Szara strefa przedsiębiorcy, czyli praca na czarno i nieujawnianie dochodów. Co im grozi?

Przykładowo, praca w szarej strefie to pojęcie, które odnosi się do pracy wykonywanej nielegalnie lub poza kontrolą organów państwowych. W takim przypadku umowy o pracę, zlecenie czy o dzieło nie są zawierane, a pracownik wykonuje swoje obowiązki bez przestrzegania przepisów prawa. To oznacza, że nic nie chroni także pracowników, co może być problematyczne zwłaszcza, jeśli dojdzie do wypadków.

Kreatywność przedsiębiorców nie zna granic. Dlatego szara strefa w Polsce staje się problemem i są na to dowody. KIlka dni temu UN Global Compact Network Poland opublikował raport z którego wynika, że szara strefa przekroczyła w naszym kraju poziom z 2014 roku. Oto kilka liczba - w 2014 roku wynosiła 18,09 proc. PKB. W 2019 r. udało się ją zmniejszyć do 13,55 proc. PKB. W 2022 roku osiągnęła jednak poziom 20,65 proc. PKB. 

Procentowy udział to jedno, ale wrażenie robi również kwota. W 2014 roku polskie PKB wynosiło około 539,1 mld dolarów (czyli wartość szarej strefy wówczas to około 97,5 mld dolarów. W 2022 roku szacuje się, że PKB wyniosło 712,6 mld dolarów, czyli wartość szarej strefy to oszałamiające 147 mld dolarów!

Nielegalna praca w szarej strefie

Kryzys ekonomiczny sprzyja zwiększeniu liczby osób świadczących pracę nielegalnie. Potocznie zwana praca „na czarno”, zgodnie z Ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, oznacza zatrudnienie przez pracodawcę osoby bez potwierdzenia na piśmie w odpowiednim terminie rodzaju umowy i jej warunków. Dodatkowo nielegalnym zatrudnieniem jest sytuacja w której pracodawca nie dokona zgłoszenia osoby zatrudnionej lub wykonującej inną pracę zarobkową do ubezpieczenia społecznego, a także – w kontekście pracownika – podjęcie przez bezrobotnego zatrudnienia bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy.

Pracodawca zatrudniający pracowników nielegalnie, winien się liczyć z bardzo szerokim zakresem kar finansowych, jakie mogą zostać na niego nałożone. Chodzi tu między innymi o:

• doliczenie do przychodów przedsiębiorcy wartości pracy osoby zatrudnionej nielegalnie, ustalonej za każdy miesiąc, w którym zostało stwierdzone nielegalne zatrudnienie (w wysokości równowartości minimalnego wynagrodzenia za pracę);
• możliwość nałożenia kary grzywny w wysokości od 1 000 do 30 000 zł za nie potwierdzenie na piśmie umowy o pracę oraz zawarcie umowy cywilnoprawnej, podczas gdy powinna zostać zawarta umowa o pracę;
• odpowiedzialność karną (grzywnę, ograniczenie wolności albo pozbawienie wolności do lat 3) w przypadku naruszenia przepisów prawa o ubezpieczeniach społecznych, przez brak zgłoszenia, nawet za zgodą zainteresowanego, wymaganych danych albo zgłoszenie nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość.

Szara strefa a ukrywanie przychodów

Kolejnym ze środków, po który bardzo często sięgają przedsiębiorcy, jest ukrywanie rzeczywistych przychodów (w całości lub w części), aby wymiar podatku odprowadzanego do urzędu skarbowego był jak najniższy. Może się to wiązać z wykazaniem w składanej deklaracji finansowej mniejszych lub żadnych zysków.

W przypadku dokonywania tego rodzaju oszustw podatkowych należy liczyć się z możliwością dokonania kontroli przez organ fiskalny, jakim jest urząd skarbowy. Będzie to polegało na dokładnym sprawdzeniu przychodów, stanu majątkowego oraz wydatków. Warto w tym momencie przypomnieć, że Naczelnik Urzędu Skarbowego dysponuje możliwością  uzyskania od banku informacji w zakresie posiadanych i współposiadanych rachunków bankowych, ich liczby, obrotów i ich stanów, z informacjami w zakresie wpływów i obciążeń oraz ich tytułów, nadawców i odbiorców.

W przypadku, gdy z kontroli wyniknie, że podejrzenia w zakresie nieujawniania dochodu okażą się uzasadnione, fiskus będzie dysponował możliwością nałożenia kary finansowej na dany podmiot. Przybiera ona formę opodatkowania specjalną stawką sankcyjną, wynoszącą 75% podstawy opodatkowania, ustalonej w drodze postępowania wyjaśniającego.

Przeczytaj także: Co to znaczy tłumaczenie google?

Na marginesie wskazać należy, że zobowiązanie podatkowe nie powstanie, jeżeli decyzja w przedmiocie ustalenia zobowiązania zostanie doręczona po upływie 5 lat od końca roku kalendarzowego w którym powstał obowiązek podatkowy. 

Jednocześnie podkreślenia wymaga, że w sytuacji w której podatnik udowodni lub uprawdopodobni źródło przychodu z jakiego pochodzą niezgłoszone lub nieujawnione wcześniej dochody fiskus nałoży podatek na zasadach ogólnych, a nie stosując stawkę sankcyjną.

Konkludując powyższe wskazać należy, iż niestosowanie przepisów w celu poprawienia sytuacji gospodarczej przedsiębiorstwa może skutkować bardzo dotkliwymi karami finansowymi i karnymi, które mogą sprawić, że omijanie przepisów będzie nieopłacalne.