Finansowy powiew świeżości

Wiele przedsiębiorstw z sektora małych i średnich firm walczy dzisiaj o przetrwanie. Nie są w stanie efektywnie konkurować na rodzimym rynku, a ekspansja na rynki zagraniczne pozostaje w sferze marzeń. A przecież nie musi tak być! Często najlepszym rozwiązaniem będzie finansowanie zewnętrzne, które podźwignie firmę i otworzy przed nią nowe możliwości. 

Banki i oferta B2B

Tradycyjnie banki oferują wiele rozwiązań finansowych dla MSP. Bankowość B2B to szeroki zakres usług dla firm, m.in. rachunki, kredyty, leasing, płatności i doradztwo. W przypadku kredytów to właśnie wysokie stopy procentowe i zaostrzone wymagania kredytowe powodują spore ograniczenia dostępności tej formy finansowania dla MSP. Nie przeszkadza to jednak w uplasowaniu się kredytów bankowych na wysokiej pozycji pod względem popularności. 

– Nie ma chyba dzisiaj w Polsce banku uniwersalnego, który pragnąc na serio operować w naszym kraju, nie posiadałby oferty dla małych i średnich przedsiębiorstw. A konkurencja o tego klienta pomiędzy bankami jest bardzo dynamiczna. Według danych KNF na koniec kwietnia 2024 r. stan zakredytowania polskich MSP wynosił ponad 245 mld zł, zaś kredyt pozostaje drugim (po środkach własnych) źródłem finansowania przedsiębiorstw w Polsce –  mówił dr Tadeusz Białek, prezes Związku Banków Polskich, otwierając ubiegłoroczne Forum Finansowania Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorców.

A co z inwestycjami? Zespół Badawczy CBM Indicator uważa, że sytuacja w sektorze mikro, małych i średnich przedsiębiorstw wygląda obiecująco. Ponad połowa średnich (57 proc.) oraz 46 proc. mikro i małych firm prognozuje dobrą lub bardzo dobrą koniunkturę na swoje produkty i usługi w ciągu najbliższych dwóch lat. Ponad dwie trzecie małych i prawie trzy czwarte średnich firm planuje inwestycje. W MSP obserwujemy spadki w sprzedaży kredytów inwestycyjnych. Z tego rodzaju finansowania korzystają przede wszystkim większe firmy, które dłużej działają na rynku. Zmniejszenie atrakcyjność kredytów inwestycyjnych wynika głównie z ograniczenia sprzedaży tych kredytów.

Poza tradycyjnymi kredytami obrotowymi i inwestycyjnymi, chcąc sprostać wymaganiom współczesnego konsumenta, banki wprowadzają innowacje takie, jak kredyty powiązane z ESG (Environmental, Social, Governance) czy produkty elastyczne, które umożliwiają zmianę harmonogramu spłat w zależności od sytuacji finansowej firmy. 

Nowoczesny leasing

Do postępu technologicznego i wymagań dotyczących środowiska dopasowuje się oferta leasingu. – Nowoczesny leasing w Polsce charakteryzuje się cyfryzacją (umowy online), elastycznością (raty, wykup) i ekologicznymi rozwiązaniami (leasing aut elektrycznych). Coraz więcej firm leasingowych oferuje możliwość zawarcia umowy leasingowej w całości online, co znacznie przyspiesza i upraszcza proces. Rządowe dopłaty do zakupu samochodów elektrycznych stymulują rozwój tego segmentu rynku. Firmy leasingowe oferują specjalne programy i warunki dla leasingu ekologicznego. Planowane są zmiany w opodatkowaniu sprzedaży aut wykupionych z leasingu, co może wpłynąć na atrakcyjność tej formy finansowania. Popularne są platformy integracyjne API, doradztwo finansowe, faktoring i finansowanie łańcucha dostaw. Banki oferują też bramki płatnicze i usługi escrow dla e-commerce – mówi Ewa Herbik-Piszczako, dyrektor w Deloitte.

W co inwestuje polski przedsiębiorca przy pomocy leasingu? W nowoczesne technologie oraz zwiększanie efektywności energetycznej. – W ostatnim roku sfinansowaliśmy blisko 10 proc. więcej specjalistycznego sprzętu medycznego niż rok wcześniej. Prywatne gabinety i przychodnie inwestują już nie tylko w standardowe urządzenia diagnostyczne, ale też w zaawansowany sprzęt, np. autorefraktometry, akceleratory czy roboty chirurgiczne. Trend modernizacji medycyny w Polsce wpisuje się w globalne tendencje – według raportu Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu z 2024 r., w ostatniej dekadzie wartość rynku urządzeń medycznych niemal się potroiła, osiągając 4,2 mld euro. Co ciekawe, coraz więcej lekarzy stawia na energooszczędne technologie, w tym pompy ciepła. Podobne rozwiązania są też intensywnie wdrażane przez firmy z innych branż – finansujemy m.in. farmy fotowoltaiczne i systemy ograniczające zużycie energii. Wyraźnie widać, że technologie efektywnościowe stają się standardem w różnych sektorach gospodarki – mówi Robert Sokołowski, dyrektor zarządzający sprzedażą korporacyjną w Santander Leasing. 

Złota piątka w faktoringu 

Faktoring jest wybierany przez przedsiębiorców, którzy chcą zyskać szybki dostęp online do gotówki bez zaciągania długoterminowych zobowiązań. W ubiegłym roku z rozwiązań finansowych NFG skorzystało o 79 proc. więcej mikroprzedsiębiorców niż w 2023 r., co dało nam 40-procentowy wzrost łącznego finansowania r/r. Z faktoringu skorzystały głównie mikrofirmy budowlane, transportowe, produkcyjne i usługowe. 

Podobnie, jak we wszystkich innych produktach bankowych, przyszłość usług w faktoringu kształtują nowe technologie i potrzeby klientów.

– Jednym z istotnych trendów, jakie obserwujemy jest rosnąca popularność faktoringu odwrotnego, w którym to kupujący, a nie sprzedający, korzysta z finansowania. To rozwiązanie jest szczególnie atrakcyjne w sektorach wymagających dużych nakładów na zakup materiałów i komponentów, takich jak budownictwo czy handel. Firmy coraz częściej korzystają z faktoringu odwrotnego, aby zapewnić sobie elastyczność zakupową i uniknąć problemów z płynnością wynikających z długich terminów płatności – mówi Emanuel Nowak, ekspert firmy faktoringowej NFG.

Istotnym kierunkiem jest także wzrost znaczenia faktoringu pełnego. – Faktoring pełny minimalizuje ryzyko niewypłacalności kontrahentów. W obliczu wzrostu liczby upadłości firm i wydłużających się terminów płatności, przedsiębiorcy coraz chętniej wybierają modele zapewniające ochronę przed brakiem zapłaty – wyjaśnia Paweł Kacprzak, członek zarządu BNP Paribas Faktoring.

Kolejnym ze wschodzących trendów dla firm faktoringowych jest Krajowy System e-Faktur (KSeF). – Obowiązek tuż tuż, bo już na początku przyszłego roku. Najwyższa więc pora na przygotowanie do automatyzacji procesów zgodnie z KSeF. Z jednej strony KSeF wzmocni ocenę ryzyka i ograniczy skalę nieuczciwych transakcji, co wpłynie na niższy koszt ryzyka. Z drugiej pozwoli zautomatyzować szereg procesów, obniżyć koszty operacyjne i wpłynąć na lepszy UX – tłumaczy Emanuel Nowak, ekspert firmy faktoringowej NFG.

 Nie bez znaczenia jest także rozwój faktoringu w modelu embedded finance, czyli wbudowane finansowanie, polegające na integracji usług finansowych z platformami i procesami biznesowymi, z których klienci już korzystają. – Coraz więcej firm technologicznych i platform e-commerce oferuje faktoring jako integralną część swoich usług, co ułatwia dostęp do finansowania bez konieczności angażowania tradycyjnych instytucji finansowych. To szczególnie atrakcyjne rozwiązanie dla sektora MSP, który często napotyka bariery w uzyskaniu kredytu obrotowego – mówi Paweł Kacprzak, członek zarządu BNP Paribas Faktoring.

Emanuel Nowak zaznacza, że przy embedded finance ważne są także  partnerstwa strategiczne, ponieważ firmy faktoringowe mogą oferować swoje usługi w bardziej dostępny i wygodny sposób: – Korzyści płynące z koncentracji na partnerstwach i embedded finance to m.in.: szybszy dostęp do pieniędzy, lepsze doświadczenie klienta, automatyzacja procesów i personalizacja oferty. Firmy faktoringowe, które inwestują w partnerstwa strategiczne i rozwijają embedded finance, zyskują przewagę konkurencyjną i mogą skuteczniej odpowiadać na potrzeby nowoczesnych przedsiębiorstw. 

Z kolei globalnym trendem, który można zaobserwować także w faktoringu, jest automatyzacja oraz wykorzystanie sztucznej inteligencji. Paweł Kacprzak wyjaśnia, że nowoczesne platformy wykorzystujące sztuczną inteligencję oraz analizę big data pozwalają na szybszą ocenę ryzyka, automatyczne zatwierdzanie faktur i integrację z systemami ERP klientów. Dzięki temu przedsiębiorcy zyskują natychmiastowy dostęp do środków oraz lepszą kontrolę nad płynnością finansową. 

Emanuel Nowak wylicza także inne korzyści z automatyzacja procesów faktoringowych: – Szybsza ocena zdolności kredytowej przedsiębiorstw, prognozowanie niewypłacalności, co skraca czas akceptacji faktur i minimalizuje ryzyko. Ponadto ciągłe udoskonalanie modeli AI w celu podniesienia efektywności działań sprzedażowych i obsługi klienta stanowi istotną przewagę konkurencyjną współczesnych firm faktoringowych.

Poza bankiem – crowdlending

To nie wszystko! Przedsiębiorcy MSP mogą skorzystać ze stosunkowo świeżego rozwiązania, jakim jest crowdlending. To pożyczki społecznościowe. Przedsiębiorstwa pozyskują kapitał bezpośrednio od inwestorów indywidualnych za pośrednictwem platform internetowych. Pożyczki są później spłacane przez przedsiębiorcę wraz z odsetkami. 

– Model ten pozwala na szybkie i elastyczne pozyskanie środków, a inwestorom oferuje możliwość dywersyfikacji portfela oraz potencjalnie wyższe stopy zwrotu niż w przypadku lokat czy obligacji – mówi Piotr Wojciechowski, adwokat, partner w Paprocki Wojciechowski Adwokaci sp. p.

Crowdfunding nie jest jeszcze dobrze uregulowany prawnie. Istnieje jeden dokument dotyczący finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom. – Ustawa ta umożliwia prowadzenie działalności crowdfundingowej w sposób transgraniczny na terenie całej UE. Crowdfunding pożyczkowy (inaczej: crowdlending) umożliwia inwestorom udzielanie pożyczek właścicielom projektów gospodarczych, którzy poszukują finansowania za pośrednictwem platformy społecznościowego wsparcia. Platforma crowdfundingowa, jako dostawca usług finansowania społecznościowego, pełni funkcję neutralnego pośrednika, łącząc inwestora z właścicielem projektu. Pożyczka to umowa, w ramach której inwestor (pożyczkodawca) udostępnia właścicielowi projektu (pożyczkobiorcy) określoną kwotę na ustalony czas. Pożyczkobiorca zobowiązuje się do zwrotu pożyczonej kwoty wraz z odsetkami. Umowa powinna zawierać szczegóły dotyczące wysokości odsetek oraz harmonogramu spłaty pożyczki. Strony mogą również ustalić różne formy zabezpieczenia pożyczki.

Inwestowanie w crowdfunding pożyczkowy niesie ze sobą istotne ryzyko. Istnieje możliwość utraty znacznej części zainwestowanego kapitału, a w skrajnych przypadkach nawet całkowitej straty środków. Dlatego tak ważne jest zastosowanie właściwych zabezpieczeń umowy, w celu uzyskania spłaty swoich środków i oczekiwanego zysku – tłumaczy Piotr Wojciechowski i dodaje: – Ważne jest także to, że inwestor nie może liczyć na gwarancję ochrony środków do pewnego limitu jak np. w przypadku lokat bankowych i może stracić nawet 100 proc. zainwestowanych środków.

Przykładem crowdlendingu, który został przeprowadzony z sukcesem jest hotel i SPA – Pałac na Wodzie w Staniszowie. Historię tego finansowania opowiada Sandra Brzuszkiewicz, General Manager w Pałacu na Wodzie: – Spółka zwróciła się z propozycją pozyskania kapitału do condowłaścicieli, których apartamentami zarządzała. W zamian za udzielenie pożyczek, poza zwykłymi zapisami umownymi jak termin i sposób spłaty, oprocentowanie itp., spółka zaoferowała objęcie udziałów w ilości zależnej od kwoty udzielonej pożyczki. Dzięki temu spółka pozyskała kapitał umożliwiający wykupienie pałacu od syndyka oraz środki na inwestycje. Pozyskała także do współpracy osoby, którym będzie zależało na sukcesie spółki. 

Od razu nasuwa się pytanie, czy prywatni inwestorzy mają szansę stać się kluczowym źródłem finansowania dla małych i średnich przedsiębiorstw?

– Osoby, które nie mogą uzyskać finansowania z tradycyjnych źródeł, takich jak banki, często zwracają się po kapitał do prywatnych inwestorów, ponieważ ocenianie inwestycji z innego punktu widzenia może dać im szansę na rozwój. Oprocentowanie finansowania przez prywatnych inwestorów sięga co najmniej 20 proc. rocznie, ale daje przedsiębiorcom możliwość rozwoju, której banki im nie oferują. Tego typu inwestycje wiążą się z większym ryzykiem dla inwestora, który liczy na wyższy zysk, ale zabezpiecza swoje środki, np. poprzez zastaw nieruchomości o wyższej wartości. Chociaż koszt takiego finansowania jest większy, dla przedsiębiorcy może to być opłacalne, szczególnie jeśli plan inwestycji wykazuje rentowność jeszcze przed uzyskaniem finansowania – wyjaśnia Agata Jaślarz, specjalistka inwestycji i finansów.

- - -

Innowacyjne podejście do finansów MSP

Autor komentarza: Maciej Majkusiak, kierownik ds. rozwoju biznesu APFINO

Rynek finansów dla MSP od kilku lat przechodzi dynamiczne zmiany. Głównie z uwagi na rozwój nowych technologii oraz rosnące oczekiwania klientów dotyczące szybkości i wygody. Przedsiębiorcy przyzwyczajeni do wygodnych rozwiązań na rynku B2C wymagają również coraz lepszych rozwiązań dla klientów B2B. 

Coraz częściej widzimy też wykorzystanie embedded finance, czyli wbudowanych rozwiązań finansowych w platformy czy oprogramowanie, z którego firmy już korzystają (np. systemy księgowe, e-commerce czy POS). 

Poszerzanie zakresu usług o dostęp do produktów finansowych na platformach poprawia wygodę, bo nie ma potrzeby logowania się do wielu systemów. Z kolei oferowanie platform z wieloma produktami dla przedsiębiorców – jak Apfino.pl – pozwala zintegrować dane firmy z wielu źródeł i stworzyć jedno centrum biznesu dla użytkownika. Pomaga to również tworzyć prostsze i wygodniejsze produkty czy procesy. Zgromadzone dane mogą posłużyć użytkownikowi np. do szybszego i łatwiejszego wnioskowania o finansowanie. Dla instytucji finansującej z kolei to tańsza i szybsza analityka ryzyka, przyspieszenie całego procesu kredytowego i możliwość lepszej personalizacji oferty. 

W zakresie finansowania będziemy oglądać, mam nadzieje, ciekawe i korzystne dla przedsiębiorców próby kooperacji różnych platform przede wszystkim z bankami, które są nadal głównymi i najbardziej zaufanymi instytucjami kredytowymi.