ESG wciąż nie kusi polskich firm

W ostatnim kwartale 2021 roku firma doradcza INSPIRED oraz InCredibles Sebastiana Kulczyka przeprowadziły pionierskie badanie dotyczące zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw sektora IT w Polsce. Z przygotowanego raportu wynika, że większość polskich przedsiębiorstw IT prowadzi w tym zakresie działania nieusystematyzowane, które mogą nie sprostać regulacjom prawnym i społecznym. Polskie firmy technologiczne nie badają śladu węglowego, większość z nich przekazuje dane podmiotom trzecim bez zgody użytkowników i nie wdrożyło żadnych działań antykorupcyjnych. Jasno wynika z tego, że przed polskim sektorem IT stoi poważne wyzwanie. Szczególnie, że stanowi on 7,6% rynku unijnego, a Polska zajmuje piąte miejsce wśród państw europejskich pod względem liczby zarejestrowanych przedsiębiorstw z sektora ICT oraz siódme miejsce, jeżeli chodzi o dynamikę wzrostu.  

Więcej firm z ESG

W Unii Europejskiej od 2023 roku obowiązywać będzie dyrektywa Corporate Sustainability Reporting (CSRD) rozszerzająca oraz uszczegóławiająca obowiązek raportowania pozafinansowego na wszystkie firmy spełniające minimum dwa z następujących kryteriów: 40 mln EUR obrotu netto, 20 mln EUR w aktywach, 250 lub więcej pracowników. Liczba regulacji ESG na rynkach inwestycyjnych rośnie w lawinowym tempie, a więc jest już jasne, że zrównoważony rozwój to nie trend, lecz nowy paradygmat zmieniający zasady działania gospodarki. 

- Nowoczesna gospodarka wymusza nowe reguły gry. Bez wszechstronnej, autentycznej strategii ESG coraz trudniej będzie pozyskiwać kolejne rundy finansowania, kredyty, klientów, wygrywać zagraniczne przetargi, tworzyć międzynarodowe konsorcja, transferować know-how czy przyciągać najbardziej wartościowych pracowników – mówi Sebastian Kulczyk, inicjator InCredibles – programu mentoringowego dla najbardziej innowacyjnych startupów z Polski. 

Wyzwania związane z kwestiami środowiskowymi, społecznymi oraz ładu korporacyjnego, czyli tzw. kwestiami ESG (z ang. E-Environmental, S-Social, G-Governance), przed którymi stoją firmy technologiczne są tym bardziej istotne, że sektor ten charakteryzuje bardzo niewielki zakres regulacji w tym zakresie. Dlatego z inicjatywy INSPIRED oraz programu InCredibles Sebastiana Kulczyka pod koniec 2021 roku przeprowadzono badanie pt. „Polskie firmy technologiczne wobec globalnych wyzwań”, którego efektem jest pierwszy tego typu raport w Polsce „Szanse i zagrożenia – odpowiedzialność społeczna i środowiskowa firm IT”. 

Raport skupia się na kilku aspektach ESG, w tym na wpływie firm IT na środowisko i społeczeństwo. Porusza również temat ładu korporacyjnego oraz bezpieczeństwa danych. Pokazuje modelowe rozwiązania, przykłady działań oraz prognozy na przyszłość. Badanie dowodzi, że takie opracowania są potrzebne, ponieważ okazuje się, że jedynie 11% polskich firm IT podchodzi strategicznie do kwestii ESG, natomiast nieświadomych, czyli takich które nie wdrożyły żadnych działań wynikających bezpośrednio z chęci wywołania pozytywnej zmiany społecznej, jest około 45%.  

Środowisko

Z badania wyłania się niepokojący obraz - podejście polskich firm IT do kwestii środowiskowych jest powierzchowne, nieuporządkowane i dyktowane korzyściami ekonomicznymi. Jedynie 5% przedsiębiorstw branży technologicznej w Polsce mierzy swój ślad węglowy, jednak połowa deklaruje, że będzie to robić w kolejnych latach. Większość przedsiębiorstw nie wytwarza ani nie kupuje energii z OZE lub nie wie, czy wykorzystuje zieloną energię w codziennym funkcjonowaniu. 90% firm nie analizuje sposobu, w jaki ich oprogramowanie wpływa na zużycie energii. 

- Trudno nie odnieść wrażenia, że większość polskich przedsiębiorstw technologicznych myśli o środowisku naturalnym niejako przy okazji szukania oszczędności. Symptomatyczna jest wynoszona na ekologiczne sztandary możliwość pracy zdalnej – w dobie COVID-19 to standard i konieczność, a nie świadoma prośrodowiskowa inicjatywa. Najlepiej widać to po małej popularności działań bliższych podstawowej działalności, ale wymagających większego zaangażowania i nakładów finansowych, jak mierzenie śladu węglowego, niskoemisyjne rozwiązania programistyczne czy korzystanie z energii OZE – podkreśla Marta Lesiewska, inicjatorka powstania raportu, Founder & Consultant INSPIRED.  

Wpływ społeczny 

Dużo lepiej wygląda kwestia wpływu społecznego. Według badania 2/3 polskich firm IT angażuje pracowników pro-bono i low-bono, a 56% samodzielnie organizuje akcje charytatywne lub inną pomoc dla potrzebujących. Polskie przedsiębiorstwa IT poświęcają średnio około 400 godzin rocznie na działania pro-bono i około 300 na low-bono, co odpowiada 23% i 17% pełnowymiarowego etatu.

- Dobre rozumienie misji pro-społecznych w większości polskich przedsiębiorstw utrzymuje się na podstawowym poziomie. Najbardziej powszechne są zbiórki finansowe lub wsparcie rzeczowe dla osób potrzebujących lub schronisk dla zwierząt – dodaje Marta Lesiewska.

Ład korporacyjny 

Zupełnie inaczej wygląda kwestia etyki i procedur antykorupcyjnych. Dwie trzecie polskich przedsiębiorstw IT nie ma kodeksu etyki, a 60% z nich nie wdrożyło żadnych działań antykorupcyjnych. Natomiast tylko dwie z badanych firm przeprowadza zewnętrzny audyt zorientowany na wykrywanie zachowań korupcyjnych. Nieco ponad połowa firm deklaruje, że rezygnuje ze zleceń i przetargów budzących wątpliwości natury etycznej, a co trzecie przedsiębiorstwo nigdy się z taką sytuacją nie spotkało.

- Skuteczny i przestrzegany kodeks etyki, wsparcie różnorodności, działania antykorupcyjne czy możliwość anonimowego zgłaszania wątpliwości i naruszeń nie powinny być na rynku wyróżnikami – powinny być standardem – podkreśla Lesiewska. 

Bezpieczeństwo danych osobowych 

W badaniu została ujęta również kwestia ochrony danych osobowych. 9 na 10 firm wdrożyło politykę bezpieczeństwa danych klientów i inne polityki bezpieczeństwa danych osobowych, jednak 40% przedsiębiorstw nie wie, jak postąpić w sytuacji naruszenia przepisów dotyczących danych osobowych i ich „wycieku”. Bardzo niepokojący jest wysoki odsetek firm, które przekazują zgromadzone informacje podmiotom trzecim bez wiedzy osób udostępniających swoje dane. Do takich praktyk przyznało się aż 75% badanych. Natomiast aż 1/3 firm technologicznych przekazujących dane osobowe innemu podmiotowi nie podpisuje odpowiedniej umowy powierzenia. 

„Z badania wynika, że polskie firmy technologiczne zdążyły wdrożyć szereg rozwiązań formalnych zabezpieczających ich interesy oraz osób, których danymi dysponują. Martwi jednak praktyka, szczególnie bardzo niska świadomość i gotowość do reakcji w sytuacjach awaryjnych. Fakt, że 40% przedsiębiorstw technologicznych nie wie, jak ma się zachować w przypadku wycieku danych jest sygnałem alarmowym dla całej branży” – dodaje Marta Lesiewska. 

Perspektywy na przyszłość 

Bardzo pozytywnym wnioskiem były deklaracje badanych firm odnośnie do przyszłości. Większość z nich deklaruje, że będzie rozwijać strategię ESG szczególnie w zakresie ochrony klimatu, ładu korporacyjnego oraz wpływu na otoczenie społeczne.