10 wpływowych kobiet polskiej branży lotniczej

Rola kobiet w branży stale rośnie, a kobiece załogi w kokpitach stają się coraz częstsze. Równocześnie coraz więcej pań obejmuje stanowiska zarządcze w branży lotniczej, a firmy tego sektora coraz odważniej promują różnorodność płci. Rzecz jasna wiele jest jeszcze do zrobienia. Z zaprezentowanego przed rokiem w Montrealu raportu ICAO wynika, że udział kobiet zajmujących stanowiska licencjonowanych pilotów, kontrolerów ruchu lotniczego oraz techników obsługi technicznej na świecie w ciągu pięciu lat wzrósł zaledwie z 4,5 proc. do 4,9 proc.

Precyzja i bezpieczeństwo

W skali globalnej najszybciej wzrasta odsetek pilotek. W ciągu dekady liczba kobiet pełniących tę funkcję wzrosła na świecie z 39 tys. do 83 tys. Paradoksalnie największy progres widoczny jest nie w państwach Zachodu, lecz w regionach Azji i Pacyfiku oraz Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Przykład? W Indiach pracuje dwa razy więcej pilotów płci żeńskiej niż w USA. Jak to możliwe? Kilkadziesiąt lat temu Indie rozpoczęły programy zachęcające kobiety do tego, by zostały pilotkami. Niektóre rządy stanowe dotują szkolenia, natomiast firmy takie jak Honda Motor Co. oferują stypendia na 18-miesięczny kurs w indyjskiej szkole lotniczej i pomagają im znaleźć pracę po zakończonym szkoleniu. Efekty są już widoczne – dziś Indie są krajem o największym odsetku kobiet-pilotek na świecie.

Zatrudnienie większej liczby kobiet w lotnictwie to, oczywiście, odpowiedź na wyzwanie związane z demografią i brakiem rąk do pracy. Ale – jak pokazują badania – to także także sposób na poprawę bezpieczeństwa. Według badania Gender Differences in General Aviation Crashes, w którym poddawano analizie dane o wypadkach samolotów i śmigłowców w latach 1983-1997, wskaźniki wypadkowości wśród pilotów płci męskiej są wyższe niż w przypadku kobiet. Co więcej, według Women in Combat Arms: A Study of the Global War on Terror kobiety obsługują samoloty bardziej drobiazgowo, dbając o zasady bezpieczeństwa. Według badania kobiety odpowiadały zaledwie za 3 proc. wypadków w lotnictwie, pomimo że stanowiły 10 proc. wszystkich pilotów śmigłowców armii amerykańskiej.

Sztuka latania

Za to, że liczba kobiet w branży jest ciągle stosunkowo nieduża, w znacznym stopniu odpowiadają stereotypy. Panuje powszechne przekonanie, że historię lotnictwa pisali wyłącznie mężczyźni. A jak było w rzeczywistości?

Kobiety podbijały przestworza od samego początku. Co ciekawe, przed wiekiem latanie wydawało się czymś tak ekstrawaganckim, że interesowały się nim w znacznej mierze… artystki. Pierwszą kobietą, która usiadła za sterami samolotu, była francuska rzeźbiarka Thérèse Peltier (prawdopodobnie było to w 1907 r.). Oficjalnie pierwszą licencjonowaną pilotką w historii została jej rodaczka, aktorka Raymonde de Laroche. Pierwszą Polką, która nieoficjalnie pilotowała samolot, była z kolei gwiazda teatru Mary Mrozińska. A pierwszą polską pilotką z uprawnieniami była malarka Karolina Borchardt, która samodzielnie latała od 1928 r. Na szybowcach latała także córka marszałka Jadwiga Piłsudska-Jaraczewska, zaczęła to zresztą robić jeszcze jako nastolatka. W lipcu 1942 r. została przyjęta do brytyjskiej Pomocniczej Lotniczej Służby Kobiet. W ciągu dwóch lat dosłużyła się tam stopnia porucznika, latając m.in. na bombowcach.

Nieco dłużej zajęło dopuszczenie kobiet do pracy w liniach lotniczych. Pierwszą kobietą-pilotem i kapitanem w historii Polskich Linii Lotniczych LOT była Adelajda Szarzec-Tragarz, która prowadziła samoloty pasażerskie od 1981 r. Była też pierwszą Europejką, która zasiadła za sterami największego samolotu polskiego przewoźnika boeinga 787 dreamliner. Karierę zakończyła w 2021 r.

Dziś kobiety w branży już nikogo nie dziwią. Coraz więcej z nich decyduje się na kariery pilotki, inżynierki, kontrolerki ruchu lotniczego, a także innych specjalizacji, które jeszcze niedawno wydawały się zarezerwowane dla mężczyzn.

Poznajmy 10 wpływowych kobiet polskiej branży lotniczej! (Kolejność alfabetyczna).

1. Joanna Bochniarz

Prezeska Fundacji Polskich Portów Lotniczych

Działanie na rzecz rozwoju lotnictwa, a także innowacyjności i przedsiębiorczości w branży lotniczej to najważniejsze cele powołanej niedawno Fundacji Polskich Portów Lotniczych. Na jej czele stanęła Joanna Bochniarz, z wykształcenia prawniczka, która w 2009 r., po 15 latach pracy w kancelarii prawniczej, przeszła do organizacji pozarządowych. Od tej pory aktywnie działa na rzecz wyrównywania szans edukacyjnych mieszkańców regionów defaworyzowanych i aktywizacji zawodowej kobiet. Jako prezeska Centrum Innowacyjnej Edukacji zrealizowała projekty o ponad 40-milionowej wartości, a teraz wdraża programy włączające, m.in. skierowane do kobiet i osób z niepełnosprawnością, promujące szybownictwo i rozwój aeroklubów. Kilka miesięcy temu w rozmowie z „My Company Polska” mówiła: – Statystyki mówią jasno: pod względem wykształcenia kobiety biją mężczyzn na głowę, tymczasem w sferze aktywności zawodowej jest dokładnie na odwrót. W tej dziedzinie sporo możemy się nauczyć od pokolenia Zet, które postuluje elastyczne formy zatrudnienia. Dla kobiet to często być albo nie być na rynku pracy, bo to najczęściej one muszą łączyć różne role społeczne i rodzinne.

2. Joanna Biedermann

Pierwsza kobieta, która pilotowała polskiego dreamlinera

Zaczynała od szybowców, dzisiaj siada za sterami samolotów, które są marzeniem większości pilotów. Historyczny rejs za sterami boeinga 787 dreamliner odbyła w 2013 r. na trasie z Warszawy do Pekinu. Zawodowo od wielu lat związana z Polskimi Liniami Lotniczymi LOT. Latanie to jednak nie tylko jej zawód, ale i pasja – do dziś lata szybowcami i balonami, startuje jako zawodniczka Aeroklubu Nadwiślańskiego, należy także do Szybowcowej Kadry Narodowej Kobiet. Jako pilot szybowcowy w 2007 r. zdobyła brązowy medal na mistrzostwach świata kobiet w klasie standard w Romorantin we Francji, a w 1999 r. w Lesznie wywalczyła tytuł szybowcowej wicemistrzyni Europy kobiet w klasie klub. Pytana przez dziennikarzy, jakie cechy trzeba mieć, by zostać pilotem, wymieniła… cierpliwość. – Aby pokonać szczeble kolejnych szkoleń i uzyskać uprawnienia, trzeba mieć dużo wytrwałości w dążeniu do celu. A on jest osiągalny dla każdego, kto chce i lubi latanie – mówi

3. Kpt pil. Urszula Brzezińska-Hołownia

Pilotka samolotu myśliwskiego

Pierwsza w historii polska pilotka, która ma szanse stać się polską damą. Choć jej mężowi Szymonowi Hołowni sondaże nie dają zbyt wielkich szans na objęcie najwyższego urzędu w Polsce (przekonamy się o tym, gdy ten numer „MCP” będzie już w sprzedaży), kpt Urszula Brzezińska-Hołownia umiejętnie wykorzystuje zainteresowanie mediów swoją osobą, by promować równość płci w lotnictwie. Sama należy do wąskiego grona kobiet, które w polskiej armii pilotują samoloty odrzutowe. Absolwentka słynnej dęblińskiej „Szkoły Orląt”, pracuje w 23. Bazie Lotnictwa Taktycznego w Mińsku Mazowieckim. Swojego męża – obecnego marszałka Sejmu – poznała dzięki programowi TVN „Mam Talent”, do którego zdjęcia pewnego razu kręcone były na wojskowym lotnisku w Mińsku Mazowieckim. Zapytano ją kiedyś, co by powiedziała młodej Polce, która chce robić karierę w lotnictwie. Odpowiedziała bez wahania: – Jeśli czujesz, że to droga dla ciebie, to bardzo ci kibicuję. Wyprostuj się, unieś głowę i idź przed siebie!

4. Dorota Dmuchowska

Członek zarządu ds. operacyjnych PLL LOT

Niedawno dziennikarze zapytali ją, jakie miejsce na świecie by wskazała, gdyby mogła otworzyć tam bezpośrednie połączenie LOT-u. – Odpowiadając jako Dorota Dmuchowska, powiedziałabym, że Bangkok. Chciałabym, żebyśmy mogli tam latać regularnie. Ale gdybym miała odpowiedzieć jako wiceprezes LOT-u, wskazałabym na rozszerzenie naszej siatki połączeń w USA – odpowiedziała.

Współzarządzanie PPL LOT przypadło jej w czasach, kiedy przed światowym lotnictwem stoją wielkie wyzwania. Dorota Dmuchowska się ich nie boi. Swoją historię z narodowym przewoźnikiem rozpoczęła w 1995 r. Później przez osiem lat sprawowała funkcję członka zarządu LOT Crew Sp. z o.o., następnie zaś w latach 2021-2024 zasiadała w zarządzie Polskiej Akademii Lotniczej, pełniąc pieczę nad obszarek operacyjnym i przyczyniając się do rozbudowy infrastruktury oraz poszerzenia zdolności szkoleniowych dla pilotów i personelu pokładowego. W czerwcu 2023 r. została powołana na stanowisko członka zarządu ds. operacyjnych w PLL LOT, gdzie odpowiada za nadzór nad bezpieczeństwem i efektywnością operacji lotniczych i technicznych.

5.Magdalena Jaworska-Maćkowiak

Prezes Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej

Ekspertka z wieloletnim międzynarodowym doświadczeniem w sektorze transportu stoi na czele agencji, która każdego dnia dba o bezpieczeństwo pół miliona pasażerów znajdujących się w blisko 3 tys. samolotów przemieszczających się nad Polską. Jest też – jako jedyna kobieta – członkinią Rady Nadzorczej Centralnego Portu Komunikacyjnego.

Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego (stosunki międzynarodowe) oraz studiów MBA na Politechnice Warszawskiej. Ukończyła także podyplomowe studia na kierunku integracja europejska – prawo UE na Uniwersytecie Maastricht. W latach 2017-2023 była członkinią Performance Review Body (PRB), ciała doradczego Komisji Europejskiej, zajmując się poprawą funkcjonowania żeglugi powietrznej w Europie w kluczowych obszarach bezpieczeństwa, przepustowości, ochrony środowiska i efektywności kosztowej. Do PRB przeszła ze stanowiska prezesa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, które po raz pierwszy zajmowała w latach 2014-2016. Jako zastępca Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad była odpowiedzialna za największy program budowy dróg w historii Polski oraz wszystkie duże projekty infrastrukturalne realizowane w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego.

6. Olga Kuczyńska

Stewardesa, inluencerka

Zanim została stewardesą, udzielała się artystycznie, uczyła się nawet śpiewu w Studiu Buffo. Przez lata pasja latania walczyła w niej z pasją śpiewania. Ostatecznie wybrała samoloty. Pracowała w wielu liniach lotniczych na świecie (m.in. Ryanair, PLL LOT), obecnie lata w Omanie. Dzięki blogowi pt. „Życie stewardesy” zyskała ogromną popularność w Polsce. Wydała też książki „Życie stewardesy, czyli o tym, jak mierzyć wysoko i przekraczać granice” oraz „Życie stewardesy. Historia pewnej przyjaźni”. W blogosferze oraz książkach opowiada o samolotach, o pracy na pokładzie, a także o ludziach, których tam spotyka. W swojej działalności nie ogranicza się do popularyzacji wiedzy o lataniu – jakiś czas temu wykorzystała swoją popularność i zainicjowała akcję pomocy hinduskiej dziewczynie ze slumsów.

Sama mówi, że latanie to coś więcej niż transport. – To po prostu narkotyk, piękno samo w sobie i podróżnicza magia – przekonuje. Ale też gra na wielu fortepianach. – Bywam nianią, kelnerką, psycholożką, prawniczką, negocjatorką, ratowniczką medyczną i strażaczką – powiedziała w jednym z wywiadów.

7. Magdalena Lipińska

Szefowa Biura Operacyjnego Portu na Lotnisku Chopina w Warszawie

Ekspertka lotnicza i menedżerka operacyjna, pełniąca funkcję dyrektorki Biura Operacyjnego Portu na Lotnisku Chopina w Warszawie. Od niemal 30 lat związana z branżą lotniczą. Karierę zaczynała od odprawy pasażerskiej, przechodząc wszystkie szczeble operacyjne i zarządcze. Pracowała dla linii lotniczych, agenta handlingowego i operatora portu, zyskując kompleksowe spojrzenie na funkcjonowanie sektora.

Absolwentka zarządzania i finansowania w sektorze transportu lotniczego na SGH oraz zarządzania lotnictwem w Akademii Obrony Narodowej. Wyróżniona dyplomem uznania za wzorową służbę podczas zabezpieczenia organizacyjnego szczytu NATO w Warszawie oraz Honorową Odznaką od Ministra Infrastruktury „Zasłużony dla transportu RP”. W codziennej pracy szczególną uwagę przykłada do współpracy i budowania dobrych relacji z ludźmi, podkreślając znaczenie zespołowego działania przy realizacji strategicznych projektów operacyjnych oraz infrastrukturalnych, takich jak modernizacja Lotniska Chopina czy wsparcie budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego.

8. Dr Anna Midera

Prezeska Portu Lotniczego w Łodzi

Zanim w 2017 r. objęła funkcję szefowej łódzkiego lotniska, była członkinią zarządu. Wcześniej pracowała w Ministerstwie Infrastruktury, w którym m.in. kierowała negocjacjami z Komisją Europejską w sprawie Transeuropejskiej Sieci Transportowej TEN-T i opracowania Strategii Rozwoju Transportu. Współpracowała z zespołem ministra Michała Boniego, doradcą Donalda Tuska, nad głośnym dokumentem „Polska 2030 - Trzecia Fala Nowoczesności” (2009-2011). Była też dyrektorką Departamentu Strategii i Współpracy Międzynarodowej w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej. Absolwentka Uniwersytetu Łódzkiego, w którym przez 13 lat pracowała najpierw jako asystent, a następnie jako adiunkt w Katedrze Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych. Doktor nauk ekonomicznych. Prywatnie mama czterech córek. Interesuje się fotografią i sztuką nowoczesną. Lubi wyzwania. Po ukończeniu 50. roku życia przebiegła w Paryżu swój pierwszy w życiu maraton!

9. Paulina Paga

Pełnomocniczka zarządu Polskich Portów Lotniczych ds. Zrównoważonego Rozwoju

Od 12 lat działa na styku biznesu, administracji i sektora społecznego, prowadząc procesy transformacji. Ukończyła MBA we Francuskim Instytucie Zarządzania oraz program Business Sustainability Management University of Cambridge. W Polskich Portach Lotniczych pełni funkcję pełnomocniczki zarządu ds. zrównoważonego rozwoju oraz kierowniczki Zespołu ds. ESG w Biurze Strategii i Rozwoju. Inicjuje współpracę między działami na rzecz wypracowania spójnych systemów zarządzania, opartych na mierzalnych KPI i ustrukturyzowanych procesach raportowania. Koordynuje wdrożenie celów strategii na lata 2025–2035 oraz integruje wymagania wynikające z nowych regulacji. Odpowiada za dalszą certyfikację ACA dla lotnisk.

Jak mówi, ESG to dla niej systemowa dyscyplina zarządzania, która ma przynosić realne efekty – nie tylko wizerunkowe, ale przede wszystkim organizacyjne i finansowe. Przekłada elementy strategii na konkretne działanie, możliwe do zmierzenia i zoptymalizowania. Dzięki temu ESG staje się realnym narzędziem rozwoju, a nie tylko deklaracją.

10. Karolina Zaron-Jakubowska

Dyżurna operacyjna portu na Lotnisku Chopina

Skutecznie dba o wysoki poziom bezpieczeństwa i jakości obsługi operacyjnej Lotniska Chopina, a także o profesjonalizm w sytuacjach wymagających szybkiego działania i współpracy między służbami lotniskowymi. Uznana ekspertka lotnicza od 25 lat związana z Polskimi Portami Lotniczymi. Obecnie pełni funkcję dyżurnego operacyjnego portu, odpowiadając za bieżące zarządzanie sytuacjami operacyjnymi i kryzysowymi na Lotnisku Chopina w Warszawie, a także za nadzór nad bezpieczeństwem operacji lotniczych i koordynację działań służb dyżurnych.

Karierę w lotnictwie rozpoczęła w 2000 r. jako stewardesa portu w salonach Executive Lounge. Z czasem obejmowała kolejne stanowiska jako specjalista ds. obsługi pasażerów, dyżurna terminala, aż po obecną rolę, w której dba o zapewnianie ciągłości operacyjnej największego portu lotniczego w Polsce.

Posiada wykształcenie z zakresu zarządzania, marketingu oraz eksploatacji i zarządzania portami lotniczymi (Politechnika Warszawska, Uniwersytet Warszawski). Uczestniczyła w licznych szkoleniach z zakresu zarządzania sytuacjami kryzysowymi, planowania operacyjnego i koordynacji działań na terenie lotniska.

- - -

Lotnictwo potrzebuje różnorodności 

Rozmowa z Agnieszką Wieczorek, dyrektorką Biura Marketingu i Reklamy w Polskich Portach Lotniczych S.A. (PPL). 

Dlaczego branża lotnicza potrzebuje kobiet? 

Lotnictwo – jak każda nowoczesna branża – potrzebuje różnorodności. Kobiety wnoszą do organizacji inne spojrzenie, empatię, zdolność integrowania i długofalowego myślenia. To właśnie te cechy budują wartość – i zespołów, i całych instytucji.

Branża lotnicza ma opinię typowo męskiej. Czy przez to, że jest pani kobietą, było trudniej? 

Branża lotnicza rzeczywiście długo uchodziła za przestrzeń zdominowaną przez mężczyzn, ale moje doświadczenia pokazują, że to kompetencje, wiedza i konsekwencja w działaniu są najważniejsze. W Polskich Portach Lotniczych kobiety coraz częściej obejmują stanowiska kierownicze – już dzisiaj spośród 24 dyrektorów 11 to kobiety. Kolejnym dowodem na to, że merytoryka się broni, a profesjonalizm nie ma płci, jest fakt, że na Lotnisku Chopina mamy dwie kobiety pełniące funkcję dyżurnego operacyjnego portu. 

Jest pani związana z branżą lotniczą i marketingiem od wielu lat. Jak wyglądała pani ścieżka zawodowa? 

Moja przygoda z lotnictwem rozpoczęła się w 2016 r., w Polskich Liniach Lotniczych LOT, gdzie pełniłam funkcję specjalisty, a następnie koordynatora ds. komunikacji marketingowej w Polsce i na rynkach zagranicznych, po Head of Marketing Communications (Global). Kolejnym etapem są Polskie Porty Lotnicze, w których dziś pełnię rolę dyrektora marketingu i reklamy, jednocześnie poszerzając i wykorzystując wiedzę zdobytą u narodowego przewoźnika, między innymi w zakresie komunikacji międzynarodowej. Od początku pracy w lotnictwie jestem nierozerwalnie związana ze wsparciem sprzedaży poprzez działania marketingowe.