Przedwojenny dotyk luksusu

narodowe archiwum cyfrowe; Fot. z archiwum M Dygas przekazane przez nieżyjąca córkę (Betę Nehring) Henryka i Wandy Witaczek

Marcin Dzierżanowski 27.11.2020 Aktualizacja: 21.12.2020

Stanisława i Henryk Witaczkowie stworzyli od zera luksusową branżę produkcji polskiego jedwabiu. Ich dzieło przetrwało wielki kryzys lat 30., niemiecką okupację i komunę. Niestety, upadło pod pręgierzem dzikiego kapitalizmu lat 90.

Gąsienice jedwabnika, jednego z tysięcy gatunków motyli, odżywiają się liśćmi morwy. Dlatego na początek umieszcza się ich jajeczka na młodych liściach tego drzewa. Jedna larwa zjada ich 8 kg dziennie! W ciągu miesiąca masa owada wzrasta 10 tys. razy. Po kilku dniach zaczyna on budować kokon (trwa to trzy dni), w którym przepoczwarza się w motyla. Przy okazji powstaje 1,5-kilometrowa nić, ciasno utkana i zwinięta, którą – po działaniu gorącej pary – da się rozwinąć. Potem następuje proces przędzenia, z którego otrzymywane jest najbardziej luksusowe włókno naturalne stosowane do produkcji drogocennych tkanin, takich jak satyna, żorżeta czy żakard.

Jedwab jest bardzo drogi, luksusowy i ma ważną zaletę: nie wychodzi z mody od tysięcy lat. Przez dwadzieścia wieków tajemnicy jego produkcji pilnie strzegli Chińczycy, ale już w średniowieczu wytwarzano go też w zachodniej Europie. Technologia na skalę przemysłową trafiła do Polski dopiero po 1918 r. dzięki Stanisławie i Henrykowi Witaczkom. Rodzeństwo spokojnie można by nazwać matką i ojcem polskiego jedwabnictwa. Niestety, zapewne z powodów genderowych, historia zapamiętała niemal wyłącznie Henryka. A przecież to jego siostra stworzyła markę, dzięki której „jedwab z Milanówka” do dziś jest symbolem luksusu.