Inwestycje w ESG. Nowa fala w polskim biznesie?

Dokonująca się na naszych oczach transformacja w zakresie odpowiedzialnego rozwoju, któremu towarzyszy transformacja energetyczna i społeczna jest jednym z najbardziej aktualnych globalnych wyzwań z jakimi mierzą się obecnie przedsiębiorcy. Szczególną wagę przywiązuje do tej problematyki również Unia Europejska. Transformacja ta wpisuje się w szeroko pojęte dostosowanie strategii przedsiębiorstw i dróg ich rozwoju do zmian m.in. klimatycznych. Umiejętnie poprowadzona, stwarza liczne możliwości przedefiniowania źródeł i sposobów korzystania z energii w przedsiębiorstwie na różnych etapach rozwoju. Stwarza zarówno szanse dla przedsiębiorców dopiero projektujących swoją działalność, jak i dla tych, którzy szukają nowych dróg rozwoju na rynku, czy też po prostu dostosowują się do nowych wymogów regulacyjnych i rynkowych. 

ESG. Co to jest?

Działające współcześnie przedsiębiorstwa muszą w procesach zarządzania uwzględniać czynniki środowiskowe (co jest jednym z elementów tzw. modelu ESG - environment, social, governance). Coraz więcej instrumentów zarządzania uwzględnia ten wymóg, ponadto pojawiają się nowe możliwości pozyskiwania środków przeznaczonych na realizację celów środowiskowych. W praktycznym podejściu do włączenia czynników ESG (E – Środowisko, S – Społeczna odpowiedzialność i G – Ład korporacyjny) do strategii zarządzania firmą pomocne są dostępne narzędzia, które proponują konkretne mierniki, sposoby ich raportowania oraz weryfikacji. Często pomagają też w ustaleniu celów, w oparciu o wiedzę naukową, dotyczących między innymi redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz zużycia energii. 

Jednym z elementów niezbędnych dla skutecznego przystosowania się do zmieniających się warunków klimatycznych (climate-proofing) jest włączenie tzw. ryzyka ESG (environment, social, governance) w proces zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie, a także w sposób pozyskania środków finansowych przeznaczonych na ich realizację. 

Przeczytaj także: ROI. Jak go wyliczyć?

Czas na ESG w biznesie

Również, tak jak dotąd, największą rolę w zwiększaniu udziału odnawialnych źródeł energii będą odgrywały prywatne przedsiębiorstwa i firmy prosumenci. W Polsce odpowiadały one za 81 proc. wszystkich mocy odnawialnych zainstalowanych w latach 2013-2019 (WiseEuropa, 2020). Warto wskazać, dlaczego tak wiele jest w tym segmencie źródeł finasowania do zrobienia po pierwsze przedsiębiorcy mają wątpliwości, co do obniżenia kosztów finansowania projektów przyjaznych „społecznie”, a z drugiej strony obawiają się, że potęgują się koszty ukryte w przypadku takiego instrumentu. Po pierwsze, emisja zielonych lub społecznych obligacji wiąże się z poniesieniem kosztów emisji i raportowania efektów ekologicznych jej wykorzystania. Skuteczna transformacja przedsiębiorstwa w ESG to jednak nie tylko zobowiązania, ale również wymierne korzyści w postaci długoterminowych oszczędności, przygotowania firmy na nadchodzące zmiany regulacyjne w tym obszarze oraz źródło inspiracji dla nowych, często innowacyjnych technologii i praktyk. To również umiejętne wbudowanie ryzyka związanego z zachodzącymi zmianami klimatycznymi w proces zarządzania ryzykiem korporacyjnym. Odejście od źródeł wysokoemisyjnych pozwoli na ograniczenie ryzyka związanego ze stale rosnącymi kosztami energii pochodzącej z paliw kopalnych. Wreszcie, działania te przekładają się również na poprawę transparentności w firmie, a co za tym idzie wizerunku danego przedsiębiorstwa, co ma istotne znaczenie dla przyciągnięcia ewentualnych inwestycji. Wielu przedsiębiorców (czy też przyszłych przedsiębiorców) już w momencie projektowania modelu biznesowego uwzględnia konieczność (i możliwość zarazem) odejścia od źródeł emisyjnych, a także wykorzystuje elementy nowoczesnej polityki energetycznej do kształtowania swojego wizerunku u inwestorów i przyszłych klientów. 

Poprawa wydajności energetycznej jest jednym z filarów inwestycji ESG. Inwestycje w tym obszarze przekładając się na znaczącą redukcję emisji gazów cieplarnianych są kluczowym priorytetem w realizacji unijnych celów klimatycznych i energetycznych. Badania naukowców potwierdzają, że w wymiarze ekonomicznym, lepsza wydajność energetyczna oznacza wzmocnioną konkurencyjność europejskich firm, co ma istotne znaczenie biorąc pod uwagę tradycyjnie wysokie oraz stale rosnące ceny energii na naszym kontynencie (KE 2018). Jednak jak wynika z najnowszego raportu Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EIB 2020) tylko ponad 40 proc. europejskich firm w 2019 roku podjęło działania mające na celu poprawę wydajności energetycznej, a tego rodzaju wydatki stanowią zaledwie 10 proc. całości inwestycji. Słowacja jest krajem, w którym takich inwestycji było najwięcej, bo aż 61 proc.; na drugim końcu znajduje się Litwa z poziomem poniżej 30 proc. W Polsce na takie działania zdecydowało się mniej niż 40 proc. firm, a inwestycje w poprawę wydajności energetycznej stanowią 7 proc. wszystkich inwestycji. Te dane w jasny sposób obrazują potrzebę bardziej systemowego ujęcia działań związanych z transformacją energetyczną na różnych etapach rozwoju firmy. 

Wskazane powyżej działania pokazują, że jeszcze wiele jest do zrobienia, aby zachęcić przedsiębiorstwa do inwestowania w ESG oraz integrowania raportowania finansowego z niefinansowym i wykorzystywać potencjał dostępnych instrumentów. Wszystko to oznacza, że przedsiębiorcy i menedżerowie muszą obecnie coraz lepiej poznawać kwestie związane z zarządzaniem środowiskowym i społecznym, gdyż uwzględnienie tych aspektów w zarządzaniu przedsiębiorstwami jest konieczne dla zapewnienia im dobrych podstaw trwałego rozwoju. 

---

O autorze:

prof. dr hab. Marta Postuła, kierownik Katedry Finansów i Rachunkowości na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, dyrektor Centrum Przedsiębiorczości, współpracuje z Akademią Leona Koźmińskiego, członek zespołu badawczego Centrum Badawcze Transformacji, Integracji i Globalizacji TIGER.