Zejść poniżej 5 procent

U progu trzeciej dekady tego wieku, według badania Eurobarometru, chęć rzucenie palenia deklarowało 12 proc. Polaków, czyli o 6 p.p. mniej niż w poprzedniej edycji badania z 2018 r. I był to jeden z trzech najniższych wskaźników w Unii Europejskiej, oprócz Węgier i Rumunii – mówi profesor Andrzej Sobczak, kierownik Zakładu Chemii Ogólnej i Nieorganicznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, oceniając szanse podążenia drogą Szwecji i tworzenia w Polsce społeczeństwa bez dymu tytoniowego. Jest wielce prawdopodobne, że niebawem rozpowszechnienie palenia w Szwecji spadnie poniżej 5 proc., co oznacza, że oficjalnie – według standardów WHO – zakończy się tam epidemia palenia tytoniu.

Kluczowa redukcja szkód

Kluczem do sukcesu Szwecji było przyjęcie tzw. strategii redukcji szkód. Szwecja aktywnie wdrożyła to, co sugeruje FCTC. Dzięki zastosowaniu surowych środków kontroli, konsumpcja palnych wyrobów tytoniowych stała się mniej atrakcyjna dla dorosłych palaczy, ułatwiając jednocześnie stosowanie mniej szkodliwych niepalnych jego form oraz produktów nikotynowych. W ciągu ostatnich 50 lat Szwedzi stopniowo i systematycznie czynili bezdymne i mniej szkodliwe alternatywy dla palenia papierosów dostępnymi, niedrogimi i akceptowalnymi dla ich populacji. Pragmatyczne podejście szwedzkich decydentów wspierające opcje bezdymne, takie jak snus, a w ostatnich latach doustne saszetki z nikotyną i e-papierosy, przyniosło niekwestionowane korzyści dla zdrowia publicznego. Dowodem jest najniższa w UE śmiertelność z powodu wszystkich chorób związanych z paleniem tytoniu. W porównaniu ze średnią europejską – o prawie 40 proc.

– Niestety, w dalszym ciągu, w zdecydowanej większości krajów europejskich liczba palaczy wciąż jest wysoka. Mówiąc o tym, zazwyczaj wracam do artykułu, który ukazał się w prestiżowym czasopiśmie Lancet. Stwierdza się w nim, że FCTC w obecnym kształcie nie spełnia swojej funkcji i że potrzebna jest nowa strategia w polityce WHO. Autorzy tego artykułu twierdzą, że brakującą strategią jest właśnie redukcja szkód, która polega - w skrócie - na zastąpieniu palnych wyrobów tytoniowych alternatywnymi, mniej szkodliwymi produktami, dostarczającymi nikotynę – podkreśla prof. Sobczak.

Strefa bez dymu w całym kraju

Biorąc pod lupę produkty zastępcze dla papierosów, nie sposób pominąć źródeł szwedzkiego sukcesu. Popularny od lat 70. snus bez wątpienia przyczynił się do spadku liczby palaczy tytoniu w Szwecji. Dowody na jego mniejszą od papierosów szkodliwość znane były od dawna. Mimo to w krajach UE oraz w USA istnieje zakaz produkcji i sprzedaży tego produktu. Dopiero 22 października 2019 r. Food and Dug Administration (FDA) oficjalnie ogłosiło, że marka General Snus (najpopularniejsza w Szwecji) jest mniej szkodliwą alternatywą dla papierosów. Jednocześnie FDA upoważniła firmę do stwierdzenia, że stosowanie General Snus zamiast papierosów zmniejsza niektóre zagrożenia dla zdrowia, w tym raka jamy ustnej, chorób serca, raka płuc, udaru mózgu, rozedmy płuc i przewlekłego zapalenia oskrzeli.

Drugim produktem, który wniósł swój udział w sukces Szwedów, są saszetki nikotynowe. Ich dostępność sukcesywnie rośnie i na naszym rynku, a w Polsce możemy już wybierać spośród różnych produktów, są to np. saszetki VELO. Według raportu niemieckiego Federalnego Instytutu ds. Oceny Ryzyka (BfR) saszetki nikotynowe są produktami najniższego ryzyka w porównaniu z tradycyjnymi wyrobami tytoniowymi, a nawet z podgrzewaczami tytoniu lub e-papierosami, co potwierdza prof. Sobczak: – Jeśli nakreślimy sobie kontinuum ryzyka, to okaże się, że saszetki są relatywnie mniej szkodliwe niż pozostałe bezdymne alternatywy papierosów – zaznacza ekspert.