Rządowa ochrona przed przejęciami doprowadzi do upadku tysiące firm?

W ocenie Rady Przedsiębiorczości, którą tworzą Konfederacja Lewiatan, Krajowa Izba Gospodarcza, Federacja Przedsiębiorców Polskich, Polska Rada Biznesu, ABSL, Pracodawcy RP, BCC, Związek Banków Polskich oraz Związek Rzemiosła Polskiego, projekt nie powinien być dalej procedowany w zakresie dotyczącym ograniczeń w akwizycji spółek z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 47 Projektu).

W stanowisku Rady Przedsiębiorczości czytamy: Projektowana w art. 47 konstrukcja, ze względu na jej antygospodarcze skutki, a także niezgodność z prawem Unii Europejskiej i Konstytucją RP, powinna zostać uchylona (wyłączona z Projektu). 

Konstrukcja ta wprowadza daleko idące ograniczenia w pozyskiwaniu kapitału przez polskie spółki (podmioty objęte ochroną), co stwarza istotne przeszkody nie tylko w ich dalszym rozwoju, ale też w zarządzaniu negatywnymi skutkami pandemii COVID-19.

Efektem wprowadzenia projektowanych ograniczeń będzie zablokowanie – pośrednio lub bezpośrednio – wielu transakcji, od których przeprowadzenia może zależeć dalsze funkcjonowanie tych podmiotów gospodarczych, które chcą lub muszą poszukiwać finansowania na utrzymanie swojej działalności albo jej dalszy rozwój. 

Na antygospodarczy potencjał projektowanej regulacji wskazuje fakt, że wraz z zablokowaniem ww. transakcji, część spółek – w braku wystarczającego finansowania z innych źródeł – może zakończyć działalność. Oznacza to likwidację wielu miejsc pracy, wzrost bezrobocia i zmniejszenie wpływów budżetowych związanych z ich funkcjonowaniem na polskim rynku.

Niezależnie od tego, art. 47 Projektu budzi wątpliwości co do zgodności:

• z prawem Unii Europejskiej – w zakresie:
• unijnej zasady proporcjonalności,
• swobody przepływu kapitału (art. 63-66 TFUE);

z Konstytucją RP – w zakresie:

• art. 2 Konstytucji RP i wywodzonych z niego zasad prawidłowej legislacji, pewności prawa i zaufania obywatela do państwa, a także konstytucyjnej zasady proporcjonalności,
• art. 64 w zw. z art. 21 Konstytucji RP – ze względu na nieproporcjonalną ingerencję w prawo własności i prawo dziedziczenia, w tym naruszenie istoty tych praw,
• art. 20 w zw. z art. 22 Konstytucji RP – ze względu na nieproporcjonalną ingerencję w chronioną konstytucyjnie swobodę działalności gospodarczej, w tym naruszenie istoty tej wolności.

Te, spośród zmian wprowadzonych do Projektu w toku prac rządowych, które zmierzają do liberalizacji przepisów dodawanych przez art. 47 oceniamy pozytywnie. 

Niemniej, w razie dalszego procedowania Projektu w tym zakresie, konieczne jest wprowadzenie dalszych modyfikacji – co najmniej w zakresie:

• Modyfikacji zakresu pojęcia „znaczącego uczestnictwa” – przez podwyższenie projektowanego progu 20% (projektowany art. 12c ust. 1 pkt 1 lit. a-c ustawy o kontroli niektórych inwestycji).
• Zmiany „organu kontroli” – przez powierzenie przewidzianych w Projekcie kompetencji w zakresie kontroli inwestycji ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa lub ministrowi właściwemu ze względu na zakres działalności podmiotu chronionego (projektowany art. 12c ust. 1 pkt 4 ustawy o kontroli niektórych inwestycji).
• Zrezygnowania z posługiwania się konstrukcją „nabycia pośredniego” (projektowany art. 12c ust. 6-7, art. 12f ust. 2-3 ustawy o kontroli niektórych inwestycji).
• Zrezygnowania z obejmowania projektowaną konstrukcją spółek publicznych (projektowany art. 12d ust. 1 ustawy o kontroli niektórych inwestycji) albo co najmniej modyfikacja zakresu ochrony przez objęcie nią tylko tych spółek publicznych, które spełniają przesłanki określone w projektowanych art. 12 ust. 2-4 ustawy o kontroli niektórych inwestycji.
• Skrócenia do maksymalnie 1 miesiąca decyzji kończącej postępowanie kontrolne oraz okresu, o jaki może być przedłużone postępowanie w sprawie jej wydania (120 dni – art. 12h ust. 9 ustawy o kontroli niektórych inwestycji).
• Zrezygnowania z posługiwania się blankietowymi przesłankami wydania decyzji sprzeciwiającej się wobec nabycia lub osiągnięcia znaczącego uczestnictwa albo nabycia dominacji nad podmiotem objętym ochroną, o których mowa w projektowanym art. 12j ust. 1 pkt 3 ustawy o kontroli niektórych inwestycji („potencjalne zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego Rzeczypospolitej Polskiej lub zdrowia publicznego w Rzeczypospolitej Polskiej”).
• Złagodzenia kar (w tym obniżenia górnej granicy wysokości grzywny za naruszenie nowych obowiązków), obecnie nadal nadmiernie surowych, nieproporcjonalnych w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości ewentualnych naruszeń (projektowany art. 16a-16b ustawy o kontroli niektórych inwestycji).
• Skrócenia czasu obowiązywania art. 12a-12k do 6 miesięcy oraz zmiany skutków utraty przez te przepisy mocy obowiązującej dla postępowań wszczętych i niezakończonych przed upływem tego terminu (art. 66 ust. 2 i 3 Projektu).
• rozszerzenie podmiotów nieobjętych restrykcjami do wszystkich z państw członkowskich OECD. 

- Liczymy, że powyższe uwagi zostaną uwzględnione w toku ewentualnej dyskusji nad finalnym kształtem projektowanej konstrukcji – w celu zapewnienia jej proporcjonalności, zgodności z Konstytucją RP i prawem Unii Europejskiej, a także ograniczenia jej negatywnych skutków gospodarczych – napisała Rada Przedsiębiorczości.