Jak się zmienić, by wygrać z pandemią

Pandemia COVID-19 wymusiła na przedsiębiorstwach transformację cyfrową. Ale wkrótce część z nich czeka jeszcze większe wyzwanie – dla wielu firm postawienie na innowacje może okazać się jedną z najskuteczniejszych strategii wyjścia z kryzysu. Tak wynika z najnowszego raportu Ayming „Droga do innowacji a COVID-19. Wyzwania dla CEO”. I do takich wniosków doszli uczestnicy webinaru „Jak się zmienić, by wygrać z pandemią”.

– Aby wyjść obronną ręką z kryzysu, firmy powinny przede wszystkim budować wewnętrzną kulturę innowacyjności. Wiąże się ona z promowaniem proinnowacyjnych postaw, inicjatywy i otwartego umysłu. Takie działania nie przynoszą szybkich efektów w walce z pandemią, ale długoterminowo poprawiają kondycję firmy i jej odporność na kryzys – tłumaczyła Magdalena Burzyńska, dyrektor zarządzająca Ayming Polska.

Jak stworzyć strategię innowacji?

Jednak sama kultura innowacyjności nie wystarczy. Potrzebne jest podejście systemowe, czyli posiadanie strategii innowacji. Z badania Ayming wynika, że tylko 27 proc. firm potwierdziło posiadanie strategii innowacji, a 34 proc. jest w trakcie jej przygotowania. Co ciekawe, co trzecie przedsiębiorstwo jest zdania, że taki dokument nie jest mu w ogóle potrzebny. Autorami strategii innowacji są najczęściej zarządy (85 proc.), działy B+R (52 proc.) oraz działy finansowe (30 proc.). Co czwarta firma korzysta ze wsparcia podmiotów zewnętrznych.

Według uczestników webinaru strategia innowacji powinna tworzyć pomost pomiędzy korporacyjną misją i wizją a codziennymi działaniami zespołu, które mają przynieść pożądane rezultaty. Proces tworzenia takiej strategii zaczyna się od jasnego zdefiniowania celów, ale tak, by nie tracić z oczu szerszej perspektywy.

– Myślenie o innowacji powinno też być holistyczne. Musimy patrzeć z perspektywy wszystkich interesariuszy i możliwości dostarczenia kompletnego doświadczenia. Jeżeli spojrzymy na bardzo głośny przykład w historii innowacji, czyli iPoda, to samo urządzenie bez aplikacji iTunes nie byłoby takim sukcesem. Otoczenie peryferyjne było kluczową wartością dodaną. Mamy często tendencję dostrzegania tylko wierzchołka góry lodowej, która jest takim fizycznym objawieniem, czymś, co jest mierzalne, dotykalne, a nie zagłębiamy się w to, co spowodowało możliwość stworzenia tej innowacji – mówił Marcin Barański, dyrektor generalny, członek zarządu Grupy Kapitałowej VOX.

Wbrew spotykanemu przekonaniu nie tylko te najbardziej zaawansowane innowacje generują zysk dla firmy – dotyczy to również prostych ulepszeń. Od kiedy Intel wprowadził na rynek ostatnią poważną rewolucyjną innowację (układ i386) w 1985 r., zarobił ponad 200 mld dol., z czego większość pochodzi z mikroprocesorów nowej generacji.

Co powinny robić firmy, by być innowacyjne? – Powinny pracować w małych zespołach nad nowymi produktami. Zespoły powinny mieć dużą niezależność. Kierownictwo firmy musi być gotowe zaakceptować ryzyko porażki. W razie sukcesu osoby, które za pomysłem stoją, powinny otrzymać nagrodę, udział w sukcesie. Innowacyjny produkt, aby był sukcesem, powinien mieć osobę lub grupę osób, która jest za niego odpowiedzialna. Rolą firmy powinna być taka współpraca z pracownikiem, że w przypadku dobrego pomysłu zainicjowanego przez pracownika jego przełożeni będą pierwszymi, do których się zgłosi po dalsze finansowanie, objęcie partnerstwa – tłumaczył Andrzej Targosz, CEO Eventory, mentor, inwestor, organizator wielu konferencji kierowanych dla branży IT i startupowej.

Kluczem finansowanie

W Polsce najpopularniejszym źródłem zewnętrznego finansowania innowacji są dotacje unijne – aplikuje o nie 40 proc. ankietowanych firm. Z ulgi podatkowej na badania i rozwój skorzystało 21 proc. badanych, a z pożyczek i kredytów – 23 proc. Zdaniem respondentów do zwiększenia nakładów na B+R w największym stopniu przyczyniłyby się wyższe ulgi podatkowe (67 proc.), łatwiejszy dostęp do dotacji (65 proc.) oraz mniejsza formalizacja procedur (57 proc.).

– Z raportu wynika, że zdecydowana większość, bo 93 proc. firm, finansuje się samodzielnie. To oczywiście błąd. Bo na rynku jest wiele możliwości. Należy jednak pamiętać, że finansowanie zewnętrzne to za mało. Strategia działań musi być również oparta na finansowaniu własnym. Innowacje można wprowadzać małymi krokami, bez potrzeby inwestowania ogromnych pieniędzy, najważniejsze jest planowanie – tłumaczyła Magdalena Burzyńska.

Najbardziej przystępnym rozwiązaniem dla firm jest ulga badawczo-rozwojowa, która pozwala podatnikom CIT i PIT odliczyć 100 proc. kosztów kwalifikowanych. Przykładowo przy 2 mln zł kosztów kwalifikowanych poniesionych przez firmę (np. koszty zakupu materiałów i surowców lub koszty osobowe) może obniżyć zobowiązanie podatkowe o 380 tys. zł (19-procentowa stawka CIT). Do ulgi kwalifikują się także prace badawczo-rozwojowe, które nie zakończyły się sukcesem. Można ją rozliczyć aż do pięciu lat wstecz.

Stworzenie kultury innowacyjnej

Czy w polskich firmach udało się zaszczepić kulturę innowacji? Z danych PARP wynika, że zaledwie pięciu na 1 tys. przedsiębiorców w Polsce prowadzi swoje firmy w oparciu o innowacyjne rozwiązania, podczas gdy na Zachodzie wskaźnik ten wynosi średnio 130. Widać więc, że polskie firmy boją się ryzykować.

– Jedną z podstawowych wartości, która wspiera kulturę organizacyjną nastawioną na innowacje, jest odwaga. Duże firmy pomimo tego, że dysponują ogromnymi budżetami, często mają problem z innowacyjnością. Wynika to przeważnie z wewnętrznej organizacji, kto i w jakich warunkach podejmuje decyzje, jaka jest hierarchia. Często menedżerowie nie mają możliwości eksperymentowania i boją się popełniania błędów, a przecież fundamentem innowacyjności jest odwaga i możliwość eksperymentowania z nowymi pomysłami – podkreślał Marcin Barański.

– Nieodłącznym elementem innowacji jest ryzyko. Innowacja może zakończyć się sukcesem lub porażką. Bez akceptacji ryzyka nie jest możliwe budowanie kultury innowacyjnej. Na podstawie doświadczenia zdobytego podczas współpracy z firmami na polskim rynku możemy wyróżnić dwie tendencje. Po pierwsze, społeczna akceptacja ryzyka jest w Polsce niska. Nie ma przyzwolenia na popełnianie błędów, na upadki i wzloty. A po drugie, na ryzyko i potencjalne straty finansowe mogą sobie pozwolić większe firmy, które są w stanie przeznaczyć środki na inwestycje bez gwarancji powodzenia – mówiła Magdalena Burzyńska.

– W Polsce jest bardzo mało innowacji. Widzę, że niektóre projekty startupowe są zwykłymi kopiami istniejących pomysłów. Co więcej, sądzę, że napisanie kodu aplikacji, która nie wskazuje realnego problemu, nie ma nic wspólnego z innowacyjnością. Niestety jest to najpopularniejszy dziś sposób na tworzenie młodych firm, które jedyne, do czego dążą, to stworzenie kolejnej aplikacji. Główną bolączką polskiego rynku jest to, że mamy bardzo mocnych inżynierów, natomiast nie potrafimy ich pomysłów przekuć w działający biznes. Brakuje nam umiejętności szybkiego, zwinnego działania – powiedział Andrzej Targosz.

---

Raport można pobrać na stronie: https://www.ayming.pl/analizy-i-aktualnosci/raporty/droga-do-innowacyjnosci-a-covid-19-wyzwania-dla-ceo/