Konsumenci są dziś znacznie bardziej zagrożeni niż kiedyś z powodu podrobionych produktów

Z badania pt. Obywatele europejscy a własność intelektualna przeprowadzonego przez Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej wynika, że konsumenci nadal mają trudności z rozróżnieniem towarów oryginalnych i podrobionych.

Prawie co dziesiąty Europejczyk stwierdził, że został wprowadzony w błąd przy zakupie fałszywych towarów, przy czym między państwami członkowskimi UE występują znaczne różnice. Państwami o wyższym odsetku konsumentów wprowadzanych w błąd są Bułgaria (19 proc.), Rumunia (16 proc.) i Węgry (15 proc.). Natomiast Szwecja (2 proc.) i Dania (3 proc.) odnotowują najniższe liczby pod tym względem w UE. Polska plasuje się nieco powyżej średniej europejskiej, a 10 proc. Polaków twierdzi, że zostało wprowadzonych w błąd i namówionych do kupienia podrobionych towarów.

W globalnym kontekście, w którym handel elektroniczny gwałtownie rośnie – według Eurostatu w 2020 r. ponad 70 proc. Europejczyków dokonywało zakupów przez internet – niepewność dotycząca podrabianych produktów nadal stanowi problem wśród obywateli UE. Z badania wynika, że jedna trzecia Europejczyków (33 proc.) zastanawiała się, czy zakupiony przez nich produkt jest oryginalny.

Podróbki stanowią 6,8 proc. produktów przywożonych do UE o wartości 121 mld EUR, zgodnie z wynikami wspólnego badania EUIPO i OECD, i dotyczą każdej branży: od kosmetyków i zabawek, win i napojów, elektroniki po odzież, a nawet pestycydy. Mogą one stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów, zwłaszcza z powodu narażenia na niebezpieczne substancje chemiczne oraz inne zagrożenia.

W czasie pandemii COVID-19 wzrosły obawy związane z podrabianymi produktami. Znaczny wzrost liczby podrabianych leków, takich jak antybiotyki i środki przeciwbólowe, a także innych produktów medycznych, takich jak środki ochrony indywidualnej i maski ochronne, uwypuklił to zjawisko, ponieważ sprawcy naruszeń wykorzystują niepewność ludzi co do nowych metod leczenia i szczepionek. Oprócz zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa podróbki często prowadzą do naruszeń bezpieczeństwa i strat finansowych.

Piractwo cyfrowe jest również lukratywnym rynkiem dla osób dopuszczających się naruszeń. W przypadku telewizji IPTV – treści telewizyjnych nabywanych za pośrednictwem łącza internetowego – straty są znaczne. Dostawcy nielegalnej telewizji IPTV otrzymują rocznie w UE prawie 1 mld EUR, co szkodzi twórcom treści i przedsiębiorstwom działającym zgodnie z prawem.

Przestępczość związana z własnością intelektualną jest dochodową działalnością z udziałem zorganizowanych grup przestępczych, a coraz liczniejsze dowody wskazują na powiązania między podrabianiem a piractwem, a także innymi przestępstwami, takimi jak handel narkotykami i ludźmi, cyberprzestępczość lub oszustwa.

MŚP i naruszenia w zakresie praw własności intelektualnej

Podrabianie ma wpływ nie tylko na konsumentów, ale również powoduje znaczne szkody dla gospodarki UE, a w szczególności dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Według tablicy wyników MŚP w zakresie własności intelektualnej opublikowanej przez EUIPO co czwarte MŚP w Europie twierdzi, że ucierpiało z powodu naruszenia praw własności intelektualnej, a w samej tylko Polsce dotyczy to 25,9 proc. MŚP.

Przedsiębiorstwa posiadające prawa własności intelektualnej (PWI), takie jak znaki towarowe lub patenty, zgłosiły utratę obrotów (33 proc.), nadszarpnięcie reputacji (27 proc.) i utratę przewagi konkurencyjnej (15 proc.) w wyniku naruszenia ich praw.

Obecnie mniej niż 9 proc. wszystkich MŚP w UE posiada zarejestrowane prawa własności intelektualnej. Jednak w przypadku przedsiębiorstw korzystających z PWI, sam ten fakt robi wielką różnicę: MŚP będące w posiadaniu PWI, takich jak patenty, wzory lub znaki towarowe, mają o 68 proc. wyższe dochody na pracownika niż te, które ich nie posiadają, a ich pracownicy otrzymują wyższe wynagrodzenie.

Aby podnieść świadomość na temat własności intelektualnej i pomóc MŚP w zwiększaniu ich konkurencyjności na rynku, EUIPO uruchomiło we współpracy z Komisją Europejską i urzędami ds. własności intelektualnej państw członkowskich program Ideas Powered for Business, obejmujący fundusz dla MŚP o wartości 20 mln EUR. Inicjatywa ta subwencjonuje zarówno usługi oceny własności intelektualnej, jak i 50 proc. opłat za zgłoszenia znaków towarowych i wzorów na szczeblu krajowym, regionalnym lub unijnym, a także pomaga tysiącom MŚP w opracowywaniu ich strategii w zakresie własności intelektualnej w tych trudnych czasach.