmy – mówi.

3. Audyt oprogramowania

Sprawozdania niefinansowe będą także przedmiotem zainteresowania biegłych rewidentów, którzy zweryfikują w szczególności prawidłowość sporządzenia raportów zgodnie ze standardami European Sustainability Reporting Standards (ESRS) oraz wiarygodność raportów ESG. – Wykonanie usługi atestacyjnej będzie wymagało także sprawdzenia, czy firma dysponuje odpowiednimi programami informatycznymi, które pozwolą na gromadzenie i przetwarzanie danych do raportów niefinansowych. Te systemy powinien ocenić biegły w swoim raporcie. Z przedstawionych powyżej informacji wynika, że raporty niefinansowe będą stanowić wyzwanie zarówno dla księgowych, jak i biegłych rewidentów – uważa i uściśla, że to sprawia, że już dziś konieczne staje się przygotowanie służb księgowych i biegłych w zakresie znajomości dyrektywy CSRD i wytycznych do niej. – Istotne staje się także przygotowanie systemów informatycznych i modeli, które będą stanowiły pomoc zarówno dla księgowych wstępnie weryfikujących dane do raportów ESG, jak i biegłych rewidentów sprawdzających te raporty w zakresie ich atestacji – przekonuje i podpowiada, że rady nadzorcze i właściciele powinni dokonywać świadomego wyboru firm audytorskich, które będą dysponować odpowiednimi zasobami ludzkimi i technologicznymi do rzetelnego wykonania usług poświadczających raporty ESG. – To będzie miało ogromne znaczenie.

W firmie Ecovis Poland Audit Tax and Accounting opracowano już model, który będzie wykorzystywany do badania sprawozdań finansowych, a teraz trwają prace nad modelem służącym do weryfikacji raportów niefinansowych. Takie modele, które wykorzystują instrumenty z zakresu sztucznej inteligencji będą istotną pomocą dla biegłych rewidentów w ich pracy nad sprawozdaniami finansowymi i raportami niefinansowymi. Ponadto przyczynią się do poprawy jakości sprawozdań i raportów audytorskich, tym samym zwiększając pewność obrotu gospodarczego i zmniejszając ryzyko decyzji inwestycyjnych – przekonuje Jadwiga Szabat. 

---------------------------------------

Obowiązki i wyzwania

Począwszy od 2017 r. największe spółki giełdowe muszą publikować raporty zrównoważonego rozwoju. Raporty ESG dotyczą czynników zrównoważonego rozwoju, czyli oddziaływania firmy na środowisko (enviromental – E), społeczeństwo (social – S) oraz ład korporacyjny (governance – G). Obowiązek ten dotyczy spółek giełdowych. Nowa dyrektywa CSRD wymusi na większej liczbie firm raportowanie niefinansowe. I tak, sprawozdania za 2024 r. będą podlegały standardom podanym w nowej dyrektywie i będą dotyczyć spółek, które już obecnie są zobligowane do tego raportowania. Natomiast sprawozdania niefinansowe za 2025 r. będzie przygotowywać więcej przedsiębiorstw. Będą to firmy, które spełniają dwa z trzech kryteriów: zatrudnienie ponad 250 pracowników, przychody netto przekraczające 40 mln euro oraz suma bilansowe przekraczająca 20 mln euro. W kolejnych latach obowiązek sprawozdawczy będzie dotyczyć już małych i średnich spółek notowanych na rynku regulowanym.

--

Jadwiga Szabat biegły rewident, prezes zarządu w Ecovis Poland Audit, Tax and Accounting. Absolwentka SGPiS posiadająca długoletnią praktykę w rewizji sprawozdań finansowych, księgowości, zarządzaniu i organizacji przedsiębiorstw. Pełniła funkcję szefowej służb finansowo-księgowych w dużych firmach i instytutach naukowo-badawczych

My Company Polska wydanie 4/2024 (103)

Więcej możesz przeczytać w 4/2024 (103) wydaniu miesięcznika „My Company Polska”.


Zamów w prenumeracie

ZOBACZ RÓWNIEŻ