Wykorzystanie danych administracyjnych do monitorowania i ewaluacji polityk publicznych

Impulsu do rozwoju w tym kierunku dostarczyła pandemia COVID-19. Pokazała, że bez precyzyjnych danych, analizowanych w sposób zwinny w czasie rzeczywistym, nie sposób reagować adekwatnie i skutecznie, a tym bardziej prognozować i przeciwdziałać. Z kolei ograniczenia wywołane pandemią, wymusiły zmianę podejścia do badań społecznych. Gdy badania terenowe oparte na bezpośrednich kontaktach z respondentem stały się niemożliwe, inne podejścia badawcze zyskały na znaczeniu (m.in. zdalne techniki badawcze, ale w szczególności wtórne wykorzystanie danych administracyjnych).

Opisywana zmiana niesie ze sobą szereg korzyści, spośród których wymienić można m.in:

- redukcję obciążeń sektora administracji publicznej (i respondentów ankiet),

- większą elastyczność i szybszą reakcję na nowe potrzeby informacyjne użytkowników oraz dostarczanie informacji adekwatnych do ich potrzeb,

- obniżenie kosztów tworzenia statystyk,

- zwiększenie dokładności i aktualności danych wynikowych i oszacowań,

- skrócenie czasu przetwarzania danych.

Co oczywiste, rozwój wykorzystania danych administracyjnych związany jest również z szeregiem wyzwań i ograniczeń. Spośród nich warto zwrócić uwagę na uwarunkowania prawne – po pierwsze, dane rejestrowe, co do zasady mogą być wykorzystywane jedynie do celów, które są dopuszczone w prawodawstwie. Po drugie, w celu zapewnienia bezpieczeństwa danych – praca z danymi rejestrowymi związana jest z wymogiem ich anonimizacji lub pseudoanonimizacji. Nie bez znaczenia pozostają również wyzwania instytucjonalne, związane z wypracowaniem i obsługą procesu udostępniania danych pomiędzy instytucjami.

W powyższym kontekście, niezwykle istotne są doświadczenia i wiedza, dotyczące korzystania z danych rejestrowych, gromadzone od wielu lat w polskiej administracji i w środowisku akademickim. Analitycy i badacze rozwijają gotowość ekosystemu danych i wypracowują dobre praktyki w tym obszarze. Te z kolei wymuszają stopniowe ograniczanie „silosowości” i rozwijanie współpracy pomiędzy gestorami i użytkownikami danych. Dobrymi przykładami w Polsce w tym zakresie są m.in. systemowe rozwiązania w sferze edukacji i szkolnictwa wyższego (system monitorowania ekonomicznych losów absolwentów), projekty realizowane na użytek wielu polityk (Zintegrowana Platforma Analityczna), jak również projekty – w szczególności PARP – dotyczące kontrfaktycznych ewaluacji wpływu programów. Szczegółowy opis wybranych przykładów możliwości związanych z wykorzystywaniem danych administracyjnych można znaleźć w publikacji PARP pt. "Public Intelligence. Wykorzystanie danych administracyjnych do monitorowania i ewaluacji polityk publicznych."

Wtórne wykorzystanie danych administracyjnych jest obecnie trendem, którego rozwój widoczny jest nie tylko w Polsce. Zmiana, która jest obserwowana, niesie ze sobą olbrzymie korzyści, jednak jej skuteczne wdrożenie wymaga przemyślanych działań, bez których może ona ulec wyhamowaniu – na skutek np. braku sprawnych i bezpiecznych rozwiązań w zakresie wymiany danych rejestrowych.