Global Forum on Nictotine: alternatywy dla papierosów mogą uratować miliony ludzi

Podczas debaty „Saving lives like Sweden” omawiano fenomen Szwecji, która stała się prymusem w odchodzeniu od tradycyjnych papierosów. Szwedzi odeszli od palenia na masową skalę – w związku z tym cały kraj nazywany jest strefą wolną od dymu, gdyż zwykłe papierosy pali jedynie 5,9 proc. społeczeństwa.

Fenomen Szwecji bez tradycyjnych papierosów

Unia Europejska (UE) zobowiązała wszystkich członków do uwolnienia się od dymu tytoniowego do 2040 r. Większość państw członkowskich nie osiągnie tego celu w zakładanym terminie. Szwecja natomiast osiągnie ten historyczny kamień milowy już w tym roku. To aż 17 lat przed terminem ustalonym przez UE, zanim jakikolwiek kraj znajdzie się choćby w pobliżu tego osiągnięcia.

Na czym polega recepta Szwecji na odejście od palenia tytoniu? Nad tym zastanawiali się reprezentanci uczelni z całego świata m.in. USA, RPA, Wielkiej Brytanii, Grecji, Polski, Hiszpanii.

Dr Delon Human zaznaczył, że w trakcie pandemii Covid-19 (od 2019 roku) zmarło 3,5 mln ludzi. Tymczasem każdego roku co najmniej 8 mln ludzi umiera z powodu palenia papierosów. – W proces wynalezienia szczepionki na Covid-19 zaangażowały się zarówno państwa jak i sektor prywatny, organizacje pozarządowe, naukowcy i reprezentanci różnych grup. Zajęło to raptem 18 miesięcy, a według danych WHO szczepionka oszczędziła życie 17,5 mln ludzi. Podobnej rewolucji potrzebujemy w związku z paleniem papierosów – mówił dr Human, trzykrotny doradca dyrektorów generalnych WHO.

Jak zaznacza dr Human państwa robią stanowczo za mało, żeby pomóc obywatelom rzucić palenie lub zaproponować im mniej szkodliwe alternatywy w uzależnieniu od nikotyny. – Dlaczego przez 60 lat trwania „mody na palenie” państwa nie zaangażowały się w ten proces wystarczająco? Z powodu pieniędzy, jakie zarabiają na akcyzach – wyjaśnia dr Human i przytacza sukces Szwecji, jako przykład państwa gdzie politycy wzięli odpowiedzialność za edukowanie obywateli.

Plan działania dla innych krajów

Szwecja jest o krok od zajęcia pierwszego miejsca na świecie w dziedzinie zdrowia publicznego jako ten kraj, który nakreśli plan działania w celu ratowania dziesiątek milionów istnień ludzkich na całym świecie. Licząca nieco ponad dziesięć milionów mieszkańców Szwecja, w oparciu o obecne trendy, wkrótce stanie się pierwszym krajem, który zrezygnuje z papierosów.

Zarówno Europejska Siec na rzecz Ograniczania Palenia Tytoniu (ENSP), jak i Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznają dany kraj za oficjalnie wolny od dymu, gdy mniej niż 5% jego dorosłej populacji pali tytoń.

Szwecja już czerpie korzyści, notując niższe wskaźniki zachorowań na raka i zgonów spowodowanych paleniem tytoniu niż w innych krajach UE. Szwecja - w której niegdyś 49% męskiej populacji regularnie paliło - dokonała niezwykłego wyczynu, dostarczając tym samym realistycznego i możliwego do powielenia planu działania ku światu wolnemu od dymu tytoniowego.

Kluczem do sukcesu szwedzkiej walki z tytoniem było przyjęcie strategii redukcji szkód. Szwecja aktywnie wdrożyła postanowienia Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu (FCTC), której najwazniejszy artykuł mówi, że: „ograniczenie użycia tytoniu" oznacza zbiór strategii ograniczenia popytu, podaży i szkodliwego działania, których celem jest poprawa stanu zdrowia ludności poprzez eliminowanie lub zmniejszanie konsumpcji wyrobów tytoniowych i narażenia na dym tytoniowy. Dzięki zastosowaniu surowych środków ograniczających użycie tytoniu, konsumpcja palnych wyrobów tytoniowych stała się mniej atrakcyjna dla dorosłych palaczy, ułatwiając jednocześnie korzystanie z mniej szkodliwych niepalnych form tytoniu i nikotyny. W ciągu ostatnich pięciu dekad Szwedzi stopniowo i systematycznie sprawili, ze bezdymne i mniej szkodliwe alternatywy dla palenia papierosów stały się dostępne, przystępne i akceptowalne w ich społeczeństwie. Wspierając wolne od dymu opcje, takie jak snus, a w ostatnich latach doustne saszetki z nikotyna i e-papierosy (zwane inaczej produktami do vapingu), ich pragmatyczne podejście przyniosło sensacyjne korzyści dla zdrowia publicznego.

Gdyby odzwierciedlić szwedzkie wskaźniki umieralności związane z paleniem tytoniu w innych krajach, w ciągu najbliższej dekady w samej UE można by uratować życie ponad 3,5 mln osób.

Nie mów ludziom, że "mają przestać palić"

Dr Anders Milton ze Snuss Commision, w trakcie debaty zaznaczył, że politycy Szwecji nie mówili nikomu „masz przestać palić” a skupili się na pokazaniu palaczom alternatyw.

- To bardzo ważne, żeby konstruować odpowiedni komunikat dla uzależnionych. Można im powiedzieć „możesz żyć albo umrzeć” ale lepiej powiedzieć „masz szansę zobaczyć jak dorastają twoje wnuki jeśli tylko przerzucisz się na mniej inwazyjną metodę podawania nikotyny”. W Szwecji nie było „ruchu przeciwko papierosom” tylko przedstawiono inne ścieżki wyboru - przypomina dr Milton.

Co ciekawe obecnie snuss, czyli według statystyk i badań publicznych jedna ze zdrowszych metod podawania nikotyny jest obecnie nielegalny w UE, poza Szwecją. Eksperci jednogłośnie uznali, że to odbiera palaczom szansę na dłuższe życie w zdrowiu. Z kolei stanowisko Unii Europejskiej zakłada, że snuss to kolejna uzależniająca substancja nikotynowa, więc nie ma powodu, by wprowadzać ją na wspólny rynek. Unijny Trybunał nie dopuścił snussa do używania w innych krajach członkowskich argumentując, że sukces Szwecji w odejściu od palenia polega raczej na długotrwałej edukacji zdrowotnej i specyficznej kulturze Szwecji, która zakłada dbanie o siebie, swój organizm, uprawianie sportów itp.

Dr Konstantinos Farsalinos zaznaczył, że ludzie palą, bo lubią palić i jeśli mają z tego zrezygnować muszą polubić alternatywę dla papierosów. – Nie zgadzam się z decyzją UE na temat odmowy snussa dla obywateli Wspólnoty. Unia Europejska jest uprzedzona do wszystkich wyrobów tytoniowych. Tymczasem z mojej pozycji jako medyka wydaje mi się skandaliczne, że zabrania się osobom uzależnionym dostępu do alternatyw, które są zdrowsze od zwykłych papierosów, co potwierdzają badania z 40 lat – podsumował grecki lekarz.