Czy nowe regulacje w zakresie cen transferowych ograniczą transfery zysków?

W uproszczeniu: ceny transferowe to ceny stosowane pomiędzy podmiotami powiązanymi ze sobą lub z kontrahentami posiadającymi miejsce zamieszkania lub siedzibę w krajach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową. W szczególności to duże międzynarodowe grupy kapitałowe wykorzystują ceny transferowe do transferu zysków z poszczególnych podmiotów wchodzących w jej skład do innych podmiotów z grupy mających siedzibę w krajach o korzystnym systemie podatkowym. Transfer najczęściej następuje za pomocą różnorakich transakcji realizowanych pomiędzy członkami grupy. Celem takich działań jest oczywiście chęć minimalizowania wysokości łącznego podatku do zapłacenia przez grupę. 

W Polsce skala problemu jest trudna do oszacowania, jednakże transakcje z zagranicznymi podmiotami powiązanymi wskazywane są jako jedna z przyczyn niskich wpływów do budżetu z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych. Mimo że regulacje w zakresie cen transferowych wdrożono do polskiego prawa podatkowego w 2000 r. oraz pomimo zapowiedzi zwiększania liczby oraz szczegółowości kontroli przez kolejnych ministrów finansów, trudno jest zaobserwować realne działania organów skarbowych w tym obszarze. Przyczyn takiego stanu należy upatrywać w niewystarczających kompetencjach organów kontrolujących oraz mało precyzyjnych regulacjach. W rezultacie ceny transferowe stały się obszarem generującym relatywnie duże możliwości nieuzasadnionego transferu zysku przez polskich podatników do spółek zagranicznych i unikania w ten sposób płacenia podatków w Polsce. Dlatego też Ministerstwo Finansów podjęło w ostatnim czasie kilka inicjatyw mających na celu ograniczenie procederu transferu zysków przez polskie przedsiębiorstwa za granicę, do których należy zaliczyć przede wszystkim: 

• powołanie w lutym 2015 r. Zespołu Zadaniowego do Spraw Kontroli Podmiotów Powiązanych odpowiedzialnego za opracowanie strategii kontroli cen transferowych przez urzędy skarbowe, jak również powołanie zespołów kompetencyjnych w największych Urzędach Kontroli Skarbowej,

• nowelizację ustawy CIT i PIT, która ma wejść w życie 1 stycznia 2017 r. (z wyjątkiem regulacji dotyczących raportu CbCR, który będzie musiał zostać sporządzony już za 2016 r.). 

Nowe regulacje pozwolą organom podatkowym na pozyskanie dokładniejszych informacji o warunkach transakcji realizowanych pomiędzy jednostkami powiązanymi, stanowiąc swoistą zapowiedź prawdziwej rewolucji w zakresie podejścia do weryfikacji rozliczeń pomiędzy podmiotami powiązanymi. W szczególności należy zwrócić uwagę na wprowadzenie obowiązku sporządzenia przez największe grupy kapitałowe sprawozdania (tzw. raport CbCR) o wysokości dochodów i zapłaconego podatku oraz miejscach prowadzenia działalności podmiotów należących do tych grup. Raport CbCR ma umożliwić ustalenie, jak międzynarodowe grupy rozdysponowują swoje dochody pomiędzy poszczególnymi podmiotami w różnych jurysdykcjach podatkowych i w jakiej wysokości płacą podatki. Organy podatkowe będą uprawnione do ich wymiany pomiędzy sobą, co ma ułatwić analizę i ocenę ryzyka zaniżania dochodów w obszarze cen transferowych i tym samym selekcjonowanie podmiotów do kontroli. 

Niewątpliwie nowe regulacje w zakresie cen transferowych wyposażą organy podatkowe w narzędzia do przeciwdziałania negatywnym zjawiskom powodującym zaniżanie podstawy opodatkowania i przerzucania dochodów przez podmioty powiązane. Pozostaje tylko (a może aż) kwestia skuteczności wykorzystania przedmiotowych narzędzi przez organy podatkowe.