Bardzo wyspecjalizowani fachowcy

Rafał ma 33 lata. Mimo wysokiej inteligencji i ukończenia licencjatu ekonomicznego, po długich poszukiwaniach znalazł pracę w firmie ochroniarskiej, gdzie przepracował półtora roku. Ze względu na to, że przedsiębiorstwo zatrudnia pracowników na najniższą krajową, ich rotacja jest bardzo duża – przez to bardzo często musiał pracować za kolegów. Jako osoba wyjątkowo lojalna, nie potrafił odmówić szefowi ani walczyć o swoje prawa. Zdarzało się, że pracował po kilkanaście godzin dziennie, w wyniku czego jego stan zdrowia znacząco się pogorszył. Zachorował na depresję – zaburzenie często dotykające osoby ze spektrum autyzmu. 

Ola (32 lata) niedawno zmieniła pracę – bez znaczącego powodu, tak po prostu. Nowy szef często ją pogania – a przecież wtedy łatwiej o błędy – a współpracowniczka trzyma na biurku włączone radio, co bardzo ją rozprasza. Ola rzadko rozmawia z kolegami z pracy, nie chodzi na firmowe imprezy. – Jakoś mi to nie pasuje: firma i impreza – przyznaje.

Wolna, skrupulatna, wręcz pedantyczna. Nie lubi small talku, ma problem z utrzymaniem kontaktu wzrokowego. To tylko niektóre cechy mogące wskazywać, że rozmawiasz z osobą ze spektrum autyzmu. – Zamiast się odwracać plecami, spróbuj zrozumieć – apeluje psychoterapeutka Monika Kłeczek. Choć takich ludzi na rynku pracy jest coraz więcej, ciągle zatrudnia się tylko ułamek z nich.

Czy taki stan rzeczy można zmienić?

Na studiach tylko własne notatki 

– Osoby ze spektrum autyzmu charakteryzują się umiejętnością analitycznego i logicznego myślenia, mają świetną pamięć do liczb i dobrze radzą sobie w powtarzalnych obowiązkach wymagających ciągłego skupienia. To wszystko sprawia, że to niemal idealni kandydaci do pracy w branży IT – przekonuje Paweł Wojtyczka z firmy asperIT, której celem jest aktywizacja osób z autyzmem do pracy właśnie w branży informatycznej.

W krajach zachodnich poziom zatrudnienia osób ze spektrum autyzmu przez spółki technologiczne może przekraczać nawet 20 proc. (funkcjonują przy tym wyspecjalizowane software house, w których większość pracowników to osoby autystyczne) – w Polsce, jak wynika z badań NIK, to raptem 1 proc. 

Liczba osób ze spektrum autyzmu jest trudna do oszacowania. Jednocześnie nie prowadzi się badań statystycznych dotyczących chociażby liczby studentów z tymi zaburzeniami. – Nie najlepiej wspominam naukę na uniwersytecie. Kiedy inni wymieniali się notatkami czy informacjami o zagadnieniach znajdujących się na egzaminie, ja stałem z boku. Wszystko ogarniałem sam – wspomina Karol, obecnie pracownik działu księgowości w niewielkiej firmie.

Psychoterapeuci podkreślają, że wiele osób autystycznych – przy odpowiednim wsparciu – może całkiem dobrze radzić sobie na rynku pracy. Zresztą zmiana w podejściu do takich ludzi jest zauważalna już od wczesnych lat ich życia. – Najwyższa Izba Kontroli w swoim raporcie zwróciła uwagę, że coraz więcej dzieci z tą dysfunkcją korzysta z przedszkoli i szkół ogólnodostępnych, a nie z placówek specjalnych czy indywidualnego toku nauczania. Zdaniem zwolenników takiego rozwiązania zwiększa to szansę na lepszą integrację społeczną.

--------------------------------------------------------------

Podejście zawsze musi być indywidualne

Trzeba pamiętać, że osoby zmagające się z autyzmem są naprawdę różne, ale zawsze w jakiś sposób skrajne. Ktoś albo będzie lubił hałas, albo całkowitą ciszę. Albo będzie osobą bardzo towarzyską, albo samotnikiem – mówi Monika Kłeczek, psychoterapeutka, prezeska Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom i Osobom Dorosłym...