XX lat Ordynacji podatkowej. Czas na nową?

Krajowa Rada Doradców Podatkowych zaprosiła autorytety wielu środowisk do debaty o ważnym dla podatników projekcie nowej Ordynacji podatkowej.

Zorganizowana na początku października w Warszawie konferencja „XX lat Ordynacji podatkowej. Czas na nową?”, z uwagi na jubileusz obowiązywania ustawy Ordynacja podatkowa, miała na celu podsumowanie jej regulacji i ocenę projektu nowej ustawy w gronie największych autorytetów. Konferencję patronatem objęło m.in. Ministerstwo Finansów, Naczelny Sąd Administracyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Najwyższa Izba Kontroli. Patronat medialny sprawował m.in. miesięcznik „My Company Polska”.

KRDP włączyła się w publiczną debatę nad projektem jednego z najważniejszych aktów prawa podatkowego, podejmując udaną próbę oceny zakresu jego regulacji, zwłaszcza z punktu widzenia ochrony praw podatników. Głównym powodem dyskusji jest 20. rocznica funkcjonowania obecnej ordynacji podatkowej, a także nowy projekt tego aktu prawnego, przygotowany przez Komisję Kodyfikacyjną Ogólnego Prawa Podatkowego pod kierunkiem prof. dr. hab. Leonarda Etela.

Konferencję otworzył i prowadził prof. dr hab. Adam Mariański, przewodniczący KRDP. – Ta konferencja otwiera działania Krajowej Rady Doradców Podatkowych w ramach dążenia do tego, żeby dyskutować o prawie podatkowym, usprawniać je, ułatwiać rozliczenia podatkowe i życie podatnikom, nie tylko doradcom podatkowym – stwierdził prof. Mariański. – Zależy nam także na tym, aby doradca podatkowy w kontaktach z klientem i administracją skarbową wiedział, jak te regulacje interpretować i stosować – dodał.

– Doradca podatkowy w pierwszej kolejności reprezentuje podatnika, ale dla administracji podatkowej powinien być partnerem pośredniczącym w wypełnianiu obowiązków przez podatników i inne podmioty zobowiązane do zapłacenia podatku. Takim przykładowym elementem ich wypełniania są postępowania podatkowe, kontrole podatkowe, które reguluje oczywiście Ordynacja podatkowa. Nam chodzi o dyskusję. Swoją opinię KRDP przedstawia w procesie legislacyjnym – podkreślił przewodniczący.

Prof. dr hab. Bogumił Brzeziński, przewodniczący Rady Naukowej Konferencji, podkreślił rangę tego wydarzenia i wyraził obawę, że projekt nie chroni dostatecznie podatników.

Gość honorowy konferencji Filip Światała, wiceminister finansów, stwierdził, że projekt jest rozsądnym kompromisem, który będzie podlegał dyskusji. Teraz właśnie rozpoczynają się nad nim prace w ramach szerokich konsultacji. Podkreślił, że resort finansów ma nadzieję, że ostatecznie będzie to dobry projekt, który uwzględni wszystkie punkty widzenia i merytoryczne uwagi, które w trakcie prac będą zgłaszane. Tak więc temat konferencji wpisał się w tę publiczną debatę.

Ministerstwo Finansów reprezentowali także: Dominik Kaczmarski, dyrektor Departamentu Systemu Podatkowego, Marcin Lachowicz, wicedyrektor tego departamentu, oraz Agnieszka Sobczyńska, sekretarz Komisji Egzaminacyjnej ds. Doradztwa Podatkowego.

Wśród gości konferencji było wielu sędziów, m.in.: Jan Rudowski, wiceprezes NSA, prezes Izby Finansowej, prof. Jan Paweł Tarno, sędzia NSA, Aleksandra Wrzesińska-Nowacka, sędzia NSA, oraz wielu sędziów WSA w Polsce.

Krzysztof Kwiatkowski, prezes Najwyższej Izby Kontroli, zadeklarował, że jak nowe przepisy wejdą w życie, to NIK będzie oceniać, czy te dwie fundamentalne wartości, czyli zapewnienie realizacji wpływów do budżetu państwa oraz zagwarantowanie realizacji praw podatnika, zostały w tym dokumencie należycie uwzględnione.

Prof. dr hab. Leonard Etel, przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Ogólnego Prawa Podatkowego, podkreślił, że komisja ta powstała w październiku 2014 r., a projekt nowej ordynacji, który powstawał przez cztery lata, to pewien kompromis. – Wyważa on interesy podatników i administracji skarbowej – mówił prof. Etel. Podkreślił, że jeśli ten projekt nie zostanie przyjęty, to nadal będzie funkcjonowała obecna, jego zdaniem, bardzo zła ordynacja.

Podkreślił także, że jednym z pojawiających się zarzutów wobec projektu jest jego „przegadanie”, bo zawiera ponad 700 artykułów, a jest to efekt tego, że uregulowano wiele nowych zagadnień.

Krajowa Rada Doradców Podatkowych podjęła próbę oceny projektu w ramach czterech paneli tematycznych. Pierwszy z nich dotyczył ochrony praw podatnika w projekcie nowej ustawy. Moderatorem był prof. dr hab. Bogumił Brzeziński, a uczestnikami: Jan Rudowski, wiceprezes NSA, prezes Izby Finansowej, Iwona Biernat-Baran, doradca podatkowy członek KRDP, Ireneusz Krawczyk, radca prawny, oraz dr Jowita Pustuł, doradca podatkowy.

W ocenie Jana Rudowskiego problem równoważenia uprawień organów podatkowych i praw podatników pojawia się właściwie w każdym postępowaniu sądowym. – Jeżeli co roku wydawanych jest ponad 20 tys. wyroków w sprawach podatkowych przez wojewódzkie sądy administracyjne i ponad 6 tys. wyroków wydawanych przez NSA, to poznajemy poglądy zarówno organu podatkowego, jak i podatnika, reprezentowanego najczęściej przez doradcę podatkowego – mówił. Według niego, ważne, by organy podatkowe miały wzmocnioną rolę, a z drugiej strony muszą być chronione prawa podatników.

Zdaniem Iwony Biernat-Baran ten projekt to krok w kierunku ochrony praw podatnika. Choć przepisy „niekiedy są niezbyt szczęśliwie sformułowane”, to cenne jest zebranie w jednym miejscu katalogu ogólnych zasad, m.in.: zasady domniemania dobrej wiary, zaufania, bezstronności i uzasadnionych oczekiwań podatnika.

„Pozycja prawna doradcy podatkowego w projekcie Ordynacji podatkowej – szanse i zagrożenia” to temat drugiego panelu, który moderował prof. dr hab. Adam Mariański. Udział w nim wzięli: prof. Jan Paweł Tarno, sędzia NSA oraz Andrzej Puncewicz i Mariusz Marecki, doradcy podatkowi. Prof. Jan Paweł Tarno podkreślił, że „w tak wrażliwej dziedzinie życia jak płacenie podatków profesjonalny doradca jest bardzo potrzebny, także jako profesjonalny pełnomocnik przed sądami administracyjnymi”.

O działaniach KRDP na rzecz zwiększenia uprawnień doradców podatkowych mówił prof. Adam Mariański. – Chcemy, aby doradca był pełnomocnikiem posiłkowym adwokata, a nie stał za drzwiami w procesach i sporach karno-skarbowych – oświadczył.

Trzeci panel dyskusyjny „Niewładcze/alternatywne metody załatwiania sporów – krok w dobrym kierunku” prowadziła prof. dr hab. Hanna Litwińczuk. Uczestniczyli w nim: Włodzimierz Gurba, sędzia WSA w Warszawie, dr Hanna Filipczyk, doradca podatkowy oraz prof. dr hab. Wojciech Morawski. Był on poświęcony koncyliacyjnym metodom załatwiania sporów między stronami. Eksperci wyrazili co do takich metod „umiarkowany sceptycyzm”.

Czwarty panel – „Wybrane nowe regulacje – próba oceny” – moderował prof. dr hab. Leonard Etel. W dyskusji udział wzięli: prof. dr hab. Włodzimierz Nykiel, dr Dagmara Dominik-Ogińska, sędzia WSA we Wrocławiu, oraz doradcy podatkowi: Alicja Sarna i Andrzej Nikończyk. Podkreślono w nim m.in. znaczenie propozycji, które mają ograniczyć koszty prowadzenia postępowań.

Projekt nowej ordynacji podatkowej ma zastąpić obecną ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. Obecnie poddawany jest uzgodnieniom, opiniowaniu i konsultacjom publicznym. Zakłada się, że nowa ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2020 r.

W trosce o jakość i przejrzystość tego aktu prawnego oraz zapewnienie skutecznej ochrony praw podatników KRDP zabrała głos w konsultacjach publicznych, przekazując swoją obszerną opinię projektodawcy.

Kolejna konferencja, którą planuje zorganizować KRDP, ma dotyczyć granic planowania podatkowego. Jest to szczególnie istotne w kontekście mających wejść w życie w 2019 r. przepisów o raportowaniu schematów podatkowych. Ważne jest zatem ustalenie granic dopuszczalnego planowania podatkowego. Obecnie jest je niezwykle trudno określić.