Jak dojść do ładu z ładem korporacyjnym

ESG to skrót od Environmental, Social and Governance i odnosi się do trzech kluczowych grup czynników, które w kontekście firmy brane są pod uwagę przy mierzeniu zrównoważonego rozwoju: środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego. Nieco upraszczając, aby łatwiej zrozumieć ideę ESG, wystarczy odpowiedzieć sobie na pytanie: Co moja firma robi dla planety, dla ludzi i dla odpowiedzialnego biznesu?

W przypadku niektórych firm nie wystarczy zresztą „odpowiedzieć sobie na pytanie”. Po raz pierwszy będą one bowiem musiały przygotować publiczny raport ESG dotyczący 2023 r. Dla wielu firm skrót ESG jest wciąż mocno tajemniczy. Żeby pomóc się w tym wszystkim zorientować, „My Company Polska” prezentuje cykl trzech artykułów, z których każdy poświęcony jest kolejnym aspektom ESG. W poprzednich tekstach cyklu omówiliśmy czynniki środowiskowe i społeczne, w bieżącym czas więc na ostatnią literę skrótu, czyli G (Governance), która dotyczy ładu korporacyjnego.

Ład korporacyjny po staremu

W Polsce pojęcie ładu korporacyjnego funkcjonuje już od ponad 20 lat. Oznacza zbiór podstawowych zasad, praktyk i procesów, za pomocą których zarządza się firmą i kontroluje jej działania. Niestety, wiele firm utożsamiało je z niepotrzebną nikomu biurokracją. Nic więc dziwnego, że wdrażanie profesjonalnych zasad ładu korporacyjnego w rodzimych spółkach często jest ogromnym wyzwaniem. Wśród menedżerów wciąż pokutuje przeświadczenie, że czynniki governance dotyczą jedynie relacji i struktury zarządu i rady nadzorczej.

Rzeczywiście klasyczne ujęcie ładu korporacyjnego dotyczy głównie relacji między poszczególnymi organami spółki (rada nadzorcza, zarząd), ale także wewnątrz tych organów. Jest to zbiór dokumentów takich jak umowy czy regulaminy, jak i form niepisanych – takich jak normy i zwyczaje, które porządkują i określają sposób postępowania rady nadzorczej i zarządu. Ideą przestrzegania zasad ładu korporacyjnego jest równowaga. A więc dbałość o to, by żaden z organów spółki, ani też żaden z poszczególnych jej członków, nie był zbytnio uprzywilejowany ani „pokrzywdzony”.

Idzie nowe

Tymczasem pojęcie ładu korporacyjnego na świecie przeszło znaczną ewolucję. Obecnie – w kontekście ESG – jego definicja jest bardzo szeroka i daleko wychodząca poza relacje między organami zarządzającymi i nadzorczymi.

Koncepcja zrównoważonego rozwoju spowodowała, że litera G oznaczająca ład korporacyjny odzwierciedla też takie aspekty działalności firmy, jak: etyka biznesu, uczciwa polityka podatkowa, przeciwdziałanie korupcji i łapownictwu, odpowiedzialna strategia marketingowa, ochrona wrażliwych danych, opracowane zasady lobbingu, darowizn i sponsoringu, transparentność działań, a także zarządzanie ryzykiem ESG w całym łańcuchu powiązań biznesowych. Skomplikowane? Niestety, trochę tak. Nowe spojrzenie na ład korporacyjny jest bowiem znacznie szersze niż dotychczas. Nie wystarczy już ocena wzajemnych i wewnętrznych relacji pomiędzy organami spółki. Niezbędna staje się analiza prawidłowego zarządzania całym przedsiębiorstwem i relacji z jego otoczeniem zewnętrznym. Całkowitą nowością jest natomiast ocena systemu kontroli i stosowanych procedur.

Najważniejsze – oceniać efekty

Z punktu widzenia niektórych interesariuszy firmy (np. inwestorów, kredytodawców czy urzędów), ujawniane przez spółki informacje w zakresie zrównoważonego rozwoju mają niewielką wartość, jeśli z raportów nie wynika wprost, w jaki sposób są one wykorzystywane przez przedsiębiorstwo i odzwierciedlane w jego strategii. Co to oznacza?

Chodzi np. o to, że nie wystarczy wykazać, że posiada się w firmie kodeks etycznego działania. Jeśli rola ESG miałaby się ograniczać do sporządzania takiego czy innego dokumentu, zrównoważony rozwój byłby jedynie tworem papierowym. Dlatego istotą nowego podejścia jest ocena, czy i jak istniejący w jednostce kodeks etyczny albo np. polityka antykorupcyjna, są przestrzegane. Niewątpliwie jest to zadanie trudne, ale nie niemożliwe do wykonania. Jak to osiągnąć?

Można np. utworzyć w firmie system zgłaszania niepokojących, nieetycznych zachowań czy zdarzeń oraz zapewnić bezpieczeństwo osobie zgłaszającej oraz obiektywność kontroli. Ocena procedur będzie wtedy jak najbardziej możliwa i wskazana.

O co tyle krzyku

Możliwe, że niektórym z czytelniczek i czytelników przyszło na myśl pytanie: Czy tak naprawdę ład korporacyjny ma jakieś większe znaczenie dla funkcjonowania firmy, czy może jest jedynie konsekwencją „mody na raportowanie”, parciem na tworzenie kolejnych procedur albo rezultatem nowego widzimisię urzędników unijnych?

Aby rozwiać wszelkie wątpliwości, warto przytoczyć przypadek brytyjskiej firmy z branży odzieżowej – Boohoo Group. Latem 2020 r. cena akcji tej marki gwałtownie spadła. Powód? Gazeta „Sunday Times”, po przeprowadzonym śledztwie dziennikarskim, ujawniła, że pracownicy fabryk zaopatrujących niektóre marki Boohoo w Wielkiej Brytanii otrzymywali wynagrodzenie za pracę w kwotach znacznie niższych niż płaca minimalna, czyli z ewidentnym naruszeniem prawa. Jakby tego było mało, warunki pracy w tych zakładach nie spełniały wymogów bezpieczeństwa pracy.

Artykuł, oprócz bolesnych konsekwencji finansowych dla samej firmy, wywołał prawdziwą burzę w mediach. Interweniował brytyjski minister spraw wewnętrznych, a wizerunek Boohoo znacząco ucierpiał. Cała historia zakończyła się dla spółki dobrze tylko dlatego, że zarząd Boohoo szybko i skutecznie zareagował. Menedżerowie firmy, w obliczu olbrzymiego kryzysu wizerunkowego, postawili na przejrzystość i otwartą komunikację zewnętrzną – publicznie przyznali, że doszło do poważnych błędów w zarządzaniu. Przeprowadzono serię audytów, a w ich konsekwencji wdrożono serię zmian. Zerwano kontrakty ze wszystkimi nieuczciwymi dostawcami, powołano nowych dyrektorów oraz opracowano „Strategię transformacji ESG”, którą od razu wdrożono. Ustalono, że w przypadku niezrealizowania celów zakładanych w ramach nowej strategii ESG, menedżerowie mogą być pozbawieni nawet całej premii rocznej przysługującej im w ramach polityki wynagradzania, bez względu na realizację innych zadań.

Przykład Boohoo dobitnie wskazuje, jak istotną rolę pełni ład korporacyjny w prawidłowym funkcjonowaniu biznesu. Przy okazji można wyciągnąć dodatkową naukę – rzetelna i przejrzysta komunikacja może być skutecznym sposobem zarządzania w sytuacji kryzysowej.

Jak sprawić, aby w naszej firmie nie doszło do katastrofy biznesowej i wizerunkowej na miarę Boohoo? Jak opracować i efektywnie wdrożyć ład korporacyjny w ramach strategii ESG? Przygotowaliśmy pięć prostych rad, które pomogą odpowiedzieć na te pytania.

Rada pierwsza. Przyjrzyj się strukturze organów zarządczych i nadzorczych

Czy w twojej firmie osoby pełniące funkcje zarządcze i zasiadające w radzie nadzorczej mają odpowiednie doświadczenie, kompetencje i są niezależne? Umieść na stronie internetowej, a także w raporcie ESG, zwięzłe życiorysy każdego z członków zarządu i rady nadzorczej, podkreśl ich doświadczenie zawodowe i kompetencje – szczególnie te, które przydatne są w twoim przedsiębiorstwie. Zamieść informację, czy dana osoba jest niezależna oraz poinformuj o długości kadencji każdego z członków zarządu i rady. Bądź transparentny!

Rada druga. Zarządzaj ryzykiem ESG

Jeśli w twojej firmie każdy zajmuje się strategią ESG w ramach tylko swojego działu czy odcinka działalności (każdy sobie rzepkę skrobie), to wysoce prawdopodobne, że w organizacji nie ma jednolitej i spójnej strategii ESG i pojawiają się istotne ryzyka z tym związane. Co robić? Działać! W zależności od wielkości przedsiębiorstwa utwórz komórkę lub jednoosobowe stanowisko do zarządzania ESG. Wyznacz menedżera odpowiedzialnego za koordynację działań wszystkich działów i za transparentne, terminowe i rzetelne przygotowywanie raportów i nadzór nad wdrażaniem ESG i monitorowaniem postępów.

Rada trzecia. Etyka, głupcze!

Etyka biznesu składa się z zasad i standardów postępowania, którymi kieruje się firma, aby postępować etycznie, zgodnie z prawem oraz z powszechnymi normami. Opracowanie i stosowanie zasad etycznych stanowią fundament budowania długofalowej wartości przedsiębiorstwa.

Jak to przeprowadzić? Skup się na trzech elementach.

Po pierwsze, opracuj, opublikuj i przestrzegaj kodeksu etycznego, czyli sformalizowanego dokumentu, w którym określone są standardy etyczne i normy postępowania. Kodeks etyczny to swoista biblia wartości, którymi powinna kierować się Twoja firma.

Po drugie, opracuj i stosuj politykę antykorupcyjną. Powinna ona przedstawiać stanowisko firmy dotyczące łapownictwa i korupcji, definiować te pojęcia, a także precyzować, jakie działania są tolerowane a jakie nie – najlepiej przedstawić to na przykładach.

Po trzecie, przygotuj mechanizm zgłaszania naruszeń, czyli system, w którym pracownicy lub inne osoby mogą zgłaszać przypadki złamania zasad, nieetycznych zachowań czy wręcz złamania obowiązującego prawa.

Rada czwarta. Chroń dane

Twoja firma powinna posiadać i stosować politykę ochrony danych przed nieuprawnionym dostępem osób trzecich. Chodzi tutaj o wrażliwe dane pracowników, partnerów biznesowych, klientów, a także o bazy danych dotyczące działalności twojego przedsiębiorstwa, jak np. zapisy ksiąg rachunkowych czy wykazy umów.

W ramach raportu ESG wykaż, że firma posiada politykę ochrony danych, wyjaśnij zakres ochrony danych, przedstaw proces zarządzania ryzykiem kradzieży, wycieków bądź utraty danych, a także przedstaw procedury, które zostały wprowadzone przeciwko złośliwemu oprogramowaniu, nieautoryzowanemu dostępowi i innymi atakami cyfrowymi.

Ten punkt w raportowaniu ESG jest szczególnie istotny, interesariusze bacznie zwracają na niego uwagę.

Rada piąta. Zadbaj o ESG w całym łańcuchu dostaw i powiązań biznesowych

Strategia ESG firmy nie powinna być ograniczona jedynie do twojego przedsiębiorstwa. Nie wierzysz? Przypomnij sobie opisaną wcześniej sprawę brytyjskiej firmy odzieżowej Boohoo.

Pamiętaj, że w czasach gospodarki globalnej twoja firma nie jest samotną wyspą, ale powiązana jest biznesowo z wieloma innymi jednostkami – chociażby poprzez łańcuchy dostaw. Chcesz, aby twoja organizacja była doskonale postrzegana przez interesariuszy przez pryzmat działań ESG? Zadbaj więc o świadomość i stosowanie tej strategii także u swoich partnerów. Doprecyzuj oczekiwane działania i sposoby raportowania kooperanta w umowie o współpracy.

---

Nie zapominajmy o ładzie korporacyjnym

Autorka komentarza: Katarzyna Studzińska, Compliance Manager w Colliers

Kwestie związane z raportowaniem pozafinansowym w obszarach środowiskowych, społecznych i związanych z ładem korporacyjnym (ESG – Environmental, Social, Governance) są coraz częściej dyskutowane i analizowane w ramach organizacji. Znaczenie sprawozdawczości niefinansowej systematycznie rośnie, również ze względu na zmieniające się przepisy, które w nadchodzących latach nałożą na duże organizacje obowiązek publicznego raportowania szeregu wskaźników zrównoważonego rozwoju. Nadal jednak większość organizacji ogranicza swój punkt widzenia tematyki ESG do kwestii środowiskowych oraz społecznych, traktując je przy tym bardzo instrumentalnie, np. w celach wizerunkowych.

Żeby organizacja mogła osiągać realne, wartościowe cele środowiskowe i społeczne w sposób odpowiedzialny, transparentny i zrównoważony, niezbędne jest odpowiednie osadzenie tych obszarów w organizacji. Podejmowanie strategicznych decyzji dotyczących kwestii środowiskowych i społecznych w oderwaniu od ładu korporacyjnego nie jest bowiem możliwe.

Ład korporacyjny (governance – jeden z aspektów raportowania niefinansowego) jest zestawem obowiązujących w danej organizacji struktur, zasad, norm, procesów i procedur, który wyznacza ramy funkcjonowania organizacji. Jeśli środowiskowe i społeczne obszary wpływu są ujęte w odpowiednie ramy ładu organizacyjnego, muszą zostać uwzględnione w strategii biznesowej organizacji i procesie szacowania ryzyka. Powinny być brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji biznesowych, zarządzaniu łańcuchem wartości, a także leżeć u podstaw dialogu z interesariuszami firmy.

Kluczowe jest monitorowanie przez organizacje własnego wpływu na otoczenie i środowisko w sposób ciągły i skrupulatny. Obecnie interesariusze nie zadowalają się obietnicami realizacji celów, choćby najbardziej ambitnych, jeśli są niemierzalne. Ujawnianie konkretnych danych i obiektywnych wskaźników jest wymagane nie tylko obowiązującymi i planowanymi do wdrożenia przepisami prawa, ale również nierzadko oczekiwane przez kandydatów do pracy i pracowników. Ujawnienia ESG są coraz częściej niezbędne z punktu widzenia partnerów biznesowych. A zapewnienie rzetelności danych, procesu ich gromadzenia i ujawniania oraz uwzględnienie ich w strukturze strategii biznesowej możliwe jest poprzez opracowanie i wdrożenie systemu zrównoważonego ładu korporacyjnego.

---

Zidentyfikować i ocenić ryzyka klimatyczne

Autor komentarza: Piotr Lachowicz, Group Sustainability Expert, Grupa Raben

Wydawany pod patronatem Światowego Forum Ekonomicznego w Davos Global Risk Report już po raz kolejny umieścił ryzyka środowiskowe i klimatyczne wśród kluczowych zagrożeń nadchodzących lat. Ich identyfikacja oraz odpowiednie przygotowanie się do zarządzania nimi stanowi obecnie jedno ze strategicznych wyzwań dla większości przedsiębiorstw. Ponadto informowanie o ryzykach (i szansach) klimatycznych, a także o sposobie zarządzania jest oczekiwane przez otoczenie, w tym: inwestorów, instytucji ubezpieczeniowych, klientów.

Bazując na publicznych i dostępnych danych, w tym przede wszystkim na raportach Międzyrządowego Zespołu ds. Zmiany Klimatu (IPCC) i zobowiązaniach podejmowanych przez poszczególne kraje, w 2021 r. Grupa Raben przeprowadziła analizę scenariuszową dla ryzyk i szans związanych ze zmianami klimatu. Za punkt wyjścia zostały przyjęte dwa scenariusze rozwoju światowej sytuacji emisyjnej i wynikającego z nich wzrostu średniej temperatury o 1,5 st. C i o 4 st. C. Przeprowadzona analiza uwzględnia wpływ ryzyk i szans zarówno fizycznych, jak i transformacyjnych na działalność Grupy w perspektywie krótko- (do 2025 r.), średnio- (do 2030 r.) oraz długoterminowej (do 2050 r.).

Proces identyfikacji ryzyk został przeprowadzony zgodnie z Systemem Zarządzania Ryzykiem obowiązującym w Grupie Raben, a informacje ujawniono w raporcie zrównoważonego rozwoju Grupy Raben zgodnie z zaleceniami Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TCFD).