Kryzys demograficzny Polski. Prognozy nie napawają optymizmem
Liczba ludności w 2024 roku
Pod koniec 2024 roku populacja Polski wynosiła 37,489 mln osób, co oznacza spadek o ponad 147 tys. w porównaniu z końcem roku 2023. Rzeczywisty ubytek ludności wyniósł -0,39%, czyli w przeliczeniu 39 osób mniej na każde 10 tys. mieszkańców. Główną przyczyną tego stanu jest utrzymujący się ujemny przyrost naturalny.
W 2024 roku odnotowano około 252 tys. urodzeń żywych, czyli o 20 tys. mniej niż w roku poprzednim, a liczba ta jest prawie trzykrotnie niższa niż podczas wyżu demograficznego sprzed 40 lat. W tym samym czasie zmarło około 409 tys. osób, co było minimalnie mniejszą wartością niż rok wcześniej. Współczynnik zgonów osiągnął poziom 10,9 ‰ i praktycznie nie różnił się od wartości z 2023 roku. Zawarto również 135 tys. małżeństw, czyli o 10 tys. mniej niż rok wcześniej, a ponad 57 tys. par rozwiodło się (wzrost o około 600 w porównaniu do 2023). Dodatkowo niemal 500 małżeństw zakończyło się separacją.
Saldo migracji zagranicznych w 2024 roku wyniosło +9,3 tys. – imigracja osiągnęła poziom 19,5 tys., podczas gdy emigracja 10,2 tys. Był to kolejny rok z dodatnim bilansem migracji stałej, co stanowi wyraźny kontrast wobec poprzednich dekad, gdy saldo to miało wartość ujemną. Jednocześnie wydłużanie się długości życia w połączeniu z niską dzietnością wywołuje poważne zmiany w strukturze wiekowej społeczeństwa.
Starzenie się społeczeństwa
Średni wiek mieszkańców Polski w 2024 roku przekroczył 43 lata, czyli o ponad 7 lat więcej niż w 2000 roku. Proces starzenia się społeczeństwa, choć związany z pozytywnym zjawiskiem dłuższego życia, jest dodatkowo przyśpieszony przez niski poziom urodzeń. Obecnie wskaźnik starości wynosi 141 – na każde 100 dzieci w wieku 0–14 lat przypada aż 141 seniorów (65+). Oznacza to różnicę 2,2 mln osób na niekorzyść najmłodszej części populacji, z czego 2 mln dotyczy mieszkańców miast, a 229 tys. – wsi. Dla porównania w 2023 roku wskaźnik ten wynosił 133, co pokazuje wyraźny wzrost. Tendencja ta w przyszłości ograniczy dostępność pracowników i zwiększy presję na system zabezpieczenia społecznego.
Liczba osób powyżej 65 roku życia w 2024 roku zwiększyła się o 175 tys., osiągając ponad 7,7 mln, czyli 20,6% całej populacji. Wszystkie obserwowane procesy dowodzą, że sytuacja demograficzna kraju pozostaje trudna i w krótkiej perspektywie nie widać oznak poprawy. Od ćwierćwiecza utrzymujący się niski poziom dzietności będzie negatywnie wpływał na liczbę urodzeń w kolejnych latach – również z powodu malejącej liczby kobiet w wieku rozrodczym. W efekcie Polska będzie musiała mierzyć się jednocześnie z kurczącą się podażą pracy i przyspieszającym procesem starzenia się społeczeństwa.
Prognozy
Prognozy przewidują spadek liczby ludności. "Wyniki prognozy wskazują, że do 2060 r. liczba ludności Polski zmniejszy się o 6,6 mln. osób (w odniesieniu do 2024 r" - czytamy w opracowaniu. Szacuje się, że mediana wieku ludności wyniesie ponad 50,25 lata, czyli o ok. 7 lat więcej niż w 2024 r., co oznacza, że połowa mieszkańców Polski będzie miała ponad 50 lat. Jednocześnie autorzy zwracają uwagę, że przewidywanie na kolejne lata opiera się na analizie dotychczasowych trendów rozrodczości, umieralności oraz migracji. Natomiast określenie poziomu migracji jest utrudnione, gdyż przemieszczanie się ludności jest procesem złożonym, żywiołowym i przez to nieprzewidywalnym.
