PPK Wszystko, co pracownik powinien wiedzieć

→ Czy PPK jest obowiązkowe?

Program jest dobrowolny dla pracownika, ale obowiązkowy dla pracodawcy. Oznacza to, że w momencie uruchamiania programu pracownik może wypisać się z PPK, składając stosowne oświadczenie. Jeśli tego nie zrobi, zostanie automatycznie dopisany do programu. Nie jest to decyzja dożywotnia. Po czterech latach pracownik będzie musiał ponowić deklarację o rezygnacji. Nawet, jeśli pracownik zdecyduje się na udział w programie, w każdej chwili może z niego zrezygnować. Pracownicy, którzy mają od 55 do 70 lat nie będą dopisani automatycznie, ale na własny wniosek.

→ Ile możesz zarobić?

Z punktu widzenia pracownika uczestnictwo w PPK jest korzystne z co najmniej kilku powodów. Przede wszystkim należy wskazać, że PPK to program, w którym oszczędności gromadzone są razem z pracodawcą i państwem, dzięki czemu oszczędzamy szybciej i więcej. 

Najłatwiej zobrazować to przykładem. Pracownik, którego wynagrodzenie brutto wynosi 5000 zł miesięcznie, wpłacając na rachunek PPK tylko wpłatę obowiązkową, czyli 2 proc. w trakcie 30 lat może zgromadzić 172 641 zł (razem z wpłatami 1,5 proc. od pracodawcy i dopłatami od państwa). Jeśli w tym samym czasie będzie samodzielnie odkładał równowartość wpłaty podstawowej, oszczędzi 55  276 zł. Jeśli porównamy te dwie wartości, wyraźnie zobaczymy, że oszczędzanie w PPK jest bardziej korzystne. 

Jedną z zasad najczęściej wymienianych w kontekście budowania portfela oszczędności jest dywersyfikacja, która – zwłaszcza w czasach niestabilnych – pozwala uchronić kapitał przed nadmiernym ryzykiem. Zasada ta obowiązuje również przy gromadzeniu środków na przyszłą emeryturę. Uruchomienie PPK sprawia, że mamy do dyspozycji bogatszy wachlarz możliwości oszczędzania na emeryturę. 

Gromadząc oszczędności na przyszłość, korzystając z różnych instrumentów, jesteśmy więc w stanie w większym stopniu zapewnić sobie i swoim najbliższym bezpieczeństwo finansowe. 

→  Kto wybiera PPK?

To pracodawca podejmuje decyzję o wyborze instytucji tworzącej PPK. Niezbędne jest podpisanie dwóch umów – o zarządzanie i prowadzenie. W procesie wyboru powinni brać udział pracownicy, ale pracodawca nie musi uzyskać ich zgody na konkretną instytucję. Swoje programy ma łącznie 20 firm. Oferta między firmami w zakresie opłaty za zarządzanie nie jest zbyt zróżnicowana – nie może być wyższa niż 0,5 proc. wartości aktywów (może być mniej). Niektóre firmy mają jednak specjalne oferty dla pracowników związane np. z ubezpieczeniami. Inna sprawa to możliwość załatwiania spraw związanych z programem (np. wypłata pieniędzy) – tu liczy się np. liczba placówek, w których można zostać obsłużonym albo dostęp do aplikacji mobilnej. Pracownicy potrzebują także dostępu do informacji o programie.– Jak wynika z badań Insurance Europe, osoby oszczędzające na emeryturę oczekują od instytucji finansowych rzetelnych, wiarygodnych informacji, które pomogą im w podjęciu świadomych decyzji. Zdecydowana większość respondentów (aż 67 proc.)  wskazuje, że preferuje otrzymywanie informacji o produktach emerytalnych w formie elektronicznej zamiast papierowych listów. Model, w którym działamy spełnia powyższe oczekiwania. Uczestnicy, których rachunkami PPK zarządza PFR TFI, mają do dyspozycji wygodny i bezpieczny serwis internetowy IAT FI, dzięki któremu w jednym miejscu sprawdzą wszystkie najważniejsze informacje dotyczące PPK, takie jak aktualne saldo, historię wpłat, a także złożą niektóre dyspozycje – komentuje Katarzyna Chmielak, dyrektor Departamentu Rozwoju i Operacji PPK, PFR TFI.

→ Co z moim PPK w sytuacji zmiany pracy?

Jak wyjaśnia Katarzyna Chmielak, zmiana pracy w kontekście PPK nie stanowi problemu. – Program zostały zaprojektowany w taki sposób, aby zmiana pracy nie ograniczała możliwości dalszego oszczędzania. Po upływie trzech miesięcy od zmiany pracy nowy pracodawca utworzy dla pracownika kolejny rachunek PPK w instytucji finansowej, z którą zawarł umowę o zarządzanie i prowadzenie PPK i na ten rachunek będą dokonywane wpłaty – tłumaczy.

O tym, co stanie się ze środkami zgromadzonymi na rachunkach utworzonych przez poprzedniego pracodawcę zdecyduje sam uczestnik. Do wyboru są dwie możliwości. Pierwsza: przeniesienie wszystkich środków na nowy rachunek PPK. W takim przypadku wszystkimi środkami będzie zarządzać instytucja, którą wybrał nowy pracodawca. Co ważne, wypłata środków z PPK związana z przeniesieniem ich na nowy rachunek nie powoduje żadnych opłat dla uczestnika. Druga możliwość to pozostawienie środków na dotychczasowym rachunku. W takiej sytuacji pozostawione tam środki będą w dalszym ciągu inwestowane przez instytucję wybraną przez poprzedniego pracodawcę, natomiast wszystkie nowe wpłaty pracownika i obecnego pracodawcy oraz dopłaty od państwa trafią na nowo utworzony rachunek. 

Niezależnie od rozwiązania, na które zdecyduje się pracownik, jego jedynym obowiązkiem jest poinformowanie aktualnego pracodawcy o swojej decyzji i wskazanie instytucji, która dotychczas zarządzała jego rachunkiem PPK. 

→ Kiedy można wypłacić środki z ppk?

Głównym celem PPK jest oszczędzanie długoterminowe i gromadzenie środków, które uczestnik będzie mógł wykorzystać przede wszystkim po zakończeniu aktywności zawodowej. Dlatego najkorzystniejszym rozwiązaniem jest wypłata oszczędności po ukończeniu 60. roku życia.  Jednak warto pamiętać, że wszystkie środki zgromadzone na rachunku PPK są własnością uczestnika i można z nich skorzystać na wiele sposobów w dowolnym momencie. – Życie często zaskakuje i bywa, że znajdujemy się w sytuacjach, w których pilnie potrzebujemy dodatkowych środków. Pomocą mogą być wówczas oszczędności, które zgromadziliśmy z myślą o naszej przyszłości. Chociaż PPK mają służyć przede wszystkim jako dodatkowe zabezpieczenie finansowe po zakończeniu aktywności zawodowej, to przepisy o PPK nie wykluczają możliwości wcześniejszego skorzystania z tych środków – komentuje Ewa Małyszko, prezes zarządu PFR TFI.

Ustawa definiuje dwie sytuacje, w których wypłata środków z PPK odbywa się bez dodatkowych opłat dla uczestnika. Dotyczą one pokrycia wkładu własnego przy zakupie domu lub mieszkania oraz sfinansowania leczenia w przypadku poważnej choroby uczestnika lub jego najbliższych. 

Jeśli uczestnik PPK, który nie ukończył 45 lat, potrzebuje dodatkowych środków na pokrycie wkładu własnego na zakup mieszkania lub domu, może skorzystać z oszczędności zgromadzonych na rachunku PPK.  Korzystając z tego rozwiązania, należy pamiętać, że na zwrot środków uczestnik ma 15 lat. – Zgromadzenie większej sumy pieniędzy na wkład własny, który jest wymagany przy kredycie hipotecznym, dla wielu może stanowić wyzwanie, zwłaszcza gdy mamy do sfinansowania liczne wydatki związane z zakupem nieruchomości. W takim przypadku pomocą mogą okazać się oszczędności zgromadzone na rachunku PPK. Wypłata z przeznaczeniem na sfinansowanie wkładu własnego odbywa się na wniosek uczestnika. Jedynym ograniczeniem jest fakt, że w ten sposób oszczędności z PPK można wykorzystać do sfinansowania jednej inwestycji mieszkaniowej – zaznacza Monika Andrzejczyk, menedżer ds. PPK, PFR TFI.

Drugą sytuacją, w której możemy skorzystać z oszczędności zgromadzonych w Pracowniczych Planach Kapitałowych, jest poważna choroba uczestnika lub jego najbliższych. Ustawa umożliwia wypłatę nawet 25 proc. zgromadzonych środków bez konieczności ich zwrotu. Co ważne, uczestnik nie musi również płacić podatku od zysków kapitałowych. 

– Aby móc skorzystać ze środków PPK w takiej sytuacji, uczestnik będzie musiał złożyć wniosek oraz dołączyć dokumenty potwierdzające chorobę, np. zaświadczenie lekarskie lub orzeczenie o niepełnosprawności. Wypłata środków może być jednorazowa lub w ratach. To pozostaje do decyzji zainteresowanego uczestnika, a środki można otrzymać już w terminie 14 dni – mówi Monika Andrzejczyk.

Oczywiście środki z rachunku PPK można wypłacić także w dowolnym momencie. Jednak w sytuacjach innych niż opisane powyżej, wypłata środków wiąże się z pewnymi ograniczeniami: 30 proc. środków pochodzących z wpłat pracodawcy trafi na indywidualne konto uczestnika w ZUS. Wynika to stąd, że wcześniej pracodawca był zwolniony z odprowadzania składek ZUS od wpłat przekazywanych na rachunek PPK. Dokonując zwrotu środków, uczestnik PPK powinien też pamiętać o tym, że jak przy każdych dochodach kapitałowych, będzie musiał zapłacić podatek od zysków kapitałowych (wynoszący obecnie 19 proc.). Ponadto uczestnik powinien w takiej sytuacji zwrócić dopłaty, które otrzymał od państwa, ponieważ są one nagrodą za długoterminowe oszczędzanie.

-----

Obalamy mity

Na temat PPK pojawia się wiele opinii i komentarzy, które mają niewiele wspólnego z rzeczywistością. Popularne mity obala Arkadiusz Peński, dyrektor ds. sprzedaży w PKO TFI.

Mit 1

Muszę przystąpić do PPK 

Uczestnictwo w PPK jest całkowicie dobrowolne. Pracownik może złożyć oświadczenie o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. W takim przypadku pracodawca też przestanie płacić począwszy od miesiąca złożenia deklaracji. Jednakże co cztery lata, w terminie do ostatniego dnia lutego danego roku, pracodawca zacznie ponownie odprowadzać składki na PPK w imieniu pracownika, jednocześnie informując go o tym. 

Jeśli osoba zatrudniona nadal nie będzie zainteresowana uczestnictwem w programie, będzie musiała ponownie złożyć stosowne oświadczenie. Warto, zauważyć, że te „cztery lata” nie liczą się od daty złożenia deklaracji o rezygnacji. Są sztywno wyznaczone co cztery lata. Jeśli więc, ktoś złoży deklarację rezygnacji trzy miesiące przed 28 lutego, to będzie musiał zrobić to ponownie szybciej niż przed upływem czterech pełnych lat.

Ponadto uczestnikami PPK nie zostaną również pracownicy firm, które przed wdrożeniem reformy stworzyły PPE, czyli Pracownicze Programy Emerytalne i firma skorzystała ze zwolnienia z obowiązku utworzenia PPK. Warunek ten jest spełniony, gdy do PPE przystąpiło min. 25 proc. załogi, a wartość odprowadzanych wpłat wynosi min. 3,5 proc. wysokości wynagrodzenia pracowników.

Mit 2 

Wybór PPK obowiązuje 

przez całe życie

Pracownik nie ma możliwości samodzielnej zmiany instytucji finansowej prowadzącej jego PPK, tę bowiem wybiera pracodawca. Na etapie poszukiwania przez firmę najlepszej oferty zatrudnieni mogą mieć wpływ na to, kto będzie przez następne lata gospodarować ich wpłatami. Pracodawca jest zobowiązany wybrać partnera w porozumieniu z przedstawicielami pracowników lub związkami zawodowymi, jeśli te działają w przedsiębiorstwie. Jeżeli porozumienie nie zostanie osiągnięte, dopiero wtedy zatrudniający sam podejmuje decyzję. Zmiana przez pracodawcę podmiotu zarządzającego PPK w danej firmie możliwa jest praktycznie w każdym momencie. Nie ma też obowiązku uzasadniania takiej decyzji. W takim przypadku podmiot zobligowany jest poinformować dotychczasową instytucję zarządzającą PPK o zawarciu nowej umowy i dopełnić pozostałych formalności związanych z transferem zgromadzonych środków.

Mit 3 

PPK nie opłaci się, jeśli pracodawca wybierze minimalną stawkę

Pracownik ma także wpływ na wysokość środków zgromadzonych w ramach PPK. Każdy może zadeklarować chęć odprowadzania dodatkowych 2 proc. od swojego wynagrodzenia i dzięki temu, zgromadzić dodatkowy kapitał na emeryturę. 

Warto podkreślić, że część pracodawców najprawdopodobniej zdecyduje się na sfinansowanie wpłat w wysokości większej niż poziom minimalny. Wpłaty dodatkowe mogą być przez nich traktowane jako dodatkowy benefit, który obok pakietu opieki zdrowotnej oraz wstępów na siłownię, będzie zachętą dla nowych pracowników i czynnikiem budującym lojalność dotychczasowych. 

Mit 4 

Nie mogę wypłacić pieniędzy z PPK przed 60. rokiem życia

Zgromadzone środki są prywatną własnością osób należących do PPK. Podjęcie ich przed ukończeniem 60. roku życia z zachowaniem korzyści programu jest możliwe w kilku przypadkach:

∫ Poważnego zachorowania pracownika lub osoby bliskiej – do 25 proc. środków bez konieczności ich zwrotu.

∫ Na potrzeby wkładu własnego przy kredycie hipotecznym – do 100 proc., z koniecznością zwrotu najpóźniej 15 lat od daty pobrania środków z rachunku, przy czym spłata musi rozpocząć się najpóźniej pięć lat od wypłaty i dotyczy osób przed 45. rokiem życia.

Zgromadzone środki można wypłacić w każdym momencie, będzie to jednak wiązać się z utratą dopłat od państwa oraz ulg podatkowych. Z części finansowanej przez pracodawcę 30 proc. środków zostanie przekazane do ZUS i zapisane na koncie emerytalnym.

Mit 5

Będę musiał decydować, jak zainwestować zgromadzone pieniądze 

Pracownicze Plany Kapitałowe oparte zostały o tzw. fundusze cyklu życia. Rozwiązanie to wybrano ze względu na negatywne doświadczenia z innych krajów, gdzie pracownicy musieli samodzielnie wybierać rodzaj funduszu. Skutkowało to niedopasowaniem sposobu inwestowania środków do danego momentu życia. Na przykład pieniądze pracownika tuż przed emeryturą nadal były ulokowane w funduszu inwestującym np. w akcje, których ceny ulegają dużym zmianom. 

Rozwiązanie zastosowane w PPK, czyli fundusz zdefiniowanej daty (cyklu życia), przewiduje inwestowanie gromadzonych środków zależnie od wieku uczestnika. Oznacza to lokowanie środków w coraz bezpieczniejsze instrumenty finansowe wraz z upływem lat pozostałych do osiągnięcia określonego w ustawie wieku. W przypadku tego rozwiązania nie ma konieczności angażowania uczestników PPK w decyzje o zmianach sposobu inwestycji. Są one z góry założone. Można także samodzielnie, zgodnie z własnym profilem ryzyka, wybrać jeden z subfunduszy PKO Emerytura - sfio, a swoją decyzję zmieniać bez ograniczeń.

Mit 6 

Zgromadzone przeze mnie środki mogą zostać przetransferowane podobnie jak pieniądze z OFE lub może je zająć komornik

Środki gromadzone w ramach PPK są prywatną własnością uczestnika. W odróżnieniu od OFE, w których środki były uznawane za publiczne. Zatem nie jest możliwe zajęcie pieniędzy zgromadzonych w PPK przez państwo. Tym bardziej że mogą one zostać w każdej chwili wypłacone przez właściciela. Choć trzeba pamiętać, że wiąże się to z utratą dodatkowych korzyści.

W przypadku PPK nie jest również możliwe zajęcie komornicze. Jedynym dopuszczonym wyjątkiem jest obowiązek alimentacyjny.

Mit 7

Chcąc odkładać pieniądze w ramach PPK, utonę w gąszczu biurokracji Wszystkie obowiązki związane z PPK ustawa nakłada na pracodawcę, nie na osobę zatrudnioną. Przystąpienie do programu, deklaracja wysokości wpłat i rezygnacja z uczestnictwa będą wymagać minimum formalności. Wybór instytucji finansowej, która będzie prowadzić PPK konkretnego pracownika, podpisanie odpowiednich umów oraz zgłoszenie osoby zatrudnionej do udziału w PPK spoczywać będzie na pracodawcy.      

---

Grzegorz Waszkiewicz

członek zarządu, broker ubezpieczeniowy,

BezpieczenstwowBiznesie.pl

Na PPK nie stracisz

PPK nie jest zmianą systemu emerytalnego. Ma przede wszystkim stanowić dodatek do emerytury. Wysokość tego dodatku w oczywisty sposób zależeć będzie od wysokości wynagrodzenia oraz liczby lat oszczędzania. Jednak spektakularną wartością jest fakt, że do przykładowych 80 zł własnych oszczędności drugie 80 zł dokłada pracodawca i państwo. W dodatku dzieje się to co miesiąc. Zatem z każdym miesiącem trwania w programie otrzymujemy dodatkowe kwoty do naszych oszczędności, z których będziemy korzystali na emeryturze. Ustawodawca zadbał też o limit kosztów związanych z zarządzaniem naszymi oszczędnościami. Wszystko zawsze coś kosztuje, jednak w przypadku PPK to maksymalnie 0,5 proc. od aktywów rocznie. Jest to najtańsza forma dostępna dla indywidualnego klienta nie tylko w Polsce, ale też Europie i dodatkowo bez żadnych opłat wstępnych czy manipulacyjnych. Uczestnik nie musi też obawiać się nagłych spadków na giełdach, bowiem struktura portfela inwestycyjnego, czyli funduszy zdefiniowanej daty, uwzględnia okres, na jaki oszczędzamy. Dlatego im bliżej jesteśmy okresu wypłaty, tym mniejszym ryzykiem obarczone są nasze środki. Kilka lat przed sześćdziesiątką nasze pieniądze ulokowane będą w bezpiecznych obligacjach skarbowych. A miesięczne regularne wpłaty powodują, że w okresach spadków, instytucje zarządzające kupują dla nas taniej. Czy można coś na tym stracić, zapytał mnie jeden pracownik. Stracić nie, ale jeżeli teraz sami będziemy oszczędzać wspomniane 80 zł, to o tyle mniejsza będzie nasza bieżąca pensja, a od wpłaty pracodawcy zapłacimy podatek dochodowy.  Jednak pamiętajmy, że od wypłat z PPK po sześćdziesiątce nie zapłacimy już żadnych podatków dochodowych.