Dyrektorzy finansowi zaczęli bać się ryzyka i nie liczą na zyski

Aż 80 proc. dyrektorów finansowych w Europie uważa, że to niewłaściwy moment na podejmowanie ryzyka - pisze w raporcie firma Deloitte.

Mimo osłabienia budzących obawy czynników ekonomicznych oraz gospodarczych, przedsiębiorcy zachowują czujność i z mniejszym zaufaniem podchodzą do globalnej sytuacji gospodarczej. W Polsce CFO częściej spodziewają się spadku przychodów niż ich wzrostu, a – jak wynika z najnowszego badania firmy doradczej Deloitte „European CFO Survey Eyes on demand” – skłonność firm do inwestowania i powiększania zespołów pracowników jest najniższa w całej historii badania.

Deloitte zapytał o opinię 1 473 dyrektorów finansowych z 20 krajów Europy, w tym z Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Niemiec, Grecji, Islandii, Irlandii, Włoch, Luksemburga, Holandii, Norwegii, Portugalii, Rosji, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii, Turcji, Wielkiej Brytanii i Polski.

Z badania wynika, że 35 proc. dyrektorów finansowych w Polsce patrzy na prognozy finansowe spółki z optymizmem większym niż jeszcze w poprzedniej edycji badania. Tyle samo respondentów deklaruje jednak, że poziom optymizmu się obniżył. Globalnie to odpowiednio 24 proc. i 26 proc. Optymizm netto, rozumiany jako odsetek osób wskazujących, że perspektywy finansowe ich firm są optymistyczne pomniejszony o odsetek wskazujących na pogorszenie sytuacji, wyniósł więc -2 proc. W tej edycji badania widać, że nastroje pogorszyły się znacznie bardziej w strefie euro niż poza nią. Także tu szczególnie zwiększyła się liczba dyrektorów finansowych, którzy uważają za prawdopodobny i niebezpieczny kolejny kryzys w strefie euro.

Niepewność wciąż wysoka

Zdecydowana większość dyrektorów finansowych, bo aż 63 proc., nadal uważa obecny poziom niepewności finansowej i gospodarczej za wysoki lub bardzo wysoki. To niewielki wzrost w porównaniu z sytuacją sprzed pół roku. W Polsce wysoką niepewność deklaruje 35 proc. zapytanych CFO, u 10 proc. ta niepewność jest na niskim poziomie.

Należy zwrócić uwagę na ciekawy trend. Odwróciły się proporcje, które utrzymywały się od końca 2017 r. między postrzeganiem CFO w strefie euro i poza nią. Największy wpływ na tę zmianę mają dyrektorzy finansowi z Turcji i znaczący spadek postrzeganej niepewności wśród nich. Odsetek CFO z tego kraju, którzy uważają, że niepewność jest wysoka, jest o połowę mniejszy niż w poprzednim badaniu. Inflacja co prawda nadal pozostaje wysoka, a kurs liry tureckiej niepewny, ale tamtejsi dyrektorzy finansowi najwidoczniej uważają, że najgorsze już za nimi – mówi Piotr Świętochowski, partner w Dziale Audit & Assurance, Deloitte. 

Dyrektorzy finansowi zdecydowanie ostrożniej podchodzą do kwestii ryzyka. Jedynie 20 proc. CFO w Europie uważa, że to dobry moment na podejmowanie ryzyka. W Polsce taką opinię ma 35 proc. badanych, podczas gdy aż 65 proc. jest przeciwnego zdania.

Polscy CFO nie liczą na większy zysk

60 proc. dyrektorów finansowych spodziewa się, że w ciągu najbliższego roku przychody spółki wzrosną. W podziale na poszczególne kraje Polska wypada tu najsłabiej. Nadzieję na wzrost przychodów ma jedynie 25 proc. CFO znad Wisły. Najwięcej – w Irlandii, aż 84 proc. Globalnie spadku przychodów spodziewa się 21 proc. ankietowanych dyrektorów. W Polsce aż 35 proc. Prześciga nas tylko Wielka Brytania, gdzie spadków spodziewa się połowa badanych CFO.

Perspektywy CFO na najbliższe 12 miesięcy w zakresie ewolucji przychodów i marż operacyjnych w ich spółkach są gorsze niż sześć miesięcy temu. Saldo netto w przypadku obu wskaźników jest na historycznie niskim poziomie. Przy spodziewanej stagnacji lub spadku przychodów, wzroście cen ropy naftowej oraz niemożności łatwego obniżenia kosztów pracy przez przedsiębiorstwa w Europie, nie jest zaskoczeniem, że perspektywy zysku wyglądają ponuro – mówi Julia Patorska, Lider zespołu ds. analiz ekonomicznych w Deloitte.

Wzrost kosztów i brak wykwalifikowanej kadry

Ponad połowa (55 proc.) ankietowanych w Polsce wskazała na rosnące koszty i niedobór doświadczonych pracowników, jako na największe ryzyka przed jakimi stoi Polska. Globalnie jedynie 9 proc. zapytanych przez Deloitte dyrektorów finansowych optymistycznie ocenia przyszłe inwestycje kapitałowe. W porównaniu z sytuacją sprzed sześciu miesięcy, perspektywy dotyczące zarówno wydatków kapitałowych, jak i zatrudnienia uległy pogorszeniu. Odsetek dyrektorów finansowych spodziewających się spadku wydatków inwestycyjnych wzrósł z 12 proc. jesienią 2018 r. do 19 proc. W przypadku planów zatrudnienia wzrost ten wynosi 23 proc (z 15 proc). Poza Wielką Brytanią, również w Islandii i w Polsce znacznie spadły wydatki inwestycyjne i plany zatrudnienia. Obecnie 35 proc. dyrektorów finansowych w Polsce spodziewa się, że w ciągu najbliższych 12 miesięcy nakłady inwestycyjne wzrosną (w poprzedniej edycji badania podobnie przewidywało 42 proc respondentów), zaś 30 proc. oczekuje, że spadną (poprzednio 20 proc). Jedna czwarta dyrektorów finansowych uważa, że w ciągu najbliższego roku liczba pracowników firmy wzrośnie, co w porównaniu z ubiegłym badaniem stanowi spadek o 7 p.p. Natomiast 20 proc. oczekuje, że zmaleje ona (poprzednio 11 proc.).

Wśród ryzyk polscy CFO bardzo często wskazują też na spadek popytu krajowego lub recesję (40 proc.) oraz wzmożone kontrole (40 proc.) i zwiększające się obowiązki sprawozdawcze w zakresie podatków (35 proc.).

 Strategia ekspansji przede wszystkim

Dyrektorzy finansowi są nadal nastawieni na strategie zorientowane na wzrost. W większości krajów wśród trzech najważniejszych priorytetów umieszczali właśnie ekspansję.

Nie da się jednak nie zauważyć, że od ostatniego badania dwukrotnie wzrosła liczba krajów, gdzie redukcja kosztów była najważniejszą strategią na najbliższy rok – mówi Piotr Świętochowski.

Polscy CFO częściej niż ci z innych krajów Europy stawiają na strategię ekspansji, głównie w obszarze fuzji i przejęć, wzrostu inwestycji kapitałowych czy inwestycje B+R oraz digitalizację. Znaczenie digitalizacji jako najwyższego priorytetu strategicznego w ostatnich czterech edycjach badania stale wzrasta. – Wydaje się więc, że pomimo rosnącej niepewności w skali makro przedsiębiorstwa europejskie nadal koncentrują się na transformacji cyfrowej, by w ten sposób dostosować się do szybko zmieniających się warunków rynkowych i podnosić efektywność swojej działalności – dodaje Julia Patorska.