Skorzystać na bankructwie

Wraz z ostatnią nowelizacją prawa upadłościowego, która weszła w życie 1 stycznia 2016 r., wprowadzono nowy dział „Przygotowana likwidacja”. Z pozoru może wydawać się, że procedura ta prowadzi do likwidacji przedsiębiorstwa upadłego dłużnika, wszak jest to postępowanie upadłościowe, jednak głębsza analiza przepisów prowadzi do wniosku, że przy wykorzystaniu przygotowanej likwidacji (czy też potocznie procedury pre-pack) na „bankructwie” dłużnika może skorzystać wiele podmiotów, a „stare” przedsiębiorstwo powinno w sposób niezakłócony funkcjonować na rynku. 

Przebieg postępowania

W toku procedury pre-pack dochodzi do sprzedaży inwestorowi całości lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa albo nawet pojedynczych jego składników. Inwestor musi być znaleziony przez wnioskodawcę (dłużnika lub wierzyciela) wcześniej – przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Następnie zleca się osobie wpisanej na listę biegłych sądowych sporządzenie oszacowania wartości przedsiębiorstwa. Biegły powinien wyliczyć cenę jak na potrzeby postępowania upadłościowego, która będzie z reguły niższa niż wolnorynkowa. Inwestor niezwiązany z upadłym nabywa przedsiębiorstwo po cenie oszacowania pomniejszonej o przewidywane koszty postępowania upadłościowego (które mogą dochodzić do 20–30 proc. wartości majątku dłużnika). 

Rolą sądu jest jedynie zatwierdzenie przedstawionych warunków – w zależności od proponowanej ceny sąd ma swobodę działania lub nawet, w pewnych sytuacjach, obligatoryjnie zatwierdza przedstawione warunki sprzedaży. 

Od uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości inwestor ma 30 dni na zapłatę ceny sprzedaży, a syndyk na zawarcie umowy sprzedaży z inwestorem. Istnieje także możliwość złożenia przez inwestora razem z wnioskiem o ogłoszenie upadłości ceny sprzedaży do depozytu sądowego. W takim przypadku przedsiębiorstwo jest przekazywane inwestorowi niezwłocznie po ogłoszeniu upadłości (bez konieczności odczekania 30-dniowego terminu). Właściwa umowa sprzedaży jest zawierana po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości. 

Następnie prowadzone jest „normalne” postępowanie upadłościowe, a więc dochodzi do ewentualnej sprzedaży pozostałych składników majątku upadłego, ustalenia listy wierzytelności oraz podziału środków wchodzących w skład masy pomiędzy wierzycieli. 

Praktyczne zastosowanie

Przygotowana likwidacja będzie szczególnie istotna dla przedsiębiorstw wrażliwych rynkowo, które nie mogą prawidłowo funkcjonować bez dużego zaufania wśród kontrahentów. Przy sprawności działania sądu można zmienić właściciela i oddłużyć przedsiębiorstwo nawet overnight (w przypadku złożenia ceny nabycia do depozytu). Nikt z wierzycieli czy potencjalnych kontrahentów nawet nie musi się dowiedzieć o zaistnieniu stanu niewypłacalności, syndyk w ogóle nie przejmie zarządu nad majątkiem przedsiębiorstwa, a samo przedsiębiorstwo nie odnotuje przerwy w działaniu. Taki sposób procedowania pozwala zatem zachować substancję przedsiębiorstwa – a więc jest korzystny dla samego dłużnika. 

Gwarancje dla wierzycieli

Procedura pre-pack jest korzystna także dla wierzycieli upadłego. Po pierwsze, w całym postępowaniu sąd gwarantuje uzyskanie możliwie najlepszej ceny sprzedaży przedsiębiorstwa. Po drugie, przygotowana likwidacja trwa dużo krócej i nie wiąże się z ponoszeniem znacznych kosztów zwykłego postępowania upadłościowego. Co więcej, przy realizacji tej procedury cenę sprzedaży można uzyskać o tyle lepszą, że do transakcji dochodzi jeszcze w momencie, gdy przedsiębiorstwo dłużnika nadal funkcjonuje na rynku. 

Firma wolna od obciążeń

W zwykłej transakcji nabycia przedsiębiorstwa sam zakup poprzedzony jest badaniem due diligence. Jednak zawsze istnieje niebezpieczeństwo, że nawet skrupulatna analiza nie dostrzeże wszystkich istniejących ryzyk. Przewagą nabycia przedsiębiorstwa w przygotowanej likwidacji jest to, że inwestor dokonuje zakupu firmy wolnej od  obciążeń, zabezpieczeń czy zobowiązań. 

Podsumowując, opisana procedura to połączenie zalet sprzedaży w upadłości (zwolnienie od obciążeń, pewność co do przedmiotu umowy) oraz zakupu przedsiębiorstwa na wolnym rynku (negocjacja ceny, przedsiębiorstwo działające itp.). Przygotowana likwidacja w praktyce powinna zawsze okazać się korzystniejsza niż przeprowadzenie „normalnego” postępowania upadłościowego, a to głównie ze względu na niwelację ryzyka dla potencjalnych inwestorów, zapewnienie maksymalnie korzystnej ceny sprzedaży i maksymalizację zaspokojenia wierzycieli, a także możliwą ciągłość funkcjonowania przedsiębiorstwa na rynku. Procedura ta może być z powodzeniem wykorzystywana zarówno przez wierzycieli, jak i przez dłużników, co oznacza, że może być istotnym narzędziem do tzw. wrogiego przejęcia, ale także „przyjaznego” oddłużenia przedsiębiorstwa.