Prawny start w startup: Masz innowacyjny pomysł? Zabezpiecz go przed kradzieżą

Po pierwsze: bądź dyskretny

Obowiązujące prawo chroni to, co dla przedsiębiorcy ma wartość gospodarczą i nie jest powszechnie znane, ani łatwo dostępne dla osób trzecich. Wszelkie informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne lub inne dotyczące przedsiębiorstwa, co do których podjęte zostały należycie staranne działania mające na celu zachowywane ich w poufności, stanowią tzw. „tajemnicę przedsiębiorstwa”.

Jakiekolwiek wykorzystywanie i ujawnianie informacji obejmujących tajemnicą przedsiębiorstwa, w tym dokumentów zawierających informacje poufne, bez zgody ich właściciela stanowi czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Jeśli zatem dowiesz się, że ktoś bezprawnie korzysta z tajemnicy twojego przedsiębiorstwa dla własnych celów możesz domagać się od niego w szczególności wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści oraz naprawienia szkody na zasadach ogólnych, w tym zapłaty odszkodowania – skorzystanie z tych środków ochrony nie zależy od wcześniejszego zawarcia umowy o zachowaniu poufności. Co więcej osobie, która narusza tajemnicę przedsiębiorstwa grozi również odpowiedzialność karna, w tym nawet kara pozbawienia wolności do lat dwóch.

Po drugie: nie ujawniaj pomysłu bez umowy o zachowaniu poufności

Niezależnie od powyższego, bez względu na to czy rozmawiasz z potencjalnym inwestorem, wspólnikiem czy zleceniobiorcą, zawrzyj z nim umowę, w której osoba ta zobowiąże się, że ujawnione przez ciebie informacje będzie wykorzystywać tylko w ściśle określonym celu i bez Twojej pisemnej zgody nikomu ich nie ujawni. Jeśli Twój kontrahent naruszy umowę o zachowaniu poufności będziesz mógł domagać się od niego co najmniej naprawienia poniesionej przez ciebie szkody, a nawet zapłaty kary umownej (o ile taka została poprawnie zastrzeżona w umowie). Konstruując umowę o zachowaniu poufności warto zwrócić się do prawnika, który wyczerpująco określi zakres chronionych informacji, a także zaproponuje korzystne dla Ciebie rozwiązania na wypadek naruszenia umowy. 

Więcej o umowie o zachowaniu poufności i tym co powinna zawierać pisaliśmy w artykule pt. „Prawny start w startup: Umowa o zachowaniu poufności. Jak chronić swój pomysł?”.  

Po trzecie: postaraj się uzyskać patent, prawo ochronne na wzór użytkowy albo zarejestruj wzór przemysłowy

To zagadnienie jest bardziej złożone i zdecydowanie warto zasięgnąć porady rzecznika patentowego, który przeprowadzi Cię przez meandry ustawy z 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej i odpowiednie przepisy prawa międzynarodowego.

Patent daje prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na określonym terytorium (np. w Polsce, w wybranych krajach lub regionach na świecie) i przez czas oznaczony (w Polsce jest do dwadzieścia lat). Opatentować można wynalazek z każdej dziedziny techniki pod warunkiem, że jest nowy (tj. nie jest częścią dotychczasowego stanu techniki), innowacyjny i można go zastosować w przemyśle lub w rolnictwie. 

Czasowe (w Polsce trwa 10 lat) prawo wyłączności na zarobkowe lub zawodowe korzystanie można uzyskać także na wzór użytkowy. Wzór użytkowy to tzw. „mały wynalazek” - nowe, nadające się do przemysłowego wykorzystania rozwiązanie techniczne, które dotyczy kształtu lub budowy przedmiotu. Przykład? Rower o określonej konstrukcji, lampa, mechanizm wysuwanego rysika w ołówku.

Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego chroni natomiast wygląd produktu, w tym jego kontury, kształt, kolory, fakturę itp. Wzorem przemysłowym może być na przykład model buta, określona maskotka, mebel, a nawet czcionka. Osoba, która zarejestruje wzór przemysłowy będzie wyłącznie uprawniona do tego, by korzystać z niego w sposób zarobkowy lub zawodowy na wskazanym terytorium i przez czas określony (25 lat w Polsce).

Co łączy wynalazki, wzory użytkowe i przemysłowe? Przede wszystkim ich ochrona wymaga Twojego działania, inicjatywy i refleksu. Tutaj liczy się czas reakcji – ochronę uzyska ten, kto jako pierwszy zgłosi lub w określonych warunkach zaprezentuje swój pomysł. Uzyskanie ochrony wiąże się kosztami, ale ma też wymierne korzyści ekonomiczne, bo pozwala na wprowadzenie swojego pomysłu do obrotu zanim zrobi to konkurencja. Co więcej, sprzedawać, a nawet dziedziczyć można samo prawo do tego, by pomysł zarobkowo wykorzystać.

Strategia ochrony

Ochronę pomysłu trzeba dopasować do jego charakteru – nasze możliwości, konieczny wysiłek i koszty zależą od tego co chronimy. Warto więc wybrać się do doświadczonego doradcy (prawnika-specjalisty w zakresie prawa własności intelektualnej lub rzecznika patentowego), który pomoże w opracowaniu strategii ochrony naszego pomysłu (w tym terytorium objęte ochroną) i dostosuje ją do budżetu i naszych planów biznesowych. 

W każdym jednak przypadku należy pamiętać o kwestiach podstawowych i łatwych do wprowadzenia w życie, tj. o dyskrecji i zawieraniu umów o zachowaniu poufności.