Prawny start w startup: Tworzenie i ochrona marki – na co trzeba zwrócić uwagę?

Jednym z podstawowych narzędzi służących do promowania naszego biznesu jest marka. Bazowa wiedza nt. prawnych aspektów jej tworzenia może okazać się niezbędna do skutecznego rozwoju przedsiębiorstwa. Warto wiedzieć jaki zakres swobody nam przysługuje, jakie działania podjąć, by chronić własną markę przed kradzieżą oraz z jakimi ryzykami naruszenia cudzej marki się mierzymy.

Zasad tworzenia marki i sposobów na jej ochronę w Polsce nie odnajdziemy w jednej ustawie. Kwestie te regulowane są przede wszystkim przez prawo własności przemysłowej, prawo autorskie oraz ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Marka to w pewnym uproszczeniu oznaczenie przedsiębiorcy, najczęściej słowne (nazwa) i graficzne (logo). Projektując ją, mamy dużą dozę dowolności. Może to być nazwa nawiązująca do rzeczywistości lub zupełnie fantazyjna, podobnie jest z logo. Abyśmy mogli uzyskać jej możliwie szeroką ochronę prawną, powinna być jednak na tyle oryginalna, by odróżniać naszą działalność od innych. Nie powinna się składać wyłącznie z opisu naszego produktu lub słów potocznych. Ważne również, by projektowana przez nas marka nie naruszała praw innych. 

Marka Godna Zaufania? Oto szczegóły naszego projektu

Tworzenie marki 

Tworząc markę w pierwszej kolejności powinniśmy zrobić pogłębiony research rynku, aby upewnić się, czy planowane przez nas oznaczenie nie jest już używane, a więc czy nie będzie naruszać czyichś praw. Marka może być utworem w świetle Prawa autorskiego – o ile ma twórczy i indywidualny charakter. Jeśli nasza marka będzie naśladowała utwór innej osoby, może ona zwrócić się m.in. o zaprzestanie naruszania jej praw i w konsekwencji o zaprzestanie używania jej. Brak dostępnych powszechnie rejestrów utworów korzystających z ochrony prawnoautorskiej uniemożliwia nam sprawdzenie, czy  planowane oznaczenie naszego biznesu narusza czyjeś prawa autorskie. 

Stworzenie marki bez naruszania praw innych ułatwić może nam możliwość rejestracji i uzyskania ochrony znaku towarowego. Za znak towarowy uznaje się każde oznaczenie, które umożliwia odróżnienie towarów przedsiębiorcy oraz jest możliwe do przedstawienia w rejestrze w sposób pozwalający na jednoznaczne i dokładne ustalenie, jakie dokładnie oznaczenie podlega ochronie. Przedsiębiorcy, chcąc zabezpieczyć swoją markę przed jej kradzieżą, coraz częściej rejestrują swoje marki jako znaki towarowe. Rejestracji możemy dokonać w Urzędzie Patentowym RP, przez co zyskujemy ochronę marki na terenie Polski. Rejestracja znaku towarowego w EUIPO – Urzędzie UE ds. Własności Intelektualnej może nam zapewnić ochronę marki w krajach członkowskich UE. Natomiast uzyskanie rejestracji przez Światową Organizację Własności Intelektualnej w Genewie daje nam ochronę na poziomie międzynarodowym.

Rejestracja marki

Zarejestrować możemy różnego rodzaju oznaczenia. Najczęściej rejestrowane są znaki słowne, graficzne oraz słowno-graficzne – najłatwiej jest udowodnić przed urzędem, że jest to oznaczenie jednoznacznie odróżniające nasz produkt. 

Aby upewnić się, czy planowana przez nas marka nie jest już zarejestrowana jako znak towarowy możemy przeszukać dostępne w Internecie bazy znaków, udostępniane przez Urząd Patentowy RP, EUIPO oraz International Trademark Association.

Rejestracja znaku towarowego przypominającego znak już zarejestrowany może okazać się możliwa, jeśli działamy w innej branży niż przedsiębiorca, który zarejestrował podobny znak jako pierwszy. Jeśli zgodnie z Klasyfikacją nicejską zamierzamy zastrzec naszą markę dla klasy (np. nr 38 – telekomunikacja) innej niż znak już zarejestrowany (np. 15 - instrumenty muzyczne) niewykluczone, że uzyskamy rejestrację naszego znaku. 

W procesie tworzenia marki powinniśmy brać też pod uwagę możliwość naruszenia ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zakazuje ona m. in. wprowadzania w błąd co do towarów i usług innego przedsiębiorcy oraz co do oznaczenia przedsiębiorstwa. Aby nie narazić się na odpowiedzialność za czyn nieuczciwej konkurencji, podczas tworzenia marki warto zrobić jak najszerszy research i w ten sposób upewnić się, że planowana przez nas marka nie będzie naruszać praw innych.

Marka. Jak ją chronić?

Zagrożenia, które musimy brać pod uwagę podczas tworzenia marki są lustrzanym odbiciem środków, jakie prawo daje nam do jej ochrony. Dużą dozę bezpieczeństwa daje nam rejestracja marki jako znaku towarowego. Ochrona marki bez rejestracji znaku towarowego jest utrudniona. Teoretycznie mogą przysługiwać nam do nazwy lub logo prawa autorskie. Jednak nie zawsze marka będzie na tyle twórcza, by stanowić utwór. Warto przeznaczyć część firmowego budżetu na profesjonalne przygotowanie wniosku i wsparcie w procesie rejestracji. Zwłaszcza jeśli nasz biznes funkcjonuje już od jakiegoś czasu używając konkretnej marki, rekomendowana jest jej rejestracja. W innym wypadku może dojść do jej kradzieży. Nie możemy wykluczać możliwości, że nasz konkurent zarejestruje używaną przez nas markę jako swój znak towarowy, by następnie zmusić nas do jej zmiany. 

Rejestracji możemy dokonać na poziomie krajowym lub – jeśli planujemy działalność na bardziej rozległym geograficznie rynku - na poziomie europejskim lub międzynarodowym. Warto to zrobić jak najwcześniej, ponieważ pierwszeństwo w rejestracji znaku towarowego oznacza się według daty zgłoszenia w urzędzie.

Podsumowując, projektując markę powinniśmy zrobić pogłębiony research, aby upewnić się, czy planowana przez nas nazwa lub logo nie naruszają praw innych. Natomiast, kiedy już z sukcesem stworzymy oznaczenie naszego biznesu, warto zarejestrować je jak znak towarowy i tym samym zapewnić sobie jak najszerszą ochronę przed kradzieżą marki.