Podatek liniowy a wspólne rozliczenie z małżonkiem

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą ma możliwość wyboru formy opodatkowania uzyskiwanych dochodów – według skali podatkowej (18 i 32 proc.) albo stawki liniowej (19 proc.). Wybór tej drugiej ma jednak daleko idące konsekwencje – m.in. wyłącza możliwość wspólnego opodatkowania z małżonkiem. 

Wynika to wprost z brzmienia art. 6 ust. 8 ustawy o PIT, zgodnie z którym małżonkowie tracą prawo do wspólnego rozliczenia, jeśli „w roku podatkowym chociażby do jednego z nich miały zastosowanie przepisy art. 30c ustawy o PIT”, dotyczące właśnie podatku liniowego. 

O ile w przypadku aktywnych przedsiębiorców powyższa regulacja nie budzi wątpliwości, to w przypadku zawieszenia działalności gospodarczej pojawiają się trudności interpretacyjne w tym zakresie. 

Zdaniem podatników zawieszających działalność gospodarczą, w okresie zawieszenia przepisy dotyczące liniowej formy opodatkowania nie mają do nich zastosowania, w związku z czym uważają oni, że przysługuje im prawo do wspólnego rozliczenia z małżonkiem. Innego zdania jest minister finansów, dla którego zawieszenie działalności gospodarczej nie jest równoznaczne z jej likwidacją, a co za tym idzie – dokonany przez przedsiębiorcę wybór stawki liniowej ma wciąż wobec niego zastosowanie. 

Należy bowiem wskazać, że instytucja zawieszenia działalności gospodarczej uregulowana jest w art. 14a ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, a z przepisów tych wynika, że na przedsiębiorcy w okresie zawieszenia ciąży obowiązek podejmowania określonych czynności. Między innymi ma on prawo przyjmować należności, a także obowiązek regulować zobowiązania powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej. Ma również prawo osiągać przychody finansowe pochodzące z działalności prowadzonej przed zawieszeniem działalności. Powyższe powoduje, że spoczywa na nim również (wynikający z ustawy podatkowej) obowiązek złożenia rocznego zeznania podatkowego zgodnie z wyborem sposobu opodatkowania przychodów z tej działalności. 

Oznacza to, że w okresie zawieszenia działalności gospodarczej dokonany przez przedsiębiorcę wybór sposobu opodatkowania nadal obowiązuje, a w konsekwencji zastosowanie znajdzie wspomniany wcześniej art. 6 ust. 8 ustawy o PIT wyłączający możliwość wspólnego opodatkowania z małżonkiem. 

Przedsiębiorcy często zapominają, że samo zawieszenie działalności jest niewystarczające, aby skorzystać z dobrodziejstwa wspólnego rozliczenia z małżonkiem, czego wynikiem jest kwestionowanie przez władze skarbowe wspólnego rozliczenia podatkowego za rok podatkowy, w którym działalność była zawieszona. W efekcie narażają się na określenie zaległości podatkowej po stronie małżonka oraz konsekwencje karno-skarbowe związane z zaniżeniem zobowiązania podatkowego. 

Uniknięcie negatywnych konsekwencji zarówno podatkowych, jak i karnych możliwe jest w przypadku, gdy równocześnie z zawieszeniem działalności gospodarczej podatnik poinformuje właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z liniowej formy opodatkowania. Taka zamiana formy opodatkowania powinna być dokonana przed rozpoczęciem roku podatkowego, w którym podatnik pragnie skorzystać z możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem. 

Np. w sytuacji, gdy zawieszenie działalności nastąpiło w grudniu 2016 r. na okres 24 miesięcy wspólne rozliczenie małżonków za 2017 r. będzie możliwe, jeśli podatnik złożył oświadczenie o zmianie formy opodatkowania (na zasady ogólne) przed końcem 2016 r.