Koniec z wizerunkiem „montowni Europy”? Sztuczna inteligencja ma stać się nową wizytówką naszego regionu

Obecnie region CEE wyraźnie odstaje od reszty kontynentu. Zaledwie 4–6% firm wdrożyło u siebie rozwiązania oparte na AI, podczas gdy średnia dla całej Unii Europejskiej wynosi 13,5%. To duży dystans do unijnego celu, który zakłada, że do 2030 roku aż 75% przedsiębiorstw będzie korzystać ze sztucznej inteligencji.

Potencjał wart miliardy 

Choć Europa Środkowo-Wschodnia stanowi 22% populacji UE, generuje zaledwie 11% jej PKB. Sztuczna inteligencja jest postrzegana jako narzędzie, które może to zmienić i nadać gospodarce nową dynamikę.

Zgodnie z analizami, pełne wdrożenie AI mogłoby zwiększyć roczne PKB regionu nawet o 100 miliardów euro. To kwota porównywalna z całą gospodarką Chorwacji lub Węgier. W bardziej optymistycznym scenariuszu zyski mogłyby sięgnąć nawet 135 mld euro. Czas jest jednak kluczowy – bez szybkich i skoordynowanych działań, potencjalne korzyści mogą skurczyć się do zaledwie 15 mld euro rocznie.

Region CEE ma solidne fundamenty, takie jak światowej klasy edukacja w dziedzinie nauk ścisłych i technologii (STEM), rozwijający się ekosystem startupowy oraz bogate zaplecze techniczne. Sztuczna inteligencja może stać się mnożnikiem siły, który pozwoli tym atutom w pełni zaistnieć.

Pięć filarów zmiany

CEE AI Action Plan opiera się na pięciu filarach, które mają zniwelować bariery hamujące rozwój AI, zwłaszcza w małych i średnich firmach. To właśnie one stanowią 99% przedsiębiorstw w regionie. Plan zakłada ścisłą współpracę rządów, biznesu i nauki.

1. Infrastruktura: Region CEE wciąż ma niewystarczającą moc obliczeniową. Plan zakłada stworzenie regionalnej sieci superkomputerów (HPC), z której będą mogły korzystać startupy, MŚP i naukowcy.
2. Dostęp do danych: Proponuje się utworzenie sieci CEE Open Data Knowledge Network, która ułatwi dostęp do danych publicznych i umożliwi bezpieczne łączenie informacji, np. z sektora zdrowia czy produkcji, w celu trenowania modeli AI.
3. Kapitał ludzki: Mimo świetnych absolwentów kierunków STEM, region zmaga się z drenażem mózgów. Plan zakłada uruchomienie ponad 1000 stypendiów oraz inicjatywę „Brain Circulation”, która ma zachęcać specjalistów AI do powrotu i pracy w regionie.
4. Regulacje: Wraz z wejściem w życie unijnego AI Act, potrzebne są jasne i przewidywalne przepisy. Plan zakłada tworzenie regionalnych piaskownic regulacyjnych (tzw. sandboxów), gdzie startupy będą mogły bezpiecznie testować swoje innowacje. Powstać ma również Rada Polityki AI, która będzie reprezentować interesy regionu w Brukseli.
5. Inwestycje i finansowanie: To jedno z największych wyzwań. W 2024 roku startupy z CEE pozyskały zaledwie 2,3 mld euro, co jest niewielkim ułamkiem inwestycji w Europie Zachodniej. Plan przewiduje uruchomienie krajowych programów finansowania badań i rozwoju, a także tworzenie specjalnych funduszy AI i hubów innowacji przy uczelniach.

Czas na działanie

Autorzy planu podkreślają, że najbliższe 12–24 miesiące będą decydujące. To okres, w którym region musi podjąć odważne i skoordynowane działania, aby zapewnić sobie konkurencyjną pozycję. W przeciwnym razie pozostanie jedynie biernym obserwatorem globalnych zmian.

Strategia ma również na celu zmianę postrzegania regionu – tak, aby przestał być kojarzony wyłącznie z outsourcingiem, a zaczął być postrzegany jako źródło globalnych innowacji, badań i przełomowych startupów na miarę firm takich jak UiPath czy Infermedica.