Startup, czyli codzienna walka o byt

Na świecie mamy stagflację, czyli wysoką inflację i niski wzrost gospodarczy. Fundusze VC wyraźnie zwolniły tempo inwestycji. W Polsce mamy jedną z najwyższych inflacji i jedne z najwyższych stóp procentowych w UE, a tempo wzrostu PKB w II połowie br. ma spaść poniżej 3 proc. Czy w związku z tym polski rynek VC czeka jeszcze większe wyhamowanie niż europejski?

Nie sądzę. Trzeba zwrócić uwagę na dwa mechanizmy. Pierwszy to pewna niezależność inwestycji kapitału wysokiego ryzyka versus wskaźniki makrogospodarcze. To oznacza, że gdy makrogospodarczo robi się słabo, fundusze ruszają na zakupy. Kryzys to dla nich bardzo lukratywny czas. Poza tym gospodarka jest związana z cyklami koniunkturalnymi, więc to, że teraz jest dołek nie oznacza, że będzie tak zawsze. Po nim będzie górka. Nie wiemy tylko, kiedy nastąpią kolejne wzrosty. Istotnym problemem, który jednak występuje w takim marazmie gospodarczym jest zasilanie kapitałem. Polski rynek VC w większości opiera się na kapitale publicznym zarządzanym przez PFR, NCBiR oraz BGK. Na początku roku sam się obawiałem, że dojdzie do zapaści związanej z tym, że pieniądze publiczne się skończą, ponieważ programy PFR Starter i NCBiR Bridge Alfa z końcem 2023 r. zamykają obecne edycje. Myślałem, że czekać nas będzie długi okres oczekiwania na następne środki publiczne, ale dziś jestem spokojny. W początkach lipca PFR ogłosił, że z końcem tego roku planowane jest uruchomienie 1,9 mld zł unijnych środków z programu FENG, czyli Fundusze Europejskie dla Nowej Gospodarki. Ta suma, wraz ze spodziewanym wkładem 1,3 mld zł od inwestorów prywatnych, ma pozwolić na zasilenie ok. 50 nowych funduszy VC i wsparcie ok. 500 startupów. Tak więc zapaść na krajowym rynku VC nie nastąpi. Poza tym wiele znanych mi funduszy, w tym także Czysta3.vc, wydłużyło swoje okresy inwestycyjne do 2023 r.

Nawet jeśli zapaści nie będzie, to wskaźniki makro- i mikroekonomiczne wskazują, że na pewno nie będziemy zieloną wyspą na kryzysowym oceanie, jak to się nam kiedyś przydarzyło. Brak unijnych środków z Funduszu Odbudowy może jeszcze dodatkowo pogorszyć sytuację. Jak to wpłynie na zachowania i plany inwestycyjne VC?

Jeżeli na rynku, co do zasady, kapitału jest mniej, to inwestorzy siłą rzeczy zachowują wstrzemięźliwość i zaciskają pasa: mniej wydają, spowalniają dystrybucję środków i czekają, co się będzie działo na rynku. Najszybciej odbija się to na tzw. waluacjach, czyli wycenach. Widzę więc jedną fundamentalną zmianę, która będzie miała długofalowe skutki: wyceny rozwiniętych startupów pójdą drastycznie w dół. Te, które jeszcze dwa lata temu były oceniane na kilkadziesiąt milionów złotych, mogą spodziewać się korekty sięgającej nawet 50 proc.

Co to będzie oznaczać dla startupów?

Wszystkie zmiany związane z pejoratywnymi zjawiskami zachodzącymi w gospodarce i na rynku VC, najbardziej dotkną spółki na dalszym etapie rozwoju, czyli te, które są w rundzie B, C, D i których dotychczasowe wyceny zaczynają się od kilkudziesięciu milionów złotych. W dłuższej perspektywie będą miały one mniej pieniędzy do dyspozycji.

Fundusze zacisną pasa, a startupy będą musiały zacisnąć zęby?

Można tak powiedzieć.

Ale pana zdaniem efektem tego, co się dzieje na rynku nie będzie koniec złotej epoki startupów.

Nie. Z podobnymi zjawiskami mieliśmy do czynienia np. w 2000 r. i w 2008 r. Cykliczność jest wpisana w gospodarkę rynkową. Nawet więc jeżeli teraz spowolnienie będzie miało większą siłę rażenia – a nie ma takich mądrych głów,...