Europa będzie wolna od rtęci. Plomby i lampy z tym pierwiastkiem zostaną zakazane

Już w lutym tego roku negocjatorzy Rady i Parlamentu Europejskiego opracowali wstępne porozumienie polityczne w sprawie proponowanego wycofywania amalgamatu stomatologicznego oraz zakazu wytwarzania, importu i eksportu szeregu produktów z dodatkiem rtęci, w tym niektórych lamp. Projekt dotyczy ostatnich niewyeliminowanych jeszcze zastosowań rtęci w produktach w UE. Dzięki niemu Europa ma być wolna od rtęci.

– Uwalniana do środowiska rtęć może poważnie uszkadzać płuca, mózg czy nerki. Dotychczasowa unijna polityka w istotny sposób przyczyniła się do znacznego zmniejszenia zastosowań tej wysoko toksycznej substancji i ekspozycji na nią. Dzisiejsze porozumienie z Parlamentem pozwoli nam zająć się niewyeliminowanymi jeszcze zastosowaniami rtęci, tak aby UE stała się od niej wolna – powiedział wówczas Alain Maron, minister rządu regionu stołecznego Brukseli odpowiedzialny za transformację klimatyczną, środowisko, energetykę i demokrację uczestniczącą.

Zmiany już od nowego roku

Obowiązujące przepisy zakazują już stosowania amalgamatu stomatologicznego w leczeniu zębów u dzieci poniżej 15 roku życia oraz u kobiet ciężarnych lub karmiących. Zmiany rozszerzają ten zakaz na wszystkich w UE. Współprawodawcy utrzymali proponowaną przez Komisję datę całkowitego wycofania amalgamatu, tj. 1 stycznia 2025 r. 

Państwa, które potrzebują więcej czasu na dostosowanie swoich systemów opieki zdrowotnej do nowych regulacji (Czechy i Słowacja, gdzie plomby z rtęcią są w pełni refundowane przez publiczny system zdrowia) otrzymały tymczasowe odstępstwa, które wygasną 30 czerwca 2026 roku.

Dopuszcza się jednak wyjątkowe sytuacje, w których dentysta uzna zastosowanie amalgamatu stomatologicznego za absolutnie niezbędne ze względu na szczególne potrzeby medyczne pacjenta.

Koniec 6 rodzajów lamp z rtęcią 

Najpóźniej do 2027 r. państwa UE zaprzestaną również produkcji, importu i eksportu niektórych kategorii lamp zawierających rtęć. W zależności od kategorii lamp zakaz produkcji wejdzie w życie od 2026 lub 2027 r.. Dotychczasowe urządzenia zostaną zastąpione alternatywnymi, np. diodami LED, które są mniej toksyczne i bardziej energooszczędne.

Zmiany w krematoriach

Poza tym rozporządzenie wspomina o uwalnianiu rtęci do atmosfery w krematoriach. Do 31 grudnia 2029 r. Komisja zweryfikuje, jak realizowane są w państwach członkowskich i jakie mają skutki wytyczne w sprawie obniżania emisji rtęci z krematoriów. Oceni przy tym, czy należy stopniowo wyeliminować pozostałe zastosowania rtęci i rozszerzyć listę źródeł odpadów rtęciowych.

Rtęć jest problemem dla środowiska, ponieważ łatwo rozprzestrzenia się na duże odległości, akumuluje i ma długą żywotność. Wywiera też szkodliwy wpływ na ludzkie zdrowie – jest między innymi przenoszona z organizmu matki na dziecko przez łożysko lub podczas karmienia piersią.

Zero zanieczyszczeń

Unijne rozporządzenie o rtęci jest jednym z kluczowych aktów UE wdrażających konwencję z Minamaty, czyli międzynarodowy traktat z 2013 r. mający chronić zdrowie ludzkie i środowisko przed szkodliwymi skutkami rtęci.

W lipcu 2023 r. Komisja zaproponowała ukierunkowaną zmianę rozporządzenia, aby – zgodnie z unijnym celem "zero zanieczyszczeń" – zająć się niewyeliminowanymi przypadkami stosowania rtęci w UE. Proponowane zmiany przewidują całkowity zakaz stosowania, produkcji i eksportu amalgamatu stomatologicznego i niektórych rodzajów lamp zawierających rtęć.

Warto przeczytać: Rusza trzecia edycja Rookie of The Year! Zgłoś swój startup i bądź jak Wembanyama