Rok po rewolucji

Setki przedsiębiorców chcą założyć własne fundacje rodzinne. Pisząc „setki”, nie przesadzamy. Jak wynika z danych, do których dotarł Business Insider, po pół roku od wejścia w życie przepisów o uruchomieniu fundacji rodzinnych, wnioski o ich stworzenie do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim złożyło prawie 830 osób. Co ciekawe, zgodnie z szacunkami ministerstwa, w ciągu całego pierwszego roku miało być ich „zaledwie” 300! Zgodnie z najnowszymi dostępnymi danymi (na koniec grudnia 2023 r.), w Polsce zarejestrowano już 450 fundacji rodzinnych. Sąd nie odmówił rejestracji nawet jednego podmiotu.

Przypomnijmy – przepisy o wprowadzeniu fundacji rodzinnej weszły w życie dokładnie 22 maja 2023 r. – Ustawa o fundacji rodzinnej to wreszcie szansa na powstanie wielopokoleniowych firm rodzinnych – mówił w rozmowie z nami prof. dr hab. Adam Mariański, twórca i szef Mariański Group. To powoli zaczyna się dziać.

Co daje fundacja

Fundacja rodzinna, jako zupełnie nowy podmiot w polskim prawie, stanowi specjalny instrument, który umożliwia założycielowi przeniesienie całego swojego majątku, włącznie z nieruchomościami i udziałami w firmach, do jednej jednostki. Jej głównym celem jest ochrona majątku rodzinnego przed różnymi zagrożeniami zewnętrznymi oraz problemami wynikającymi z rozdrobnienia majątku i ewentualnego rozluźnienia więzi między członkami rodziny, szczególnie w przypadku przeniesienia kontroli nad firmą na kolejne pokolenia.

Wprowadzenie nowego typu organizacji ma na celu przede wszystkim ułatwienie działań związanych z dziedziczeniem, gromadzeniem oraz wzrostem majątku, zarządzaniem nim w imieniu fundatora i korzyścią beneficjentów oraz realizacją świadczeń na rzecz tychże beneficjentów. Dodatkowo, fundacja ma osobowość prawną, co oznacza, że jest niezależnym bytem prawnym, który może działać na zasadach zbliżonych do spółek kapitałowych.

Fundacja rodzinna może również służyć jako narzędzie do prowadzenia działalności biznesowej. Jednakże celem fundamentalnym fundacji rodzinnej nie jest działalność biznesowa jako taka, lecz zarządzanie majątkiem. W związku z tym można stwierdzić, że fundacja rodzinna może prowadzić działalność biznesową, lecz nie jest to głównym celem tej instytucji. To właśnie w tym punkcie pojawia się najwięcej wątpliwości, ale głos zabierany jest już m.in. przez instytucje podatkowe. Już na tym etapie widać atuty fundacji rodzinnej. Jest ich więcej.

Aby założyć fundację, konieczne jest spełnienie jednego kluczowego warunku – wartość majątku musi przekroczyć 100 tys. zł. Następnie fundacja przejmuje zarządzanie majątkiem, korzystając z uprzywilejowanej pozycji pod względem zobowiązań podatkowych w porównaniu z np. zwykłymi spółkami. Jednak istniejące przepisy pozwalają na znaczną elastyczność w kształtowaniu zasad funkcjonowania fundacji rodzinnej.

Istnieje jednak jeden kluczowy warunek: fundacja rodzinna nie może być wykorzystywana w celach optymalizacji podatkowej. To dość...