Problematyczny podatek u źródła

Naturalną konsekwencją globalizacji jest coraz częstsza działalność polskich firm na rynkach międzynarodowych. Nabywając różnego rodzaju usługi z zagranicy, polscy przedsiębiorcy nie zdają sobie często sprawy, że mogą być one dodatkowo opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym (tzw. podatkiem u źródła). 

Podatek u źródła jest zryczałtowanym podatkiem dochodowym płaconym przez nierezydentów podatkowych w Polsce od przychodów osiąganych na terytorium Polski. Do zapłaty tego podatku zobowiązany jest podmiot, który osiąga na terytorium Polski przychód z tytułu świadczenia usługi, przy czym płatnikiem jest nabywca usługi (a więc podmiot będący polskim rezydentem podatkowym). 

Zgodnie z regulacją określoną w art. 3 ust. 3 pkt 5 ustawy o CIT przez dochód (przychód) osiągany na terytorium Polski należy rozumieć dochód (przychód) z tytułu należności regulowanych, w tym stawianych do dyspozycji, wypłacanych i potrącanych przez osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej mające miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium RP, niezależnie od miejsca zawarcia umowy i wykonania świadczenia. 

Powyższa regulacja, doprecyzowana od 1 stycznia 2017 r., oznacza, iż każda zapłata (w tym wzajemne potrącenie lub pozostawienie do dyspozycji) na rzecz podmiotu zagranicznego będzie stanowić dla tego podmiotu dochód (przychód) uzyskiwany na terytorium RP. 

Zakres opodatkowania

Nie oznacza to, że każda zapłata na rzecz podmiotu zagranicznego objęta będzie podatkiem u źródła. Zakres opodatkowania określa art. 21 ustawy o CIT, zgodnie z którym opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym są przychody osiągane z tytułu na przykład: odsetek, praw autorskich lub praw pokrewnych; korzystania ze środka transportu lub urządzenia handlowego; świadczenia usług doradczych, księgowych, prawnych oraz reklamowych, badania rynku oraz świadczeń o podobnym charakterze. 

Po stronie płatnika tego podatku leży obowiązek identyfikacji obowiązku podatkowego i zapłaty podatku do właściwego urzędu skarbowego. Stawka podatku, w przypadku zapłaty należności za określone w art. 21 ustawy o CIT usługi, wynosi 20 lub 10 proc. 

Obowiązek płatnika

Cechą charakterystyczną podatku u źródła jest fakt, że obowiązuje on nierezydentów osiągających przychód z tytułu świadczenia wymienionych tu usług na rzecz polskiego rezydenta. Jednak to polski rezydent, będący nabywcą usługi i dokonujący zapłaty, jest płatnikiem tego podatku. 

Oznacza to, że polski przedsiębiorca dokonuje obliczenia i zapłaty podatku, za podstawę opodatkowania biorąc wypłacaną należność do podmiotu zagranicznego. W konsekwencji nierezydent otrzymuje płatność pomniejszoną o 20 lub 10 proc. (w zależności od usługi), a pozostała część stanowi podatek podlegający wpłacie do właściwego urzędu skarbowego. 

Uchybienie powyższemu obowiązkowi nie zwalnia polskiego przedsiębiorcy z obowiązku zapłaty podatku, albowiem zgodnie z art. 30 par. 1 Ordynacji podatkowej płatnik (tu: nabywca usługi) odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany a niewpłacony. Ponosi on też konsekwencje nienależytego wykonania swoich obowiązków. 

Innymi słowy – niepobranie podatku nie zwalnia nabywcy z konieczności zapłaty podatku i to po jego stronie (jako płatnika) w toku ewentualnej kontroli czy postępowania zostanie określona zaległość podatkowa. Co istotne, podatek zapłacony w takiej sytuacji nie stanowi kosztu uzyskania przychodu dla przedsiębiorcy. 

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania

Należy pamiętać, że w przypadku zarówno zakresu opodatkowania, jak i stawki podatku, pierwszeństwo przed przepisami krajowymi mają regulacje zawarte w międzynarodowych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania. 

Umowy te regulują m.in. kwestię opodatkowania dochodów w zależności od rodzaju źródła lub miejsca ich położenia. W przypadku poboru podatku u źródła większość umów wskazuje na możliwość zastosowania obniżonej stawki podatku, jednak pod pewnymi warunkami. Jednym z nich jest posiadanie ważnego i aktualnego certyfikatu rezydencji podatkowej kontrahenta zagranicznego. 

W tym miejscu należy wskazać, że na polskim podatniku, obok poboru podatku, ciążą dodatkowe obowiązki, takie jak: sporządzenie i złożenie deklaracji IFT-1/IFT-1R do właściwego urzędu skarbowego do końca lutego roku następnego w wersji elektronicznej lub do końca stycznia roku następnego w wersji drukowanej dla transakcji wymienionych w art. 21 ustawy o CIT; przekazanie IFT-1/IFT-1R kontrahentowi zagranicznemu; posiadanie certyfikatu rezydencji podatkowej kontrahenta.