Na raka trzeba sobie zapracować

Czy rak to najinteligentniejsza z chorób?

Patrząc na złożoność samej choroby, na pewno jedna z najinteligentniejszych, co zresztą pokazuje historia ludzkiej walki z nią. Dawniej uważano, że kiedy człowiek choruje na raka, to trzeba przede wszystkim zabić komórki rakowe, więc wszystkie metody lecznicze – radioterapie, chemioterapie – były wykorzystywane właśnie w takim doraźnym celu. Obecnie przyjmuje się, że rak jest chorobą układu autoimmunologicznego, więc również leczenie ewoluuje, staje się bardziej holistyczne.

Dr Siddhartha Mukherjee w książce „Cesarz wszech chorób” porównuje raka do człowieka i naszych zdolności adaptacyjnych – kiedy nowotwór zostaje zwalczony np. w jednym organie, szybko potrafi znaleźć sobie „schronienie” w innym miejscu w organizmie.

Jeśli rak nie jest uwarunkowany genetycznie, to na tę chorobę, kolokwialnie mówiąc, trzeba sobie zapracować. Nowotwór na ogół rozwija się przez bardzo długi okres, a mechanizmy jego rozrostu są niezwykle złożone.

Czy rozumiemy te mechanizmy?

Gdybyśmy rozumieli wszystko na poziomie komórkowym czy międzykomórkowym, to najprawdopodobniej opracowalibyśmy już skuteczne metody leczenia. Rak jest skomplikowaną chorobą rozpoczynającą się od pojedynczej komórki.

Ludzie często mają błędne wyobrażenie na temat tej choroby. Myśląc o masie nowotworowej, wyobrażamy sobie duże skupisko wyłącznie komórek rakowych. To błędne założenie, gdyż 50–90 proc. masy nowotworowej stanowią inne komórki – chociażby komórki zrębowe i układu immunologicznego – dające paliwo do rozwoju tym złym. To paradoks, że komórki, które powinny nas chronić, bardzo wspomagają rozwój choroby – i właśnie m.in. to sprawia, że wciąż nie umiemy sobie z rakiem poradzić, a rozwój nowych leków jest niezwykle trudny. Pomyśl, że jeden taki proces trwa 15 lat, inwestujesz w niego 4 mld dol., a później i tak niewiele z niego wynika…

Pojawiają się mimo to kolejne innowacyjne metody leczenia, np. immunoterapie.

One jednak często nie działają i są nieefektywne, właśnie dlatego że nie rozumiemy procesów wewnątrzkomórkowych i międzykomórkowych. Mój zwrot ku zagadnieniom immunologicznym wynika właśnie z faktu, że jeśli lepiej zrozumiemy raka na poziomie immunologicznym, to skuteczniej będziemy mogli z nim walczyć. No bo czym jest rak? To choroba, w której nasz system immunologiczny nie potrafi rozpoznać komórek rakowych. W każdym organizmie krążą takowe i kiedy układ immunologiczny działa prawidłowo, to jest w stanie je rozpoznać i unicestwić. Kiedy nie działa poprawnie, wtedy zaczynają się problemy.

Wielu lekarzy podkreśla, że współczesne metody leczenia – zwłaszcza w przypadku zaawansowanych nowotworów – mają na celu uczynienie z raka choroby przewlekłej, z którą, jak np. z cukrzycą, będziemy mogli względnie komfortowo żyć przez długie lata.

Nowotwory mogą być w pewnym sensie traktowane jako choroba przewlekła i nawracająca szczególnie u osób starszych, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że nie każdy może sobie pozwolić na w pełni personalizowane leczenie. Bo...