Plusy dodatnie i plusy ujemne

Rozliczanie podatku VAT to jeden z największych problemów, który trapi firmy na Wisłą. Z powodu wielu przypadków wyłudzeń, miecz urzędników administracji skarbowej może zagrozić praktycznie każdemu. Efekt? Liczne problemy uczciwych podatników. 

Dobrym przykładem może być historia jednej z franczyzobiorczyń sieci McDonald’s. Przez lata przy sprzedaży produktów stosowała stawkę 5 proc. VAT (na podstawie kilkudziesięciu wydanych interpretacji indywidualnych). W 2016 r. minister finansów wydał jednak interpretację ogólną, która uznała sprzedaż dań gotowych za usługę restauracyjną – a więc objętą stawką podatku VAT w wysokości 8 proc. Franczyzobiorczyni zaczęła płacić wyższy podatek, ale urzędnicy wszczęli postępowanie, w którym domagali się zapłaty wyższego podatku VAT za okres sprzed wydania interpretacji ogólnej, w dodatku z odsetkami! – Przedsiębiorcy nie mogą czuć się bezpieczni, nawet jeżeli stosują się do uzyskanej interpretacji – komentował podczas konferencji prasowej Cezary Kaźmierczak, prezes Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.

Czas na zmiany!

Powyższy przykład to nie jedyny problem, który spotkał przedsiębiorców. Przykładowo, pieczywo objęte było kilkoma różnymi stawkami VAT w zależności od daty przydatności do spożycia. Z różnymi wariantami, bo nawet jeśli pieczywo miało krótki termin ważności (14 dni), czyli teoretycznie objęte byłoby stawką VAT 5 proc., to jeśli zawierało środki konserwujące, stawka byłaby wyższa. Inny przykład – skarbówka stwierdziła, że przedsiębiorca produkujący lody w rzeczywistości produkuje sok (mrożony). Oczywiście objęty zdecydowanie wyższą stawką VAT.

Nic dziwnego, że postulaty uregulowania narastających problemów pojawiały się coraz głośniej od lat. W efekcie Ministerstwo Finansów przygotowało kilka nowych regulacji, w tym zupełnie nową matrycę VAT oraz Wiążące Informacje Stawkowe. Matryca ma uprościć „dobór” podatku do konkretnego produktu lub usługi, a WiS ma zapewnić przedsiębiorcom jakże potrzebne bezpieczeństwo.

– Instytucja WIS będzie wiązać organ podatkowy wobec podatnika, dla którego została wydana – w odniesieniu do towaru albo usługi, która jest jej przedmiotem, dlatego istnieje duże prawdopodobieństwo, że ułatwi to działalność przedsiębiorców, których towary budziły wątpliwości co do wysokości stawki VAT – komentuje Adam Albekier, Senior Associate w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy.

Jedną z najważniejszych zasad jest to, że WIS wydana w jednym przypadku obowiązuje też innych podatników. Nie powinny pojawić się więc problemy w postaci przeczących sobie interpretacji, bądź też różnych interpretacji stosowanych przez różne urzędy skarbowe.

Nie wszystko złoto…

Niestety, mimo oczywistych plusów przedsiębiorcy powinni pamiętać o niuansach prawnych. – Wiążąca Informacja Stawkowa może wygasnąć w przypadku, gdy zmienią 

się przepisy prawa podatkowego i w związku z tym wydana decyzja nie będzie z nimi już dłużej zgodna. Szef Krajowej Administracji Skarbowej może też zmienić lub uchylić WIS w uzasadnionych przypadkach. Z kolei dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej ma możliwość zmiany wydanej przez siebie WIS z urzędu, w razie gdyby stała się ona niezgodna z przepisami prawa – komentuje Adam Albekier, Senior Associate w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy.

Oznacza to, że w skrajnym przypadku chaos nie zostanie uporządkowany, a w dodatku mogą pojawić się nierozwiewalne wątpliwości przy interpretacji przepisów. Pokaże to praktyka.

Jakub Jaros z Tax Advisory Services w Crido zwraca uwagę na potencjalne osłabienie znaczenia WIS przez specyficzne rozwiązania legislacyjne przyjęte w tym zakresie. – Wątpliwości podatników może budzić chociażby kwestia kompleksowości świadczeń: Czy WIS będzie o niej rozstrzygać? Czy takie rozstrzygnięcie będzie mogło być wykorzystane w innych elementach podatku – np. dla potrzeb określenia momentu powstania obowiązku podatkowego? Kiedy występować o interpretację, a kiedy o WIS? – zastanawia się ekspert. Niestety – i znów – jak niemal zawsze w przypadku spraw podatkowych w Polsce – pokaże to praktyka.

Jak wystąpić o WIS

Procedura uzyskania WIS jest dość prosta i tania. Podstawą do jej wydania jest wniosek składany do dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Jak komentuje Adam Albekier, złożenie wniosku jest opłacalne dla wszystkich przedsiębiorców, którzy mają wątpliwości co do ustalenia stawki VAT swoich produktów, bądź napotkali na takie problemy w przeszłości. – Koszt takiego działania jest zdecydowanie mniejszy niż ryzyko związane z przeprowadzeniem samodzielnej, a niewłaściwej klasyfikacji – dodaje. Wynosi dokładnie 40 zł za każdy towar lub usługę (czyli w przypadku wniosku o wydanie kilku WIS dla różnych produktów trzeba zapłacić więcej), chyba że skarbówka będzie musiała wykonać dokładną analizę konkretnego przypadku, wtedy koszty zostaną przerzucone na wnioskującego.

Wnioski można znaleźć na stronie KIS. Należy jednak pamiętać, że wniosek musi zawierać dane identyfikacyjne składającego, opis towaru lub usługi, a także klasyfikację tego towaru lub usługi oraz informację o dokonaniu opłaty za wydanie WIS. – Wedle uznania można do niego dołączyć również dokumenty, które ułatwią klasyfikację, co może okazać się pomocne w całym procesie. Organ, który wydaje Wiążącą Informację Stawkową może wezwać podmiot składający wniosek do dostarczenia próbek towaru do analizy, w celu dokonania klasyfikacji – zauważa Adam Albekier.

Piotr Majewski, adwokat i doradca podatkowy, partner w kancelarii HMP Legal, przestrzega przedsiębiorców, żeby rzetelnie przygotowali wniosek. – Chodzi przede wszystkim o właściwy opis towaru lub usługi i załączenie odpowiedniej dokumentacji. To właśnie precyzyjny opis zapewni „tarczę”, za którą w razie sporu z fiskusem może schronić się przedsiębiorca, będąc pewnym swoich praw. Im więcej uwagi poświęci się na tę część wniosku, tym pełniejsza i pewniejsza będzie przyznana ochrona. Organy podatkowe są związane WIS, a ewentualna droga do podważenia przyznanej ochrony wiedzie poprzez podważenie zgodności opisu towaru lub usługi ze stanem faktycznym – tłumaczy. 

Do wniosku powinno się dołączyć zdjęcia, plany, schematy, katalogi, atesty, instrukcje, informacje od producenta i inne dostępne dokumenty umożliwiające dokonanie właściwej klasyfikacji towaru albo usługi. – Nie dotyczy to próbek towarów. Organ, jeżeli uzna to za zasadne, zwróci się o ich dostarczenie w celu przeprowadzenia badań – mówi. 

Przedsiębiorcy z niektórych branż powinni dodatkowo zweryfikować swój wniosek. – Szczególnie ostrożni powinni być w tym zakresie przedsiębiorcy działających w uproszczonych schematach gastronomicznych – ze względu na nadrzędną rolę PKWiU 56 „Usługi związane z wyżywieniem”. W tym przypadku samo opisanie towaru, bez okoliczności towarzyszących jego sprzedaży, może okazać się niewystarczające do prawidłowego określenia stawki VAT – wyjaśnia Jakub Jaros. – Warto także uzasadnić klasyfikację proponowaną we wniosku o WIS. W zakresie Nomenklatury scalonej (klasyfikacji towarów) pomocne może okazać się sięgnięcie do właściwych not wyjaśniających, a także do rozbudowanej praktyki unijnych organów celnych. W ramach PKWiU brak jest narzędzia pozwalającego na przeglądanie jednostkowych rozstrzygnięć, jednak podatnicy mogą skorzystać z wyjaśnień oraz kluczy powiązań funkcjonujących w ramach PKWiU – radzi.

WIS w praktyce

Wnioski o wydanie WIS można było składać od 1 listopada 2019 r. W praktyce (oprócz wyjątku w postaci wydawnictw książkowych i prasowych) zaczną jednak obowiązywać od kwietnia 2020 r. – Nasze obserwacje wskazują, że Wiążące Informacje Stawkowe już zostały docenione przez szereg przedsiębiorców działających w branżach, gdzie obniżone stawki VAT budziły dotychczas istotne wątpliwości (np. w branży cukierniczej). Przewidujemy, że zainteresowanie tym instrumentem będzie rosnąć, tym bardziej że wnioski o WIS mogą być składane także w odniesieniu do innych przepisów VAT odwołujących się do regulacji statystycznych. W szczególności WIS może okazać się przydatna przy określeniu obowiązku stosowania mechanizmu podzielonej płatności – twierdzi ekspert z Crido.

Jak wynika z informacji przesłanych przez Ministerstwo Finansów do redakcji „My Company Polska”, od 1 listopada 2019 r. do 3 lutego 2020 r. do Krajowej Informacji Skarbowej wpłynęło 1925 wniosków o wydanie Wiążącej Informacji Stawkowej. Jak dodają przedstawiciele MF, przedsiębiorcy nie zgłaszali do tej pory żadnych problemów z ich składaniem. Do 10 lutego wydano 74 decyzje dotyczące WIS, 63 decyzje 

o umorzeniu postępowania i 35 postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania. – Zainteresowanie kwestią WIS jest dosyć duże. Właściwie nie ma tygodnia, aby ten temat nie powracał. Dotyczy to w szczególności przedsiębiorców, którzy sprzedają towary bądź usługi korzystające dotychczas z obniżonych stawek VAT – dodaje Michał Wójtowicz, adwokat w kancelarii DMP LEGAL Wójtowicz. – Warto zwrócić uwagę, że towary na potrzeby nowej matrycy stawek VAT będą klasyfikowane według tzw. Nomenklatury scalonej (CN), co dla wielu firm jest zupełną nowością. W zestawieniu z uproszczeniem nowych załączników do ustawy o VAT (są one mniej szczegółowe niż dotychczas), wśród przedsiębiorców jest sporo niepewności, jakie będą dla nich skutki wynikające z nowych przepisów i czy będą oni mogli nadal stosować np. stawkę VAT 8 proc. na sprzedawane przez siebie towary – komentuje.

Eksperci zwracają uwagę, że z czasem zainteresowanie WIS wzrośnie. – Zaznaczyć jednak trzeba, że pełna ochrona, z małymi wyjątkami, zafunkcjonuje dopiero od 1 kwietnia br. Moim zdaniem po tej dacie wraz z wejściem w życie nowej matrycy VAT i opublikowaniem pierwszych decyzji zainteresowanie będzie rosnąć wykładniczo – mówi Piotr Majewski z kancelarii HMP Legal.

-

Adam Albekier 

Senior Associate w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy

Uzyskanie Wiążącej Informacji Stawkowej niesie za sobą wiele korzyści, m.in. gwarancję prawidłowości zastosowanej stawki VAT, uzyskanie ochrony przez wnioskodawcę, dzięki której organ podatkowy nie może zakwestionować zastosowanej stawki VAT w razie kontroli. Dużym plusem tego rozwiązania jest to, że WIS będzie wiązać organ podatkowy wobec podatnika, dla którego została wydana – dotycząca towaru albo usługi będących jej przedmiotem. Podatnicy mogą więc uzyskać z wyprzedzeniem informację związaną ze zmianami w opodatkowaniu towarów i usług. Dzięki instytucji Wiążącej Informacji Podatkowej organ podatkowy nie będzie mógł zakwestionować stawki VAT zastosowanej przez podatnika, a zgodnej z informacją WIS. W ten sposób może on zabezpieczyć przedsiębiorcę w przypadku kontroli podatkowej.

-

Jakub Jaros 

Manager, Tax Advisory Services w Crido

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na termin rozpatrywania wniosków o WIS, który wynosi aż trzy miesiące. W złożonych sprawach, wymagających szczegółowej analizy skomplikowanego stanu faktycznego, taki termin niewątpliwie jest zasadny. Rodzi się jednak pytanie, czy zasadne jest tak długie oczekiwanie na WIS również w przypadku prostej klasyfikacji jednorodnych produktów. Zmiana legislacji w tym zakresie może nie być konieczna,  jeśli dyrektor KIS nie będzie każdorazowo wykorzystywał maksymalnego terminu na wydanie WIS. Kwestia powinna być jednak monitorowana.