ESG. Raportowanie społeczne

Firmy, które wdrażają strategię ESG (Environmental, Social, Governance) i inwestują w odpowiedzialny i zrównoważony środowiskowo biznes, lepiej radzą sobie także w okresie spowolnienia gospodarczego. Te z nich, które w swojej strategii wyraźnie określiły cele środowiskowe, społeczne oraz związane z ładem korporacyjnym, i tę strategię konsekwentnie realizują, przyciągają nowych pracowników, konsumentów i inwestorów, jednocześnie wzmacniając więzy z dotychczasowymi interesariuszami. Dlatego też to nie „moda na ESG” powoduje, że firmy coraz więcej uwagi kierują w stronę zrównoważonego rozwoju, ale konkretne i wymierne korzyści, zarówno niefinansowe, jak i finansowe.

W poprzednim wydaniu „My Company Polska” omówiliśmy pierwszą literę skrótu symbolizującą środowisko. Teraz czas na S (Social), która odnosi się do społecznego wymiaru strategii ESG.

Nie tylko najwięksi

Zacznijmy od tego, że choć obowiązek raportowania ESG dotyczy na razie tylko kilkuset polskich firm, nie jest tak, że tylko najwięksi muszą zajmować się tym tematem w codziennej działalności. Dlaczego? Wystarczy, że współpracujesz z dużymi przedsiębiorstwami, wpływ środowiskowy czy społeczny twojej firmy może istotnie oddziaływać na ich funkcjonowanie. Już teraz większe przedsiębiorstwa będą miały obowiązek raportować dane pozafinansowe w całym łańcuchu dostaw. Nie zdziw się więc, że dotyczyć to może także twojej firmy. Lepiej tego nie lekceważyć. Giganci mogą nawet zerwać współpracę z tymi partnerami, którzy nie dostarczą im odpowiednich danych do raportowania ESG. 

U siebie i na zewnątrz

Co tak naprawdę kryje się pod literą S i działaniami społecznymi w strategii firmy? Kategoria ta składa się z trzech głównych aspektów: komunikacji zewnętrznej, relacji z partnerami biznesowymi oraz warunków zatrudnienia. Ważna jest polityka informacyjna firmy oraz transparentność komunikacji z klientami. Ogromne znaczenie ma także rzetelność współpracy oraz wiarygodność podwykonawców i dostawców, którzy znajdują się w łańcuchu dostaw. W kontekście pracowników istotne jest nie tylko przestrzeganie obowiązującego prawa pracy i zasad BHP, ale także zapewnienie takich warunków pracy, które sprzyjają rozwojowi zawodowemu. Potencjał firmy zwiększy więc troska pracodawcy o zdrowie psychiczne i fizyczne pracowników, a także dbałość o dobrą atmosferę pracy. 

Czynnik społeczny ESG obejmuje dbałość o relacje społeczne wewnątrz firmy i z jej otoczeniem. I to nie tylko z klientami, ale też – co bardzo ważne! – z lokalną społecznością. W ramach działań wewnętrznych możesz w firmie przeciwdziałać dyskryminacji, stosować politykę różnorodności, dbać o rozwój pracowników. Z kolei w ramach działalności firm na rzecz społeczności, można finansować różnego rodzaju lokalne inicjatywy, np. stypendia dla zdolnych uczniów czy dofinansowanie budowy przedszkola, a w szerszej perspektywie pomagać w poszanowaniu praw człowieka.

Jak grom z jasnego nieba

Czynniki społeczne nie zawsze zależą tylko od firmy czy jej bezpośredniego otoczenia. Sytuacja geopolityczna, wydarzenia w kraju i na świecie czy wydarzenia w danej branży również mogą mieć istotny wpływ na część strategii ESG firmy ukrytą pod literą S. Zazwyczaj czynniki społeczne oddziałujące z zewnątrz są nieprzewidywalne i zaskakujące, ważna jest wtedy odpowiednio szybka i przemyślana reakcja. 

Przykłady? Zarządzający amerykańską firmą Walmart w 2019 r. stanęli przed dylematem, jak zachować się w obliczu fali strzelanin, która objęła całe Stany Zjednoczone. Dwie z tych tragedii miały miejsce w sklepach sieci, zginęło w nich ponad 20 osób.

Firma zareagowała bardzo szybko. Już kilka dni po krwawych wydarzeniach znacząco zredukowała rodzaje amunicji, oferujące w swoich placówkach, ograniczając je do niewielkiego zakresu broni palnej, którą sprzedaje. Działania te sprawiły, że firma zlikwidowała ryzyko utraty pozytywnego wizerunku ze względu na handlowanie amunicją. Badania pokazały wręcz wzrost liczby klientów sieci jako ich pozytywną reakcję na decyzję firmy.

Także przedsiębiorstwa z branży paliwowej i naftowej są często narażone na różnego rodzaju szoki spowodowane wydarzeniami politycznymi czy gospodarczymi, a zewnętrzne czynniki społeczne rażą jak grom z jasnego nieba – i to dosłownie! We wrześniu 2019 r., w wyniku ataku dronów na rafinerie w Arabii Saudyjskiej, wstrzymano na wiele tygodni wydobycie ropy naftowej – szacuje się, że było to nawet 5 proc. światowego wydobycia. Ceny surowca na giełdach natychmiast poszybowały w górę – skutki były więc globalne.

Zawirowań związanych z rynkiem paliw nie trzeba szukać wcale aż w Arabii Saudyjskiej. Spójrzmy, co wydarzyło się w tym roku na polskim rynku. Zewnętrzne czynniki społeczne – geopolityczne (agresja Rosji na Ukrainę) i gospodarcze (wzrastająca inflacja) wywołały rekordowo wysokie ceny paliw na stacjach. Z kryzysem tym dobrze poradził sobie Orlen. Wprowadził na kilka miesięcy promocję obniżającą ceny za litr paliwa o 30 gr, co nie tylko odczuli klienci tej sieci, ale co także zmusiło konkurencję do zastosowania podobnej obniżki. Efekt społeczny działań zapoczątkowanych przez Orlen był więc wyraźny i widoczny gołym okiem.

Dlaczego działania społeczne w firmie są ważne

Jeśli ktoś z was ma jeszcze wątpliwości, czy to całe zamieszanie z aspektem społecznym strategii ESG ma jakikolwiek sens, warto przypomnieć sobie pewną historię, która wydarzyła się w Uberze.

Jest luty 2017 r. Susan Fowler – była pracownica amerykańskiego giganta o kapitalizacji 67 mld dol., właściciela aplikacji komunikacyjnej łączącej pasażerów i kierowców – publikuje w internecie esej. Szczegółowo opisuje w nim seksizm i nękanie z jakim miała do czynienia w firmie, w której przez rok pracowała jako specjalistka w dziale informatycznym. 

Powiedzieć, że w tym momencie zaczęło się medialne piekło, to nic nie powiedzieć. Temat został natychmiast podchwycony przez amerykańskie, a chwilę później światowe stacje telewizyjne, prasę, portale internetowe. Po publikacji tekstu wersję Fowler potwierdziły kolejne kobiety, które również w Uberze były molestowane seksualnie.

Dwie niezależne kancelarie prawne przeprowadziły wewnątrz firmy drobiazgowe dochodzenie. Okazało się, że wiele przypadków niewłaściwego zachowania menedżerów firmy było zgłaszanych przez poszkodowane kobiety w dziale HR Ubera. Sprawy te za każdym razem wyciszano, a kobietom proponowano zmianę działu lub zespołu, w którym pracowały. Zawiódł podstawowy kanał komunikacji wewnętrznej Ubera, dział HR nie wywiązał się ze swoich obowiązków.

Konsekwencje? Ogromne. Z pracy wyleciał prezes firmy oraz 20 innych pracowników odpowiedzialnych za aferę. Uber stracił znaczną część udziałów w rynku na rzecz lokalnego konkurenta – co oznaczało poważne starty w wymiarze czysto finansowym. Firma zaliczyła gigantyczny wizerunkowy skandal, którego echa wybrzmiewały jeszcze przez długie miesiące po całym zdarzeniu. 

Sprawa molestowania seksualnego w Uberze okazała się wierzchołkiem góry lodowej. Szybko wyszło na jaw, że podobne sytuacje miały miejsce w wielu innych wielkich i mniejszych firmach – również i na naszym, polskim podwórku. Jak więc skutecznie zapobiegać takim zdarzeniom i jakie efektywne działania społeczne powadzić w ramach strategii ESG?

Przygotowaliśmy pięć prostych rad, które pomogą odpowiedzieć na te pytania.

Pięć rad na skuteczne działania społeczne

1. Uważnie słuchaj swoich pracowników

Często wydaje nam się, że w naszej organizacji panuje świetna atmosfera pracy, nie ma żadnych problemów międzyludzkich czy przestrzegane są prawa człowieka. Niekoniecznie tak musi być z jednego prostego powodu. Jakiego? W organizacji nie ma osoby, do której pracownik może się zgłosić i z którą może omówić swoje problemy. Rada – utwórz specjalną komórkę w ramach np. działu HR do kontaktu z pracownikami. Możesz też powołać pełnomocnika do spraw równości, który nie tylko wysłucha pracowników, ale też będzie reprezentował ich interesy w rozmowach z zarządem firmy.

2. Uporządkuj kryteria wynagrodzeń 

Czy w twojej firmie wynagrodzenia kobiet i mężczyzn na podobnych stanowiskach są zbliżone bądź równe? Sprawdź to! Przeanalizuj strukturę i siatkę wynagrodzeń. Jeśli zauważysz istotne różnice w poziomie zarobków, które mogą wskazywać na nierówne traktowanie zatrudnionych ze względu na ich płeć, wiek, rasę, wyznanie czy też orientację seksualną, wprowadź od razu działania korygujące. Pamiętaj, że w Unii Europejskiej zakazana jest dyskryminacja pracowników ze względu na wymienione wyżej cechy.

3.Dbaj o różnorodność w miejscu pracy

Firmy promujące różnorodność w ramach swojej organizacji mają tendencję do osiągania lepszych wyników niż te, które nie budują kultury włączającej. Z tego też względu bardzo istotna jest kwestia różnorodności płci w organach zarządczych oraz wśród kadry kierowniczej wyższego i średniego szczebla. Jest to ważne nie tylko dlatego, że to często analizowany czynnik przez zarządzających funduszami oraz analityków. W raportowaniu ESG istnieje nawet specjalny wskaźnik opisujący to zjawisko. Różnorodność buduje też dobrą atmosferę w miejscu pracy. Nasza rada – przeanalizuj sprawę różnorodności w organach zarządczych, nadzorczych i wśród menedżerów, jeśli widzisz istotne dysproporcje – działaj i zmień to.

4. Połącz przyjemne z pożytecznym

Zastanów się, czy nie przyznać pracownikom dodatkowego dnia wolnego, w którym zobowiązaliby się w ramach wolontariatu do działania na rzecz lokalnej społeczności czy też środowiska. Przykład? Zorganizuj akcję sprzątania terenów wokół twojego przedsiębiorstwa i, oprócz własnych pracowników, spróbuj zachęcić do udziału w przedsięwzięciu okolicznych mieszkańców. Akcję można zakończyć wspólnym posiłkiem i jakąś formą rozrywki. Korzyści? Integracja własnych pracowników, budowanie więzi z lokalną społecznością, dbałość o środowisko, budowanie pozytywnego wizerunku firmy.

5. Wykorzystaj nieużywane zasoby swojej firmy

Przeanalizuj zasoby swojego przedsiębiorstwa. Być może niektóre z nich nie są używane i można je wykorzystać w ramach strategii ESG. Jeśli dysponujesz jakimś nieużywanym budynkiem lub pomieszczeniem, można rozważyć urządzenie w takim miejscu świetlicy dla dzieci tych rodziców, którzy chcieliby pracować, ale do tej pory nie byli w stanie pogodzić obowiązków zawodowych z opieką nad swoimi pociechami. A może twoja firma dysponuje samochodem albo minibusem, którym można dowozić do pracy tych pracowników, którzy mają problemy z dojazdem? Niewykorzystane zasoby mogą też dotyczyć środków finansowych bądź materiałowych. Można np. zapewnić pracownikom i ich rodzinom pomoc psychologa albo wesprzeć budowę pobliskiej szkoły przekazaniem materiałów budowlanych.

Pomysłów na wspieranie własnych pracowników i społeczności lokalnej jest mnóstwo – wykaż się kreatywnością! 

-----------------------------------------------------------------

Kto musi raportować

Przepisy UE dotyczące informacji niefinansowych stosowane są obecnie do dużych spółek zatrudniających ponad 500 pracowników i notowanych na rynkach regulowanych. Obowiązek raportowania kwestii związanych z ESG w sprawozdaniach rocznych będzie rozszerzany i już wkrótce będzie dotyczył podmiotów zarówno publicznych, jak i prywatnych.

• Wszystkie duże spółki powyżej 250 pracowników spełniające dwa z trzech kryteriów (więcej niż 250 pracowników, suma bilansowa przekraczająca 20 mln euro, przychody powyżej 40 mln euro) będą miały obowiązek raportowania ESG w 2024 r., czyli za działania podjęte w 2023 r.

• Firmy zatrudniające powyżej 10 pracowników mają obowiązek raportowania w 2026 r., czyli za działania podjęte w 2025 r.