Okiem eksperta. Jak działa w Polsce upadłość konsumencka

Podstawą ogłoszenia upadłości jest stan niewypłacalności rozumiany jako utrata zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Jest to sytuacja, w której dłużnik nie jest w stanie spłacać swoich wymagalnych długów – czyli nie ma środków potrzebnych do zaspokojenia wierzycieli lub w krótkim czasie nie będzie nimi dysponował i stan ten nie ulegnie zmianie. Postępowanie upadłościowe wobec konsumentów prowadzi się także wtedy, gdy dłużnik ma tylko jednego wierzyciela. Przyczyny niewypłacalności mogą być różne. Najczęściej wynikają one z nieprzewidzianych przez dłużnika okoliczności, chociażby rosnących kosztów prowadzonej działalności gospodarczej, nagłej utraty pracy na skutek redukcji etatów, problemów zdrowotnych, wypadku, jak również problemów rodzinnych (śmierć bliskiej osoby, odpowiedzialność za zobowiązania byłego partnera itp.). Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Krótkotrwałe wstrzymanie płacenia zobowiązań spowodowane przejściowymi trudnościami nie stanowi podstawy do ogłoszenia upadłości.

Procedurę oddłużeniową można podzielić na dwa etapy:

1. Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości - postępowanie to inicjowane jest złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Wniosek wraz ze wszystkimi załącznikami jest rozpoznawany przez sąd właściwy dla zwykłego miejsca pobytu dłużnika w składzie jednego sędziego zawodowego. Sąd rozpatruje złożony wniosek albo na posiedzeniu niejawnym (na którym dłużnik nie musi być obecny), albo – jeżeli niezależnie od znajomości okoliczności przedstawionych we wniosku zechce wysłuchać dłużnika – na rozprawie. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej to dopiero pierwsza część postępowania oddłużeniowego. Jednocześnie należy wskazać, że oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie pozbawia dłużnika możliwości oddłużenia, gdyż postanowienie sądu oddalające przedmiotowy wniosek jest zaskarżalne.

2. Po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości rozpoczyna się kolejny etap, czyli postępowanie upadłościowe „właściwe”. W tej fazie postępowania konsument ma obowiązek współpracować z syndykiem, informując go o całym posiadanym majątku, który zostanie przez syndyka spieniężony. W przypadku, gdy upadły nie posiada żadnego majątku, pomijany jest etap likwidacji majątku, a koszty postępowania upadłościowego zostają pokryte przez Skarb Państwa. Postępowanie upadłościowe kończy się wydaniem przez Sąd postanowienia o ustaleniu planu spłaty wierzycieli, biorąc pod uwagę zarówno możliwości zarobkowe upadłego, jak i jego wydatki konieczne do utrzymania siebie oraz osób pozostających na jego utrzymaniu. Jeżeli sąd orzeknie, że upadły nie przyczynił się do niewypłacalności, to plan spłaty może być wyznaczony do 36 miesięcy natomiast jeśli dłużnik przyczynił się do powstania swoich długów plan spłaty może zostać wyznaczony w przedziale od 36 do 84 miesięcy. 

O ile upadły w sposób należyty wykona plan spłaty wierzycieli, sąd wyda postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli. Od takiego postanowienia odwołać mogą się wierzyciele. Jeżeli jednak postanowienie uprawomocni się, wówczas upadły uzyskuje oddłużenie.

Upadłości konsumenckiej nie należy odbierać jako porażki. Wielu ludzi zmaga się z problemami finansowymi. Na skraju bankructwa stało wiele znanych osób, takich jak Henry Ford,  amerykański przemysłowiec i założyciel Ford Motor Company, czy Walt Disney, amerykański producent filmowy i jeden z największych twórców przemysłu rozrywkowego. Obaj postrzegani dziś jako potentaci finansowi, na początku swojej kariery borykali się z problemami finansowymi, które doprowadziły do ich upadłości. Mimo „bankructwa” udało im się jednak pokonać problemy i w przyszłości odnieść wielkie sukcesy.