Zielone inwestycje

Na początek kilka dramatycznych faktów.andnbsp;

W ubiegłym roku globalne ocieplenie po raz pierwszy w historii przekroczyło próg 1,5 stopnia Celsjusza w porównaniu do poziomu sprzed epoki przemysłowej. Oznacza to, że 2024 r. był najcieplejszy w historii pomiarów. Choć ten wzrost temperatury w jednym roku nie oznacza jeszcze, że cele porozumienia paryskiego są niemożliwe do osiągnięcia, to jednak jest to sygnał bardzo niepokojący.

W latach 2020–2023 globalne straty gospodarcze spowodowane katastrofami naturalnymi przekroczyły 173 mld dol. rocznie. To o 60 proc. więcej niż na początku stulecia. Skala wzrostu pokazuje, jak dramatycznie rosną koszty zmian klimatu.

Mimo medialnego szumu wokół wojen handlowych, geopolityki czy sztucznej inteligencji w ocenie światowych liderów to zagrożenia środowiskowe wciąż dominują na liście fundamentalnych, długoterminowych wyzwań.

Reakcja na kryzys klimatyczny to obowiązek nie tylko polityków, ale też biznesu. Finansową odpowiedzią na kryzys klimatyczny są rekordowe wzrosty rynku funduszy zrównoważonych. Jak wynika z raportu „Zielone Finanse w Polsce 2025”, opracowanego przez UN Global Compact Network Poland we współpracy z Instytutem Odpowiedzialnych Finansów, na koniec 2023 r. globalne aktywa funduszy zrównoważonych wyniosły około 3 bln dol., a ich liczba osiągnęła 7485. To wyraźny dowód na rosnące przepływy kapitału w kierunku inwestycji uwzględniających kryteria ESG.

W ciągu ostatnich pięciu lat Unia Europejska prawie podwoiła roczne inwestycje w transformację energetyczną. Obecnie to już ponad 400 mld dol. rocznie. Wciąż jest to jednak prawie dwa razy mniej niż Chiny, które inwestują w OZE niemal dwukrotnie więcej. Generalnie – świat inwestuje dziś prawie dwa razy więcej w czystą energię niż w paliwa kopalne.

Tym wszystkim, którzy twierdzą, że zielone inwestycje to sprzeczna z rachunkiem ekonomicznym ideologia, warto przytoczyć jeszcze inne liczby, które zawiera wspomniany raport „Zielone Finanse w Polsce 2025”. Wzrost mocy wiatrowych i słonecznych dzięki Europejskiemu Zielonemu Ładowi to nie tylko niższe emisje, ale też realne oszczędności i wzmocnione bezpieczeństwo energetyczne. Dzięki nowym instalacjom Unia Europejska uniknęła 59 mld euro wydatków na import gazu i węgla w latach 2019–2024, a w 2024 r. zużycie obu paliw w elektroenergetyce byłoby o 11 proc. wyższe, gdyby nie wiatr i słońce.

Zielone finanseandnbsp;w głównym nurcie

Jedno jest pewne: zielone finanse przestały być już domeną ekologicznych entuzjastów i na dobre weszły do głównego nurtu gospodarki. Obecnie stanowią jeden z kluczowych filarów globalnych rynków kapitałowych. W obliczu przyspieszającej transformacji energetycznej i rosnącej świadomości klimatycznej inwestorzy coraz częściej wybierają aktywa, które łączą atrakcyjny zwrot finansowy z realnym wpływem na ochronę środowiska. Fundusze inwestycyjne ESG, zielone obligacje czy zielone indeksy giełdowe to już nie chwilowa moda, lecz odpowiedź na najważniejsze wyzwania współczesności.

Trend inwestowania w firmy, które działają w dziedzinie energii odnawialnej, efektywności energetycznej i zrównoważonego rozwoju, jest dodatkowo wspierany przez rosnącą ekologiczną świadomość społeczeństwa oraz coraz surowsze regulacje środowiskowe. Perspektywa długoterminowych zysków finansowych związanych z transformacją energetyczną przyciąga też inwestorów, którzy dostrzegają szansę na uzyskanie wysokich stóp zwrotu.

Wszystkie odcienie zieleni

Czym właściwie są zielone obligacje? Generalnie to szczególny rodzaj papierów wartościowych, z których środki muszą zostać przeznaczone na projekty proekologiczne. W odróżnieniu od tradycyjnych obligacji ich cel jest precyzyjnie określony – finansują one bowiem inwestycje takie jak farmy wiatrowe i słoneczne, termomodernizacja budynków, rozwój niskoemisyjnego transportu, infrastruktura wodno-kanalizacyjna, oczyszczalnie ścieków czy działania związane z adaptacją do zmian klimatu.

Z kolei fundusze ESG to forma inwestycji, w której – obok wyników finansowych – równie ważne są czynniki pozafinansowe – wpływ spółek na środowisko, społeczeństwo oraz jakość ich zarządzania. Innymi słowy, liczy się nie tylko to, ile firma zarabia, ale też w jaki sposób osiąga swoje zyski.

Fundusze ESG mogą przybierać różną formę. Fundusze inwestycyjne ciemnozielone (dark green) mają na celu zrównoważony rozwój, zrównoważone inwestycje są więc dla nich celem szczegółowym. Ich polityka inwestycyjna zawiera twarde elementy promujące zrównoważony rozwój. W praktyce oznacza to, że osoby, które nimi zarządzają, badają kondycję spółek pod kątem zrównoważonego rozwoju i na tej podstawie podejmują decyzje inwestycyjne. Z kolei fundusze jasnozielone (light green) również promują kwestie społeczne lub środowiskowe, inwestują też w spółki przestrzegające dobrych praktyk zarządczych, ale nie jest to ich główny cel.

Według danych Morningstar w 2024 r.wartość globalnych aktywów funduszy ESG przekroczyła 3 bln dol. To wyraźny sygnał, że coraz więcej inwestorów – zarówno indywidualnych, jak i instytucjonalnych – oczekuje od swoich pieniędzy czegoś więcej niż tylko zysku. Chcą, by ich kapitał realnie kształtował przyszłość!

Twardy biznes

Trend wzrostowy zielonych inwestycji jest szczególnie silny w Europie – także dlatego, że nowe regulacje, takie jak unijne rozporządzenie SFDR, nakładają na fundusze obowiązek większej przejrzystości oraz raportowania wpływu ich inwestycji na środowisko. Nie jest to jednak wyłącznie kwestia regulacji prawnych czy pobudek ideowych, ale też twardy biznes. Coraz więcej inwestorów dostrzega na przykład, że spółki z wysokimi ocenami ESG są stabilniejsze i odporniejsze na kryzysy. Inwestycje tego typu wiążą się też z niższym ryzykiem regulacyjnym i często umożliwiają pozyskanie finansowania na preferencyjnych warunkach, np. z niższym oprocentowaniem. Coraz większe znaczenie mają też pozytywny wizerunek i dobra reputacja, która bezpośrednio przekłada się na wycenę rynkową. Wreszcie, zielone inwestycje są coraz częściej wspierane przez banki centralne i instytucje międzynarodowe, traktujące je jako kluczowy element walki ze zmianami klimatu.

Inna sprawa, że to, co czyni inwestycję „zieloną” czy „przyjazną dla środowiska”, nie zawsze jest łatwe do zdefiniowania. Przykład? Część inwestorów uznaje energetykę jądrową za realną alternatywę dla paliw kopalnych i traktuje ją jako ekologiczną. Inni – z uwagi na ryzyko katastrof i ich potencjalne skutki – wykluczają ją ze swoich portfeli.

Różnice w podejściu wynikają również z faktu, że w branży finansowej stosuje się odmienne definicje zielonego inwestowania. Brak jednolitego standardu sprawia, że inwestorzy mogą nieświadomie lokować kapitał w projekty, które nie odpowiadają ich własnemu rozumieniu zrównoważenia. Dlatego tak ważna jest świadoma i dokładna analiza portfela inwestycyjnego.

W tym kontekście na marginesie warto jeszcze wspomnieć o niebezpieczeństwie greenwashingu – czyli przedstawiania wizerunku firmy lub inwestycji jako bardziej ekologicznych, niż są w rzeczywistości. Najczęściej zjawisko to ma charakter marketingowy, ale coraz częściej dotyczy też rynku finansowego, gdzie „zieloność” aktywów bywa wyolbrzymiana. Sama etykieta nie wystarcza – aby uniknąć pułapki greenwashingu, inwestorzy muszą weryfikować, czy deklaracje spółek rzeczywiście znajdują odzwierciedlenie w ich działaniach.

Wspomniane zastrzeżenia nie zmieniają faktu, że zielone finanse mają świetlaną przyszłość. Jak czytamy w niedawno opublikowanym raporcie Polskiego Instytutu Ekonomicznego, rentowność zielonych inwestycji już dziś jest przeciętnie bardziej stabilna niż konwencjonalnych. Głównie wiąże się to z mniejszą zależnością od cen paliw kopalnych, co w długoterminowej perspektywie jest bardzo korzystne. Także badanie Morningstar Inc. z 2021 r. wykazało, że większość funduszy zrównoważonych osiągnęła wyższe stopy zwrotu. Wiele wskazuje więc na to, że ekologicznie świadome inwestowanie daje największe szanse na długoterminowe zyski.