Kiedy przysługuje ci dzień wolny za pracę w niedzielę lub święto?
Kodeks pracy o dniach wolnych od pracy
Według przepisów Kodeksu pracy dniami wolnymi są wszystkie niedziele oraz święta wymienione w ustawie z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy. Praca w niedzielę obejmuje godziny od 6:00 tego dnia do 6:00 dnia następnego, chyba że pracodawca ustali inne ramy czasowe w regulacjach wewnętrznych.
Kiedy praca w niedziele i święta jest dozwolona
Praca w niedziele i święta jest wyjątkiem, a nie regułą. Przepisy określają konkretne przypadki, w których można zobowiązać pracownika do świadczenia pracy:
1. Akcje ratownicze i awaryjne
Jeśli praca jest niezbędna do ratowania życia, zdrowia, środowiska czy mienia lub do usunięcia awarii, może być wykonywana w dni wolne.
2. Branże o ruchu ciągłym i praca zmianowa
W zakładach produkcyjnych, logistyce czy innych przedsiębiorstwach funkcjonujących w systemie ciągłym, praca w niedziele i święta jest koniecznością.
3. Remonty i konserwacje
Jeśli wykonanie niezbędnych prac remontowych nie może być przełożone, pracownicy mogą być angażowani również w dni wolne.
4. Transport i komunikacja
Funkcjonowanie komunikacji miejskiej czy kolei wymaga pracy także w niedziele i święta.
5. Służby ratownicze i ochrona
Pracownicy straży pożarnej, ratownictwa czy ochrony mienia często muszą być w gotowości niezależnie od dnia tygodnia.
6. Rolnictwo i hodowla
Opieka nad zwierzętami i uprawami wymaga codziennej pracy, niezależnie od kalendarza.
7. Zaspokajanie codziennych potrzeb ludności
Praca w gastronomii, hotelach, służbie zdrowia, a także w branżach kultury, oświaty czy turystyki również jest dozwolona.
8. Specyficzne systemy pracy
W firmach, gdzie harmonogram obejmuje tylko piątki, soboty, niedziele i święta, praca w te dni jest normą.
Rekompensata za pracę w dni wolne
Pracodawcy mają obowiązek rekompensować pracownikom pracę w niedziele i święta. Najczęściej rekompensata polega na przyznaniu dnia wolnego w innym terminie.
- Za pracę w niedzielę: Dzień wolny należy udzielić w ciągu 6 dni przed lub po danym dniu pracy.
- Za pracę w święto: Wolne powinno zostać przyznane w okresie rozliczeniowym.
Jeśli udzielenie dnia wolnego nie jest możliwe, pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości 100% stawki godzinowej za każdą przepracowaną godzinę. Dotyczy to także pracy w nadgodzinach, za które dodatkowo przysługuje normalne wynagrodzenie.
Szczególne prawa pracowników
Każdy pracownik ma prawo do co najmniej jednej wolnej niedzieli w miesiącu. Wyjątkiem są osoby zatrudnione w systemie weekendowym. Co istotne, nawet krótka praca w niedzielę, trwająca np. 3 godziny, uprawnia do dnia wolnego w innym terminie.
W przypadku pracy w godzinach nadliczbowych, np. 10 godzin w niedzielę, pracownikowi przysługuje dzień wolny oraz dodatkowe wynagrodzenie za dwie nadprogramowe godziny.
Święta przypadające w sobotę
W 2025 roku dwukrotnie święto przypada na sobotę – 3 maja i 1 listopada. Przepisy wymagają, aby za takie dni pracodawcy zapewnili dodatkowy dzień wolny. Najczęściej wybierane są dni, które wydłużają weekendy, jak piątek po Bożym Ciele czy poniedziałek przed Świętem Niepodległości.
Kontrowersje wokół dodatkowych dni wolnych
Część środowisk biznesowych apeluje o zmianę przepisów dotyczących dodatkowych dni wolnych za święta przypadające w sobotę. Pracodawcy argumentują, że regulacje te wpływają negatywnie na produktywność i organizację pracy. Organizacja Pracodawcy Pomorza i Kujaw podkreśla, że przepis „nadmiarowo obniża liczbę dni roboczych w roku” i proponuje jego zniesienie.
