Prawo nowych technologii niezbędnym warsztatem pracowników
Pandemia COVID-19 stała się katalizatorem cyfrowej rewolucji. Nowe technologie są niezbędne również w walce ze zmianami klimatu i degradacji środowiska. Europejski Zielony Ład wyraźnie podkreśla, że „nowe technologie, zrównoważone rozwiązania i przełomowe innowacje mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu. Aby utrzymać swoją przewagę konkurencyjną w zakresie czystych technologii, UE musi znacznie zwiększyć wdrażanie na dużą skalę i demonstrację nowych technologii w różnych sektorach i na jednolitym rynku, tworząc nowe innowacyjne łańcuchy wartości”.
W technologiach prawo ma znaczenie
Chmura staje się koniecznością, organy regulacyjne uściślają i łagodzą swoje wymagania. Nowy komunikat Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) w zakresie korzystania przez podmioty nadzorowane z rozwiązań przetwarzania danych w chmurze został opublikowany z końcem stycznia 2020 r., a już 26 marca 2020 pod wpływem pandemii, KNF zmienił swoje wytyczne uelastyczniając obowiązki zgłaszania przez podmioty nadzorowane zamiaru przetwarzania danych w chmurze (wydłużono terminy i umożliwiono dokonanie zgłoszenia po rozpoczęciu przetwarzania – dowód na wsłuchiwanie się w potrzeby rynku i elastyczne podejście).
Z drugiej jednak strony, nie może umknąć uwadze, że liczba przypadków naruszeń danych osobowych rośnie, a tym samym rośnie zainteresowanie Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO) tymi przypadkami. Tylko w ostatnim czasie organ nadzorczy nałożył kilka dotkliwych kar, z czego jedna z nich wyniosła 1,1 mln zł.
Czy jest możliwe wyeliminowanie lub zminimalizowanie ryzyka odpowiedzialności prawnej i jak to zrobić?
Digitalizacja stanowi dziś zarówno szansę na rozwój, ale i wyzwanie związane z bezpieczeństwem. Dobrze więc wiedzieć, jak działać zgodnie z regulacjami.
Najlepszym przykładem jest chmura obliczeniowa. Pojęcie to jeszcze kilka lat temu było znane głównie wśród ekspertów w dziedzinie IT, bezpośrednio zainteresowanych nowymi technologiami. Dziś termin ten, zwłaszcza w dobie pandemii, zrewolucjonizował świat informatyki i biznesu, a przedsiębiorcy zainteresowani rozwojem swoich firm wiedzą, że implementacja rozwiązań chmurowych przynosi wymierne korzyści. Adwokat Justyna Wilczyńska-Baraniak, Lider Zespołu Prawa Własności Intelektualnej, Technologii i Danych Osobowych, EY Law, współtwórca i kierownik Studiów Podyplomowych – Prawo w Biznesie Nowych Technologii, realizowanych w Centrum Kształcenia Podyplomowego Uczelni Łazarskiego wskazuje, że: „Dziś klienci nie pytają czy przenosić biznes do chmury, ale jak to zrobić bezpiecznie i zgodnie z regulacjami. Pomimo rosnącej popularności chmury, wciąż wiele firm nie ma świadomości, że regulacje prawne nie stanowią bariery dla wdrożenia i korzystania z chmury obliczeniowej. Jest to jednak proces wielopłaszczyznowy, składający się co najmniej z warstwy technicznej, warstwy organizacyjnej oraz warstwy formalno-prawnej. Tylko takie holistyczne podejście w przypadku projektów chmurowych umożliwia organizacji pełne wykorzystanie biznesowego i technologicznego potencjału chmurowego przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa i zapewnieniu zgodności z regulacjami prawnymi”.
Konieczność zwrócenia uwagi na regulacje sektorowe
Transformacja technologiczna obejmuje nie tylko biznes, ale wszelkie dziedziny życia. Dla przykładu klienci sektora medycznego nie oczekują dzisiaj od firm wyłącznie leków. Wymagają terapii dostosowanych wprost do ich indywidualnych potrzeb. Firmy opracowują nowe strategie w procesie dostarczania wartości dla pacjenta. W strategii prowadzenia działalności odpowiednie technologie oraz procedury powinny być zgodne z regulacjami prawnymi. Kwestia właściwej ochrony danych osobowych pacjentów jest niezwykle ważna w przypadku medycyny spersonalizowanej. Ważne jest także zwrócenie uwagi na regulacje sektorowe np. w zakresie dopuszczalności wystawienia e-zwolnienia czy e-rcepty. Dzięki technologii możliwa jest efektywniejsza diagnostyka, w tym – analiza wyników badań.
Ryzyko digitalizacji procesów wewnętrznych
Digitalizacją objęte są dzisiaj nie tylko usługi ale także procesy wewnętrzne w firmach np. praca zdalna. Cyfryzacja środowiska pracy przynosi wiele możliwości, jednak z drugiej strony wymaga od pracodawców dostosowania planowanych procesów biznesowych do wymogów prawnych. Praca zdalna wymaga dbania o bezpieczeństwo danych, a także ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa. Taki rodzaj pracy generuje większe ryzyko naruszenia przepisów RODO. To natomiast może wiązać się z nałożeniem kary finansowej w wysokości do 10 000 000 EUR, a w przypadku przedsiębiorstwa – w wysokości do 2% jego całkowitego rocznego światowego obrotu z poprzedniego roku obrotowego.
Z punktu widzenia zarządzania ryzykiem organizacji istotne jest zatem podejmowanie takich działań, które pomogą uniknąć kar finansowych, a jednocześnie pozwolą utrzymać wysoki poziom szkolenia pracowników.
Technologie cyfrowe czynnikiem umożliwiającym osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju
Nowe technologie mogą przyspieszyć transformację biznesu na zrównoważony i przyjazny środowisku. Zgodnie ze strategią europejską, Unia powinna przekształcić się w nowoczesną, zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarkę, w której nastąpi oddzielenie wzrostu gospodarczego od zużycia zasobów oraz która w 2050 r. osiągnie zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych netto.
Jak mówi r. pr. Agnieszka Oleksyn-Wajda, dyrektor Instytutu Zrównoważonego Rozwoju i Środowiska Uczelni Łazarskiego oraz współtwórczyni studiów podyplomowych Prawo w Biznesie Nowych Technologii, realizowanych w Centrum Kształcenia Podyplomowego Uczelni Łazarskiego: „Osiągnięcie celu stawianego przez UE będzie wymagało działań we wszystkich sektorach gospodarki m.in. w zakresie rozwoju technologii przyjaznych środowisku. Nowe technologie mogą stać się kluczowe w transformacji biznesu na zrównoważony. Należy jednak pamiętać, że nowe technologie to nie tylko szansa na zielone jutro. Stanowią one ogromne wyzwanie, dlatego też rośnie zapotrzebowanie na ekspertów w tym zakresie. Dlatego celem programu prowadzonych przez nas studiów jest kompleksowe zaznajomienie słuchaczy z aktualną problematyką prawną rozwoju nowych technologii, w tym – właśnie tych mających na celu przeciwdziałanie zmianie klimatu i ochronę środowiska”.
Współdziałanie pomiędzy zespołami: prawnym, biznesowym i technologicznym jako element mitygujący ryzyko
Na koniec warto wskazać, że incydenty bezpieczeństwa są powszechne i dotyczą każdej firmy nawet w sytuacji, w której w sposób poprawny i zgodny z regulacjami wdrożyła ona określone rozwiązanie/technologie. Nie jest możliwe całkowite uchronienie się przed naruszeniem, pomimo zastosowania najbardziej innowacyjnych środków bezpieczeństwa i wdrożenia efektywnych procedur.
Z pewnością jednak dołożenie należytej staranności w zakresie doboru odpowiednich szkoleń z zakresu prawa nowych technologii i wypracowanie należytych reguł współdziałania pomiędzy zespołami prawnym, biznesowym i technologicznym może być jednym z czynników mitygujących takie ryzyko.
Studia Podyplomowe Prawo w biznesie nowych technologii w Centrum Kształcenia Podyplomowego Uczelni Łazarskiego
Kierunek Prawo w biznesie nowych technologii realizowany w Centrum Kształcenia Podyplomowego Uczelni Łazarskiego powstał w roku 2018. Twórcami i kierownikami kierunku są: radca prawny Agnieszka Oleksyn-Wajda oraz adwokat Justyna Wilczyńska-Baraniak. Już w roku 2018 dostrzegły one konieczność edukacji z zakresu prawa nowych technologii. W lutym 2019 r. kierunek został wyróżniony decyzją Komisji Akredytacyjnej Certyfikatem i Znakiem Jakości „Studia z Przyszłością 2019”, a także certyfikatem nadzwyczajnym „Lider jakości kształcenia”. W roku akademickim 2021/2022 będzie już czwarta edycja studiów. Więcej informacji o studiach realizowanych w Centrum Kształcenia Podyplomowego Uczelni Łazarskiego znaleźć można na stronie: ckp.lazarski.pl
O autorkach:
Justyna Wilczyńska-Baraniak – Adwokat, Associate Partner, Lider Zespołu Prawa Własności Intelektualnej, Technologii i Danych Osobowych w EY Law. Twórca i kierownik studiów podyplomowych Prawo w biznesie nowych technologii realizowanych w Centrum Kształcenia Podyplomowego Uczelni Łazarskiego. Doradza w projektach chmurowych, 5 G, AI, a także w zakresie prawnych i regulacyjnych aspektach cyberbezpieczeństwa. Rekomendowana wielokrotnie przez Chambers Global, Chambers Europe za doskonałą reprezentację klientów. Legal 500 rekomenduje kierowany przez nią zespół w kategorii Technologie, Media i Telekomunikacja. Autorka licznych publikacji zarówno krajowych jak i zagranicznych, w tym m.in. Chambers Global Cybersecurity, Data Protection and Privacy 2020 Guides. Wykładowca w ramach Sekcji Prawa Autorskiego i Nowych Technologii Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie. Mentor w programie Fundacji Liderek Biznesu (2020) oraz LeaderSHEp in Tech Academy (2021). Doradza kierując się przekonaniem, że w doradztwie prawnym z zakresu nowych technologii absolutnie kluczowy jest aspekt rozumienia technologii i biznesu. Tylko połączenie tej wiedzy z doskonałą znajomością przepisów oraz usługą prawną „szytą na miarę” pozwala zapewnić klientom bezpieczeństwo prawne, lepsze rezultaty i sukces
Agnieszka Oleksyn-Wajda – dyrektor Instytutu Zrównoważonego Rozwoju i Środowiska Uczelni Łazarskiego. Współtwórca i kierownik Akademii Biznesu i Prawa w Sektorze Mody oraz studiów podyplomowych Prawo w biznesie nowych technologii realizowanych w Centrum Kształcenia Podyplomowego Uczelni Łazarskiego. Twórca i kierownik studiów podyplomowych Prawo Ochrony Środowiska na Uczelni Łazarskiego. Radca prawny z kilkunastoletnim doświadczeniem w doradztwie w ramach KPMG. Członek grupy roboczej Working Group 6 Promoting broader climate action z ramienia Uczelni Łazarskiego jako organizacji wspierającej Fashion Climate Charter. EU Climate Pact Ambassador powołany przez Komisję Europejską. Wiceprezes Zarządu Związku Przedsiębiorców Przemysłu Mody Lewiatan oraz członek Sektorowej Rady ds. Kompetencji Przemysłu Mody i Innowacyjnych Tekstyliów. Członek Komitetu CSR we Francusko-Polskiej Izbie Gospodarczej (CCIFP). Członek Rady ds. Zielonej Transformacji w Konfederacji Lewiatan. Członek Grupy ds. Zrównoważonego Rozwoju, Waste/circular economy w ramach Retail Institute. Delegat na Zgromadzeniu OIRP Warszawa oraz Krajowy Zjazd Radców Prawnych. Autorka publikacji, raportów oraz analiz w zakresie wpływu branży mody na środowisko naturalne. Prelegentka i organizatorka konferencji, wykładowczyni. Członkini rady programowej Carbon Footprint Summit 2021. Mentorka i ambasadorka Programu Mentoringowego 2021 Fundacji Liderek Biznesu.
