Raport: Finansowanie MŚP. Skąd pieniądze na biznes

Partner raportu:

Leasing

Jak wynika z najnowszych danych Związku Polskiego Leasingu, w ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2022 r. firmy leasingowe udzieliły łącznego finansowania o wartości 42 mld zł. Jest to wynik niższy o 2,8 proc. niż przed rokiem. Z jednej strony branża cieszy się z tego, że przedsiębiorcy częściej finansują pozyskanie np. pojazdów za sprawą leasingu niż kredytu, ale z drugiej strony musi borykać się z niższym popytem. Problemów jest więcej – np. wciąż istniejący niedobór pojazdów.

Firmy częściej rozglądają się za leasingiem maszyn (w ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2022 r. sfinansowano w ten sposób aktywa o łącznej wartości 12,2 mld zł przy +10,1-proc. dynamice r/r).

W kolejnych miesiącach firmy leasingowe spodziewają się wyższego poziomu finansowania dla głównych grup środków trwałych. Wyraźne wzrosty finansowania oczekiwane są dla pojazdów lekkich oraz dla sektora maszyn, urządzeń oraz IT. Neutralne perspektywy rysują się dla finansowania nieruchomości. Natomiast negatywne perspektywy dla dalszego rozwoju utrzymują się dla finansowania transportu ciężkiego. Mimo to do końca roku rynek ten może zanotować wynik o ponad 4 proc. gorszy niż w 2021 r.

Bardzo duże znaczenie w kontekście rozwoju rynku leasingu ma szeroko rozumiana zielona rewolucja. W tym sektorze, jak wynika z badań EFL, zanotowano w br. znaczący, kilkudziesięcioprocentowy wzrost. To również zasługa programu Mój Elektryk. Jedną z ostatnich dużych transakcji tego typu było sfinansowanie leasingu 31 aut elektrycznych przez grupę Ambra. Finansowania udzielił Volkswagen Financial Services. Nowe pojazdy zastąpią używane prze Ambrę pojazdy spalinowe.

Firmy z sektora kontynuują także ekspansję w kwestii cyfryzacji biznesu. W lipcu PKO Leasing wdrożył nowe narzędzie, którego celem jest rozszerzenie zakresu zdalnej obsługi klienta na etapie finalizacji umów leasingowych. To platforma Autenti służąca do podpisywania umów zdalnie za pomocą podpisu kwalifikowanego (mSzafir, SimplySign, InfoCert).

Finansowanie na raty

Alternatywą dla leasingu jest zakup towarów na raty. Główna różnica polega na tym, że w tym przypadku przedsiębiorca staje się właścicielem produktu. Ponad połowa respondentów biorących udział w badaniu NFG „Finansowanie zakupów firmowych” (52,6 proc.) wskazała, że najchętniej kupowałaby na raty narzędzia oraz maszyny do firmy. Kolejne są surowce i półprodukty oraz środki transportu (po 39 proc.). Preferencje dotyczące zakupów ratalnych są różne w zależności od branży, w której działa dane przedsiębiorstwo.

– Usługa ratalna ma tę przewagę nad leasingiem, że tutaj od razu po zakupie nabywca staje się jego właścicielem, unikając tym samym skomplikowanej procedury wykupu. W naszym badaniu ta cecha jest najbardziej istotna dla przedsiębiorców z branży przemysłowej (55,6 proc.). Ponadto w ramach leasingu można finansować tylko tradycyjne środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne. Zatowarowania, półproduktów czy usług już nie. Można to natomiast sfinansować za pomocą usługi ratalnej – wyjaśnia Emanuel Nowak, ekspert NFG.

Faktoring

Ostatnie miesiące były prawdziwym okresem żniw dla firm oferujących usługi faktoringowe. O przyczynach można przeczytać w poprzednim artykule. Rynek urósł w pierwszym półroczu 2022 r. o jedną trzecią w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku. Tak dynamicznego tempa rozwoju branża nie zanotowała jeszcze nigdy. Firmy zrzeszone w Polskim Związku Faktorów w ciągu pierwszych dwóch kwartałów 2022 r. nabyły wierzytelności o łącznej wartości 223 mld zł. To aż o 33,2 proc. więcej niż rok wcześniej, kiedy wynik ten wyniósł 167,4 mld zł. Z usług faktoringowych korzysta dziś 22,3 tys. krajowych przedsiębiorstw. Przekazały one do sfinansowania 10,8 mln faktur.

Z faktoringu najczęściej korzystają dwie branże: produkcja (prawie 46 proc. udziałów w obrotach) i dystrybucja (33 proc.). Na dalszych pozycjach znajdują się: detal (3,3 proc.), transport (2,9 proc.) i usługi (1,7 proc.).

To najnowsze dane za I półrocze, ale jeśli sprawdzimy najnowsze szczegółowe zestawienie (badanie przeprowadzone w kwietniu 2022 r.), to liczba podmiotów korzystających z faktoringu nie zwiększa się znacznie. W ciągu roku zwiększyła się bowiem z 13 proc. do… 14 proc. Z drugiej jednak strony firmy bardziej doceniają faktoring jako narzędzie do poprawy płynności (wzrost takich odpowiedzi z 38 proc. do 44 proc. w ciągu roku).

Z uwagi na wzrost rynku firmy zajmujące się faktoringiem wychodzą do przedsiębiorców z nowymi produktami. Pod koniec lipca Pekao Faktoring poinformował o nowej ofercie Płynnościomatu. Mikrofirmy prowadzące działalność co najmniej przez rok i wystawiające faktury z terminem płatności do 90 dni mogą skorzystać z limitu do 1,5 mln zł.

Kierunek: gwarancje

To właśnie specyficzne finansowanie wspierane przez szeroko rozumiane środki publiczne stało się dość często poszukiwanym produktem przez przedsiębiorców. Główna przyczyna to ich realnie niższy koszt niż tradycyjne finansowanie bankowe. Do momentu wybuchu pandemii COVID-19 tego typu instrumenty, choć istniały, nie były szczególnie popularne. Pompowanie setek miliardów euro w skali całej Unii Europejskiej zmieniło jednak sytuację. Ważnym punktem była także zmiana zasad udzielanej pomocy publicznej wprowadzona przez Komisję Europejską – przykładowo w polskim BGK de minimis wzrosło z 60 do 80 proc. Dla części programów, jak np. BGK de minimis, zrezygnowano nawet z pobierania prowizji od gwarancji. Oto kilka tego typu produktów:

• Gwarancja de minimis

Sam program ma na celu ułatwienie mikro-, małym i średnim przedsiębiorstwom pozyskania potrzebnego finansowania. Gwarancja spowodowała, że częsta bariera, jaką jest brak odpowiedniego zabezpieczenia, została przełamana. Dzięki programom takim jak de minimis przedsiębiorstwa mogą poprawić swoją pozycję na rynku, rozwinąć się, a co za tym idzie - zwiększyć liczbę miejsc pracy. Obserwujemy ten rozwój, widzimy, jak nasi klienci „rosną” i stają się konkurencyjni na rynku.

• Gwarancje płynnościowe (np. LGF FGP, PLG-FGK, FGR)

Gwarancja LGF FGP jest odpowiedzią na obecne zapotrzebowanie rynku, mianowicie faktoring. Jest ona przeznaczona zarówno dla sektora MSP, jak i dużych firm. Obejmuje limity finansowania w złotych lub walucie obcej do kwoty stanowiącej równowartość 250 mln zł. Wysokość gwarancji to 80 proc. limitu finansowania.

• Inna propozycja – gwarancja PLG-FGK

Kwota kredytu nie może przekraczać: 15 proc. średnich rocznych obrotów kredytobiorcy ogółem za ostatnie trzy zamknięte okresy obrachunkowe lub 50 proc. kosztów energii za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym złożono wniosek o gwarancję lub uzasadnionych potrzeb płynnościowych przedsiębiorstwa. Z programu mogą skorzystać zarówno firmy z segmentu średnich, jak i dużych przedsiębiorstw.

Z kolei odpowiedzią na potrzeby rolników i przedsiębiorców z sektora rolno-spożywczego jest zwiększenie wysokości dopłaty do oprocentowania kredytów obrotowych objętych gwarancją FGR – z 2 do 5 proc.

• Gwarancje lokalne (np. EFI Silesia)

Gwarancja Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego w ramach programu ESIF Silesia ma na celu ułatwienie dostępu do finansowania mikro-, małym i średnim firmom z województwa śląskiego. Gwarancja ta pozwala na zabezpieczenie 50 proc. kredytu o maksymalnej wysokości 17 250 tys. zł, którego okres kredytowania może wynosić do 10 lat. Najatrakcyjniejszym aspektem tej gwarancji jest znacznie obniżone oprocentowanie, gdyż kapitał gwarantowany przez EFI – czyli aż 50 proc. – nie podlega oprocentowaniu.

• Kredyty z linii EBI na efektywność energetyczną

Firmy z województwa kujawsko-pomorskiego mogą korzystać z kredytów udzielanych przez Bank Pekao przy wsparciu EBI. Celem finansowania jest poprawa efektywności energetycznej w małych i średnich przedsiębiorstwach o minimum 25 proc. (potwierdzona na podstawie audytu energetycznego). Finansowanie z linii EBI może wynosić nawet 84 proc. łącznego kapitału kredytu (dodatkowo gwarantując cały kapitał z linii EBI), zaś jego oprocentowanie wynosi 0,2 proc. przy wzroście efektywności między 25 proc. a 60 proc., a w przypadku wzrostu o ponad 60 proc. –  oprocentowanie spada do 0,0 proc.

Dodatkowe produkty

Przedsiębiorstwa powinny także rozejrzeć się za różnego rodzaju programami, tworzonymi m.in. przez PARP. Niedawno podsumowano kolejny etap wsparcia dla polskich edtechów w ramach programu „Bony na innowacje dla MŚP”. Z dofinansowania na kwotę niemal 337 tys.  zł skorzystała firma Smart Kids Planet. W ramach tego samego programu firma Codementors Sp. z o.o. otrzymała 333 tys. zł na wprowadzenie innowacji procesowej do usługi szkolenia programistów, polegającej na maksymalnie wiernym przeniesieniu procesu kształcenia stacjonarnego do środowiska online.

Rozwiązań jest więcej. Dzięki wsparciu z Programu Polska Wschodnia (POPW) startup Revas otrzymał dotację na niemal 800 tys. zł w ramach poddziałania Rozwój start-upów w Polsce Wschodniej. Przygotowano – dla nauczycieli szkół ponadpodstawowych i uczelni wyższych – nowoczesne pomoce dydaktyczne do uczenia przedsiębiorczości i zarządzania przedsiębiorstwem wraz z pakietem narzędzi wspomagających (m.in. szkolenia certyfikujące trenerów, filmy instruktażowe).

Blisko 14,5 mln zł dofinansowania, w ramach poddziałania Badania na rynek, otrzymała Kuźnia Matrycowa. Działalność firmy opiera się na produkcji odkuwek na potrzeby przemysłu motoryzacyjnego oraz maszynowego. Projekt obejmował wdrożenie w działalności firmy wyników prac badawczo-rozwojowych (B+R) dotyczących opracowania innowacyjnej technologii produkcji odkuwek przy wykorzystaniu autorskiego rozwiązania technologicznego – walcarko-giętarki. Z kolei firma MM Systemy, zajmująca się projektowaniem oraz produkcją komponentów dla przemysłu motoryzacyjnego, w ramach tego samego poddziałania otrzymała 4,7 mln zł dofinansowania. Zespół specjalistów spod Opola opracował innowacyjną metodę tłoczenia części metalowych i aluminiowych, która minimalizuje wady powstałe podczas produkcji, takie jak np. zarysowania elementów.

Pieniądze dla startupów

Jak wynika z najnowszych danych portalu Crunchbase, finansowanie europejskich startupów na wszystkich etapach osiągnęło w drugim kwartale 23,7 mld dol., czyli o 38  proc. mniej niż rok wcześniej, kiedy wyniosło rekordowe 38 mld dol. Spadki finansowania dotyczyły w znacznej części startupów na późnym etapie oraz tzw. technology growth stage startups, które obniżyło się o 13 mld dol. Najmniejsze spadki dotyczyły wczesnych etapów finansowania. Finansowanie early stage w Europie zmniejszyło się jedynie o 9 proc. r/r, osiągając poziom 7,9 mld.

W Polsce, jak wynika z danych PFR Ventures, w II kwartale 2022 r. przez polski rynek VC przepłynęło 916 mln zł. To łączna wartość kapitału, jaki polskie i zagraniczne fundusze zainwestowały w rodzime innowacyjne przedsiębiorstwa. Od początku tego roku do polskich startupów trafiło w sumie ponad 2 mld zł. To o 76 proc. więcej niż w analogicznym okresie rok wcześniej.

– Pomimo słabych nastrojów na świecie polski ekosystem startupowy po raz kolejny udowadnia swój potencjał i solidne podstawy. Oczywiście aktualna sytuacja nie pozostaje bez wpływu na nas. Jesteśmy częścią globalnego ekosystemu i najlepiej pokazuje to fakt, że 72 proc. inwestycji w polskie startupy pochodzi od międzynarodowych VC. Dużym wyzwaniem w nadchodzącym okresie będzie przystosowanie się zarówno przedsiębiorców, jak i funduszy do operowania w nowych warunkach – skomentował Karol Lasota, principal w Inovo Venture Partners.

W Polsce wciąż jednak brakuje dobrego i rozbudowanego ekosystemu wspierającego startupy na początkowym i wczesnym etapie. Tego typu fundamenty, oparte m.in. na aniołach biznesu, mają dojrzałe rynki startupowe.

---

Coraz więcej firm przekonuje się do faktoringu

Autor komentarza: Tomasz Kukulski, prezes Bibby Financial Services

Ostatnie miesiące przyzwyczaiły nas do rosnących stóp procentowych i drożejących kredytów. Odczuwają to nie tylko rodziny spłacające kredyty hipoteczne, ale również przedsiębiorcy. Firmy mogą czasowo zrezygnować z inwestycji, ale kapitał obrotowy wciąż jest potrzebny. Kiedy kredyt jest dla firmy nieosiągalny, lub zwyczajnie – przedsiębiorca nie chce brać na siebie zobowiązań w niepewnych czasach, warto pomyśleć o faktoringu. Ta usługa finansowej zapewnia firmom niezbędny kapitał, pozwala też skuteczniej monitorować kontrahentów.

Do faktoringu przekonuje się coraz więcej firm. W pierwszym półroczu tego roku zainteresowanie tą formą finansowania wzrosło o ponad jedną trzecią w porównaniu z analogicznym okresem 2021 r. Tak dynamicznego tempa rozwoju branża nie zanotowała jeszcze nigdy. Ten sposób finansowania poprawia płynność finansową, pomaga uniknąć zatorów płatniczych oraz daje możliwość budowania pozytywnego wizerunku firmy rzetelnej i wypłacalnej. Faktor wspiera również w weryfikacji nowych kontrahentów.

Faktoring umożliwia przedsiębiorcy przyspieszenie pozyskania należnych mu środków z wystawionych przez niego faktur z odroczonym terminem płatności. Nie jest zobowiązaniem tak jak kredyt. Środki uzyskane z faktoringu firma może traktować jak własne – po prostu odzyskuje wcześniej należne jej płatności od odbiorców. Są również aktywami przedsiębiorstwa, czyli faktoring jest sposobem wykorzystania aktywa innego niż majątek trwały (nieruchomości i ruchomości), czy obrotowy (zapasy) do uzyskania finansowania (płynności). Koszt finansowy faktoringu księguje się nie na bilansie, ale jako koszt działalności. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza w niepewnych czasach.

---

Banki chcą pomóc przedsiębiorcom

Autorka komentarza: Dominika Byrska, dyrektor Biura Produktów i Procesów Kredytowych, Bank Pekao S.A.

Banki XXI w. starają się wyjść naprzeciw oczekiwaniom finansowym przedsiębiorców. W tym celu dywersyfikują swoją ofertę produktową w taki sposób, aby żaden segment gospodarki nie pozostawał wykluczony. Może się natomiast okazać, że pewne rodzaje przedsiębiorstw mogą liczyć na ułatwiony dostęp do finansowania – szczególnie te najmocniej dotknięte pandemią COVID-19. Firmy, które nie chcą zwalniać zatrudnionego personelu lub potrzebują środków na opłacenie dostawców, mogą otrzymać pokaźne środki chociażby dzięki kredytom zabezpieczonym gwarancjami Banku Gospodarstwa Krajowego lub Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego. Dodatkowo osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą mogą od roku liczyć na większą ochronę prawną – wszystko to ma na celu wsparcie sektora mikro, czyli najbardziej podatnego na trudne warunki rynkowe. Dzięki temu każdy przedsiębiorca może zadzwonić do swojego doradcy i po przedstawieniu swojej sytuacji może się spodziewać, że znajdzie produkt kredytowy idealnie dopasowany do jego potrzeb.

---

Różne źródła kapitału

Autor komentarza: Olaf Hofses, Investment Manager, CVI Dom Maklerski

Najbardziej oczywistym źródłem pozyskania kapitału na rozwój biznesu jest finansowanie bankowe, które jest najtańsze, ale także najmniej elastyczne. Większe spółki lub te operujące w atrakcyjnych dla inwestorów sektorach mogą korzystać z możliwości, które daje rynek publiczny, i pozyskać kapitał w ramach publicznej emisji akcji lub obligacji.

Większość przedsiębiorców zna także rozwiązania, jakie oferują fundusze private equity czy też venture capital. Inwestują one w firmy z istotnym potencjałem wzrostu wartości. Koszt takiego kapitału jest jednak wysoki, ponieważ wiąże się z utratą części udziału w biznesie.

Potrzeby kapitałowe firm wykraczają jednak często poza ramy tradycyjnych form finansowania, co sprzyja rozwojowi innych, alternatywnych źródeł. Jednym z przykładów może być tutaj zyskujące popularność finansowanie oparte na przychodach – RBF (revenue based financing), które kierowane jest głównie do sklepów e-commerce i najczęściej pomaga w finansowaniu kosztów marketingu w celu przyspieszenia wzrostu biznesu.

Kolejnym przykładem jest finansowanie w formule private debt, które od kilku lat bardzo dynamicznie zyskuje na znaczeniu. Jest to finansowanie na rynku prywatnym w elastycznej formule długu korporacyjnego, które adresuje lukę pomiędzy finansowaniem bankowym a finansowaniem w formie equity. Koszt takiego finansowania kształtuje się pomiędzy kosztem finansowania bankowego a zwrotem oczekiwanym przez fundusze private equity.

---

Trudno rozwijać biznes, kiedy nie ma się pieniędzy 

Autorka komentarza: Aldona Pojda-Niedźwiedź, menedżer Zespołu Partnerstw Strategicznych, Credit Agricole

Banki oferują szeroką gamę kredytów, które wspierają firmy na różnym etapie ich rozwoju i odpowiadają na różne potrzeby: czy to utrzymania płynności finansowej, czy zwiększenia skali biznesu. Ale oferta produktowa to nie wszystko. Szczególnie teraz liczy się zaufanie i gotowość do wsparcia w trudniejszych czasach, kiedy wszyscy funkcjonujemy w nieprzewidywalnym otoczeniu. 

W Credit Agricole kilka lat temu zbudowaliśmy jeden z największych programów rabatowych w Polsce. Współpracujemy z partnerami, którzy dzięki niemu mogą docierać do naszych klientów z propozycją rabatów i bonusów. Obecnie to blisko 10 tys. sklepów i punktów handlowo-usługowych  zarówno stacjonarnych, jaki i online. 

W maju udostępniliśmy także zupełnie nową aplikację CA24 Mobile. Program rabatowy w nowej odsłonie stanowi jej istotny element. Znajdują się w nim oferty topowych polskich i światowych marek, a także małych biznesów. Prezentujemy je już na ekranie głównym aplikacji w formie tzw. rzeki korzyści. Oferty są personalizowane, a więc dopasowane do potrzeb klientów. Cały czas pracujemy nad rozwojem klubu, nawiązujemy współpracę z nowymi partnerami oraz rozwijamy narzędzia wspierające ich biznes. Przynosi to wymierne rezultaty dla obu stron. My jako bank jesteśmy w stanie zaproponować naszym klientom realną wartość dodaną. Partnerzy zyskują bezpłatne narzędzie do promocji swojej marki i oferty, a także nowy, innowacyjny kanał dotarcia do nowych klientów. 

---

Faktoring w każdej sytuacji się sprawdza

Autor komentarza: Jerzy Dąbrowski, wiceprezes zarządu, Faktoria

Transakcje handlowe w życiu gospodarczym opierają się na zaufaniu. Jego ekonomicznym wyrazem jest udzielany przez sprzedającego kredyt kupiecki, a więc możliwość zakupu towarów i usług z odroczonym terminem płatności. Regułą jest, że im dłuższa współpraca między stronami i lepsza koniunktura gospodarcza, tym poziom zaufania większy. Wydaje się jednak z dość dużą pewnością, że jesteśmy w przededniu pojawienia się większych trudności gospodarczych, których wyrazem będzie pogarszanie się płynności, skracanie terminów płatności i zatory płatnicze w łańcuchach dostaw. Jest to też ostatni moment, kiedy należy zrobić wszystko, by móc jak najlepiej przygotować się na nadchodzące problemy. Jednym z takich sposobów jest wbudowanie w swój ekosystem gospodarczy faktoringu, który może być zarówno elementem wspomagającym stałe zapewnienie płynności firmie, jak i jednym z podstawowych narzędzi budowania stabilnych źródeł finansowania. Wiemy nie od dziś, że faktoring sprawdza się w każdym czasie. Jest nieocenionym rozwiązaniem podczas wzrostu gospodarczego, ale staje się również solidnym buforem bezpieczeństwa w czasach dekoniunktury ekonomicznej i pozwala o wiele swobodniej zarządzać relacjami handlowymi z obecnymi i nowymi odbiorcami. Daje przewagę ekonomiczną nad firmami, które takich narzędzi nie wykorzystują i pozwala nie tylko przetrwać, ale wręcz wykorzystać trudniejsze momenty w gospodarce do zbudowanie dodatkowej wartości dla własnej firmy.