Co czwarta polska firma bankrutuje w ciągu 3 lat

Według danych Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej, w pierwszej połowie 2024 r. opublikowano w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz Krajowym Rejestrze Zadłużonych 219 upadłości firm. Dla porównania, w całym 2023 r. takich upadłości było 408. Jednocześnie w br. 531 wniosków o upadłość oddalono, podczas gdy w całym 2023 r. oddalonych wniosków było 611.

Do upadłości należy jednak dodać rosnącą liczbę restrukturyzacji firm. W pierwszej połowie 2024 r. ogłoszono 2261 takich postępowań. To wzrost o prawie 5 proc. w stosunku do pierwszej połowy 2024 r. Dla porównania w całym 2023 r. postępowań restrukturyzacyjnych było 4244.

Oprócz restrukturyzacji wpływ na liczbę upadłości firm ma też ogłaszanie upadłości konsumenckiej przez osoby, które wcześniej prowadziły działalność gospodarczą. W 2023 r. taką upadłość konsumencką zamiast firmowej ogłoszono aż 2190 razy. W 2022 r. wspominanych upadłości było 749, a w 2021 r. – 949.

– Fala niewypłacalności, która przetacza się przez polską gospodarkę w pierwszej połowie 2024 roku, nie jest zaskoczeniem. To konsekwencja tego, co się działo w gospodarce w latach 2021-2022 i później. Początkowo wysokie ceny energii i rosnące koszty kredytów firmy przerzucały na odbiorcę końcowego. Ale inflacja zrobiła swoje, popyt spadł, więc ceny już nie mogą rosnąć w takim samym tempie, a energia przecież nie potaniała. Czyli mamy wysokie koszty, malejące marże i kurczącą się sprzedaż. Nie wszyscy to wytrzymują – komentuje Adam Łącki, prezes Zarządu Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej.

Pretendenci do bankructwa

Wpis do Krajowego Rejestru Długów może, ale nie musi być pierwszym sygnałem poważniejszych kłopotów finansowych. Świadczy o tym chociażby fakt, że w ciągu 21 lat działalności KRD zniknęły z niego tysiące dłużników, którzy spłacili swoje zobowiązania, dzięki czemu wierzyciele odzyskali 179,8 mld zł. Faktem jest jednak, że w pierwszej połowie tego roku swoją upadłość poprzedziło wpisem do KRD 129 przedsiębiorstw.

– Spośród firm, które zbankrutowały w pierwszym półroczu 2024 roku, blisko 60 procent było wpisanych do KRD jako dłużnicy. Co gorsza, prawie 22 procent firm było notowanych w rejestrze już na 36 miesięcy przed upadłością. Ten czas wystarczył, by niemal trzykrotnie wzrosła liczba wierzycieli poszkodowanych przez niesolidnych płatników. Mimo kłopotów z wypłacalnością, te zadłużone firmy przez trzy lata wciąż aktywnie działały na rynku, zawierając nowe kontrakty i zaciągając kolejne zobowiązania. Rosła też wartość długu, którego finalnie nie spłaciły. To niemal 33 miliony złotych. Sytuacji można by zapobiec, gdyby wierzyciele każdorazowo weryfikowali kontrahenta przed nawiązaniem współpracy – komentuje Sandra Czerwińska, ekspertka Rzetelnej Firmy.

Upadłość domeną spółek z dużych miast

88 proc. wszystkich firm, które przed upadłością były notowane w KRD, stanowią spółki. 12 proc. to jednoosobowe działalności gospodarcze. Pod względem branż, najwięcej dłużników działało w przemyśle, ale najwyższe łączne zadłużenie obciążało firmy działające w sektorach nieruchomości i w handlu (odpowiednio po 5,13 mln zł). Tuż po nich, z długiem 3,8 mln zł, znalazły się firmy budowlane, z długiem 3,7 mln zł – przemysłowe, a z długiem 3 mln zł – transportowe.

Liczba dłużników-bankrutów rośnie wprost proporcjonalnie do wielkości miejscowości, w której mają siedzibę. Najwięcej takich firm odnotowano w miastach powyżej 300 tys. mieszkańców. Ale najwyższe łączne zadłużenie – 12 mln zł – mają przedsiębiorcy z miast liczących 50-100 tys. mieszkańców. Pod względem regionów wybija się Mazowsze (7,3 mln zł). Niewiele mniej, bo 6,6 mln zł, mają do oddania bankruci z województwa łódzkiego, a trzecie miejsce ex aequo z długiem po 3,9 mln zł zajmują województwa: pomorskie i zachodniopomorskie.

JDG-i wybierają restrukturyzację

O ile jednak upadłość jest domeną spółek prawa handlowego, o tyle restrukturyzację chętniej wybierają jednoosobowe działalności gospodarcze. Wśród tych firm, które rozpoczęły w I półroczu restrukturyzację, 2/3 stanowiły JDG-i, a 1/3 spółki.

W dniu ogłoszenia restrukturyzacji, w KRD widniało 42 proc. firm. Natomiast już 3 lata wcześniej wpisanych było 15 proc. takich przedsiębiorców. Finalnie pozostawili po sobie 108,1 mln zł nieuregulowanych zobowiązań finansowych. Najwięcej – 19,8 mln zł – firmy działające na Mazowszu. Ponad 13,3 mln zł muszą zwrócić wierzycielom przedsiębiorstwa z województwa wielkopolskiego, a 12,8 mln zł z kujawsko-pomorskiego.

Co ciekawe, pod względem wielkości miejscowości, największe zadłużenie mają firmy ze średnich miast, liczących 20-50 tys. mieszkańców (26,2 mln zł). Stanowią też najliczniejszą grupę dłużników, którzy wystąpili o restrukturyzację.

Tutaj, podobnie jak w przypadku upadłości, najwięcej długów zgromadziły firmy handlowe (23 mln zł). Następnie – firmy przemysłowe (16,9 mln zł) i transportowe (16,8 mln zł). Warto zwrócić też uwagę na wysoki współczynnik zadłużenia firm budowlanych, wynoszący 15,7 mln zł.

Lista poszkodowanych branż

Z danych Krajowego Rejestru Długów wynika, że w pierwszej połowie 2024 roku ofiarami niewypłacalnych firm padło 1235 wierzycieli.

- Na skutek upadłości kontrahentów ucierpiały przede wszystkim firmy budowlane, energetyczne i paliwowe. Z kolei wierzycielami przedsiębiorstw, które wystąpiły o restrukturyzację, były w głównej mierze instytucje finansowe (banki, firmy leasingowe, faktoringowe, towarzystwa ubezpieczeniowe i fundusze sekurytyzacyjne), ale też jak w przypadku upadłości, firmy z branży paliwowej i budowlanej. Wysoko na liście wierzycieli znajdują się także przedsiębiorcy z sektora rolnego – wymienia Adam Łącki, prezes Zarządu Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej.

Ogłoszenie przez sąd upadłości dłużnika bądź wdrożenie restrukturyzacji daje wierzycielom szanse na odzyskanie pieniędzy, nigdy jednak w pełnej wysokości. Przy restrukturyzacji umarzanych jest najczęściej od 10 do 20 proc. długu, po bankructwie znacznie więcej. Takie są koszty zaniechania weryfikacji kontrahentów bądź zwlekanie z windykacją, aż jest za późno.

– Pamiętajmy, że jeśli nasz kontrahent ogłosił upadłość, to niemożliwe staje się już dochodzenie należności na drodze sądowej czy egzekucyjnej. Jedynym sposobem odzyskania pieniędzy jest zgłoszenie roszczeń do masy upadłościowej. A bankructwo sąd ogłasza w sytuacji, kiedy długi przerosły majątek dłużnika, a on sam nie jest w stanie regulować zobowiązań. W przypadku restrukturyzacji wierzyciel również traci możliwość wszczęcia postępowania windykacyjnego, sądowego lub komorniczego wobec dłużnika. Zyskuje co prawda sądowe zapewnienie, że jego zobowiązania zostaną spłacone, ale nigdy w pełnej wysokości. Głównym celem postępowania restrukturyzacyjnego jest bowiem pomoc w oddłużeniu przedsiębiorcy, który nie może już spłacać swoich zobowiązań – dodaje Sandra Czerwińska, ekspertka Rzetelnej Firmy.

Sprawdź także: Ostatni moment na zgłoszenie do konkursu dla startupów Spotlight. Do wygrania 350 tys. euro