Dobre chęci nie wystarczą

W jakim stopniu ekspansja zagraniczna może być dziś alternatywą dla rozwoju polskich firm? 

Zawsze warto zadać to pytanie w kontekście rynkowym, czyli odnieść je do danych. Wynika z nich, że w 2022 r. wartość polskich inwestycji zagranicznych wyniosła 8,3 mld zł wobec 7 mld zł rok wcześniej. Co więcej, z kwoty 8,3 mld zł aż 5,3 mld zł to wydatki na akcje i udziały. To wyraźnie pokazuje, że polscy przedsiębiorcy aktywnie poszukują atrakcyjnych okazji inwestycyjnych poza Polską. 

Mimo oczywistych szans związanych z ekspansją taka decyzja wiąże się przecież z dużym ryzykiem…

Myśląc o ekspansji w perspektywie strategicznej, widzimy, że jest ona szansą na przełamanie bariery wzrostu, jaka pojawia się w pewnym momencie, gdy rynek wewnętrzny okazuje się zbyt mały, by przedsiębiorstwo mogło stabilnie się rozwijać. Mówiąc wprost, ekspansja pozwala zwiększyć skalę działalności. 

Co mogą zrobić polskie firmy, by zminimalizować ryzyka z nią związane? 

Ryzyko jest naturalnym elementem każdego procesu inwestycyjnego, a w przypadku ekspansji zagranicznej dodatkowo rośnie, co jest związane z działaniem w odmiennej jurysdykcji, koniecznością zaangażowania większych zasobów czy różnicami kulturowymi. Podobnie jak w przypadku innych ryzyk związanych z prowadzeniem biznesu należy je zidentyfikować, zmierzyć, określić akceptowalne poziomy i monitorować, by móc nim sprawnie zarządzać. Następnie warto się zastanowić, jakie kroki podjąć, żeby to ryzyko ograniczyć, np. poprzez podział z inwestorem finansowym. Polskie firmy mają taką możliwość dzięki współpracy z Funduszem Ekspansji Zagranicznej, który przyjmuje na siebie część ryzyka - proporcjonalnie do swoich udziałów lub ekspozycji dłużnej w projekcie. 

Dobre chęci nie wystarczą, trzeba się też dobrze przygotować. 

Zdecydowanie tak. Na wstępie muszę zaznaczyć, że ugruntowana biznesowa dojrzałość jest niezbędna, by zrobić pierwszy krok i zacząć poważnie myśleć o rozwoju w postaci przejęć zagranicznych firm. Punktem wyjścia powinna być zawsze wizja strategiczna, która pozwala spojrzeć na organizację nie tylko z perspektywy kraju macierzystego, lecz szerzej - możliwości rozwoju biznesu w skali regionu, kontynentu czy nawet świata. Jeśli firma jest gotowa na ekspansję i wie już, co chce osiągnąć,  przychodzi kolej na konkretny projekt zagranicznej akwizycji. Dlatego w funduszu każdą rozmowę z potencjalnym partnerem rozpoczynamy od poznania pomysłu na zagraniczny biznes. Kompleksowe przygotowanie obejmujące m.in. opracowanie szczegółowego biznesplanu, projekcji finansowych oraz analiz rynkowych jest bardzo istotne zarówno dla polskiego inwestora, jak i podmiotu finansującego, jakim jest fundusz. Ten etap pozwala ocenić potencjał biznesowy projektu oraz ryzyko, zaplanować dalsze kroki, ale też dobrać odpowiednie finansowanie. Jest to o tyle ważne, że często to właśnie bariera kapitałowa powstrzymuje polskich przedsiębiorców przed rozpoczęciem ekspansji. Cóż z tego, że perspektywy na biznes są dobre, jeśli brakuje środków na realizację inwestycji? W pokonaniu tej bariery może pomóc Fundusz Ekspansji Zagranicznej.

Jak zmienia się podejście polskich przedsiębiorców do rozwoju poza granicami kraju? Czy dziś firmy stawiają na typowy eksport, czy też realnie myślą o inwestycjach typu green- i brownfield?

Ekspansja zagraniczna, przede wszystkim eksportowa, jest dziś oczywistą ścieżką rozwoju biznesu. W tradycyjnym ujęciu eksport stanowi pierwszy etap działalności międzynarodowej i wiele przedsiębiorstw na tym etapie pozostaje, szczególnie w sytuacji, gdy model biznesowy nie napotyka barier wzrostu. Jednak dziś firmom nie brakuje odwagi i determinacji do realizacji inwestycji kapitałowych. Coraz więcej z nich postrzega kapitałową ekspansję zagraniczną jako sposób na pokonywanie barier wzrostu i zwiększanie swojej pozycji rynkowej i konkurencyjnej. Potrafią umiejętnie wykorzystać aktualne trendy i sytuację rynkową. Przyglądając się sytuacji w globalnym sektorze, w którym operują, oraz dynamice zjawisk tam zachodzących, są w stanie aktywnie reagować i wykorzystywać pojawiające się okazje - czy to w postaci atrakcyjnych projektów akwizycyjnych, czy też inwestycji typu greenfield. 

Przykładów takich projektów nie musimy szukać daleko. Z Laude Smart Intermodal zainwestowaliśmy w stworzenie u naszych zachodnich sąsiadów spółki zależnej, która skupia aktywa i świadczy usługi transportu intermodalnego na terenie Niemiec i Europy Zachodniej. Silny trend wzrostowy w sektorze recyklingu wykorzystuje grupa Elemental Holding, z którą zrealizowaliśmy wspólnie pięć transakcji związanych z przejęciem spółek w trzech krajach: na Litwie, w Niemczech i Stanach Zjednoczonych. 

Jak wygląda obecnie zainteresowanie Funduszem Ekspansji Zagranicznej?

Aby pokazać skalę działania funduszu, posłużę się kilkoma liczbami. Dotychczas podpisaliśmy ponad 20 umów inwestycyjnych, a zainwestowane przez nas środki to ponad 100 mln euro. Jeśli zaś uwzględnimy wkład naszych partnerów oraz innych instytucji finansowych, to mówimy o inwestycjach o skonsolidowanej wartości wynoszącej około 300 mln euro. Trudno o lepszy dowód na to, że takie rozwiązania są potrzebne i oczekiwane przez rynek. 

Czy PFR myśli o rozwoju innych rozwiązań wspierających ekspansję zagraniczną?

W związku z rosnącą dynamiką inwestycji zagranicznych realizowanych przez polskie firmy w 2023 r. został uruchomiony Fundusz Ekspansji Zagranicznej 2. Dziś rozmawiamy też o tym, jak z udziałem polskich przedsiębiorstw skutecznie wspierać proces odbudowy Ukrainy.  

Przypomnę, że działamy w ramach Grupy PFR, która oferuje komplementarne produkty wspierające ekspansję na rynki zagraniczne – od doradztwa i promocji, za które odpowiada PAIH, przez ubezpieczenia transakcji międzynarodowych (KUKE) i finansowanie kontraktów eksportowych (BGK), aż po finansowanie kapitałowe i dłużne inwestycji bezpośrednich oferowane przez Fundusz Ekspansji Zagranicznej.