Finał finansowej epoki PiS? Komisja Europejska uruchomi procedurę nadmiernego deficytu wobec Polski
Ostateczna decyzja o otwarciu procedury zostanie podjęta przez Radę UE w lipcu. Małym pocieszeniem może być fakt, że procedura EDP ma zostać otwarta także dla Węgier, Malty i Słowacji oraz krajów uznawanych za bardziej zamożne: Belgii, Francji i Włoch.
Analiza sytuacji finansowej Polski
Zgodnie z prognozami ekonomistów PKO BP, deficyt sektora finansów publicznych Polski w 2024 roku ma wzrosnąć do 5,3% PKB. Główne czynniki wpływające na pogorszenie wyniku fiskalnego to realizacja obietnic wyborczych, takich jak 20% podwyżki płac w sektorze publicznym oraz waloryzacja świadczeń 800+. Dodatkowo, istotne są również wydatki zbrojeniowe, które pochłoną duże zasoby.
"Sektor fiskalny będzie też ponosił opóźnione koszty wysokiej inflacji z 2023 (waloryzacja świadczeń społecznych) w otoczeniu niskiej bieżącej inflacji, negatywnej dla dochodów" - czytamy w raporcie.
Skutek procedury EDP: Rząd zacznie zwiększać dyscyplinę fiskalną
Eksperci PKO BP oceniają, że procedura nadmiernego deficytu nie powinna być dotkliwa dla polskiej gospodarki. Wymagać będzie ona dostosowań fiskalnych na poziomie około 0,5% PKB rocznie, co nie powinno znacząco wpłynąć na stabilność ekonomiczną kraju. Przewiduje się, że od 2025 roku rząd zacznie stopniowo zwiększać dyscyplinę fiskalną.
"Po wyborczym maratonie rząd może rozpocząć zwiększanie dyscypliny w finansach publicznych (np. tylko 4,1 proc. podwyżki płac w sektorze publicznym). Istotnym punktem odniesienia będzie zapowiadana przez MF na jesień publikacja strategii konsolidacji fiskalnej, której celem będzie uniknięcie przekroczenia przez dług publiczny 60 proc. PKB w 2026" - napisano w raporcie.
Zmiana w każdym aspekcie życia. Najlepsze startupy AI
Mniej wydatków pozabudżetowych - flagowego sposobu zarządzania finansami przez PiS
Ministerstwo Finansów planuje wprowadzenie zmian w systemie finansów publicznych, które mają poprawić jakość polityki fiskalnej w dłuższym terminie. W 2026 roku ma zacząć działać Rada Fiskalna, a jeszcze w tym roku zaktualizowana zostanie reguła wydatkowa. Celem tych działań jest zwiększenie transparentności oraz zmniejszenie znaczenia wydatków pozabudżetowych - wskazuje portal Bankier.pl powołując się na źródło PAP Biznes.
To właśnie umieszczanie wydatków poza budżetem było specjalnością rządu Zjednoczonej Prawicy. W latach 2016-2023 stały się istotnym elementem finansów publicznych, wzbudzając liczne kontrowersje i obawy o przejrzystość i stabilność budżetu.
W ostatnich latach polski rząd zaczął korzystać z funduszy pozabudżetowych, aby finansować różne potrzeby, nie objęte bezpośrednio przez budżet państwa. Wydatki te obejmują szeroki zakres, w tym działania związane z pandemią COVID-19, obniżki cen energii, podwyżki emerytur, obronność oraz różne programy społeczne. Na przykład w 2022 roku, fundusze pozabudżetowe wyniosły około 120 miliardów złotych (Bankier.pl).
Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) oraz inne instytucje wskazują na rosnącą skalę tych wydatków, która w 2022 roku wyniosła 163 miliardy złotych. Jest to związane m.in. z próbami obejścia reguł wydatkowych i utrzymania wyższych wydatków bez formalnego zwiększania deficytu budżetowego. Fundusze pozabudżetowe pozwalają rządowi na finansowanie pilnych potrzeb społecznych i gospodarczych, jednak brak przejrzystości budzi poważne obawy o długoterminową stabilność finansów publicznych.
Analitycy finansowi wskazują na konieczność włączenia wydatków pozabudżetowych do oficjalnego budżetu państwa, aby uniknąć narastania długu publicznego i rosnących kosztów obsługi tego długu. Niekontrolowane wydatki mogą prowadzić do inflacji i wyższych kosztów społecznych w przyszłości - ostrzega Business Insider.
Procedura nadmiernego deficytu. Cztery lata działań naprawczych
Polska już raz była objęta unijną procedurą nadmiernego deficytu - od lipca 2004 do lipca 2008 roku. Wówczas procedura ta została zamknięta po czterech latach działań naprawczych. Obecnie, unijne procedury fiskalne wymagają dostarczenia planu działań naprawczych oraz terminu osiągnięcia określonych celów przez dany kraj członkowski.
Chociaż wymagane dostosowania są dla Polski wyzwaniem, eksperci są zgodni, że polska gospodarka jest w stanie poradzić sobie z tymi wymaganiami bez poważnych negatywnych skutków.
Polski startup i niezwykły cel. Czy Smartschool odmieni amerykański rynek edukacji?
